Onur Çelik [email protected]

Yönetim kurulu üyesi olmak istediğinizden emin misiniz?

Günahıyla sevabıyla 2019 mali yılı kapandı. Kapanan bu yılın operasyonel ve mali sonuçlarının değerlendirilmesi başta olmak üzere, kar payı dağıtımı gibi çeşitli konularda kararların alınabilmesi için şirketlerin ticaret kanunu uyarınca zorunlu olarak Genel Kurul toplantılarını yapmaları gerekiyor. Genel Kurul toplantılarında aynı zamanda şirkete yön verip strateji çizme görevi olan yönetim kurullarının ibrası ve yeniden yönetim kurulu üyeleri seçimlerinin yapılması gerekebiliyor.

Yönetim kurulu üyesi olmak, özellikle topluma mal olmuş, başarılı ve itibarlı şirketlerin yönetiminde bulunmak ayrı bir prestij. Önemli bir misyon yüklenen yönetim kurulu üyelerinin haliyle hukuki ve mali olarak da bir takım sorumlulukları var. Gelin bu sorumluluklar neler hep beraber bir göz atlım ve akabinde hala yönetim kurulu üyesi olmak ister miyiz sorusunu kendimize sorup cevap arayalım.

YETKİ VARSA SORUMLULUK DA VAR

Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri için sorumluluk halleri temelde Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) sayılan genel sorumluluk hallerini kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Bunlar müzakereye katılma yasağı, şirketle işlem yapma, borçlanma ve rekabet yasağı, belgelerin ve beyanların kanuna aykırı olması, sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi, değer biçilmesinde yolsuzluk, mali durumun bozulması ve iflastan kaynaklanan sorumluluk halleridir.

TTK dışında, Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun, Gümrük Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, Çevre Kanunu, İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gibi, birçok özel düzenlemede yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin sorumlu olabilecekleri haller ayrıca düzenlenmiştir.

Örnek verilecek olur ise;

a) Yönetim kurulu üyelerinin vergi borçlarına karşı sorumluluğu

Anonim şirketin vergi yükümlüsü veya sorumlusu olması halinde vergi ödevleri kanuni temsilcileri tarafından yerine getirilir. Yönetim kurulu üyeleri amme alacağının ödenmesinden, görev yaptıkları döneme ilişkin olarak, şirketin varlığından tamamen veya kısmen alınamayan vergi ve buna bağlı alacaklar için, şahsi mal varlıkları ile sorumlu olacaklardır.

b) Yönetim kurulu üyelerinin sigorta primi borçlarına ilişkin sorumluluğu

Şirketin SGK’ya olan sigorta primi, genel sağlık sigortası primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası, gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarından dolayı, görev yaptıkları döneme ilişkin olarak, şirket yönetim kurulunun tüm üyeleri, üst düzeydeki ilgili yönetici veya yetkilileri şirket tüzel kişiliği ile birlikte müşterek ve müteselsil sorumludurlar.

c) İş kazası ve hastalık bakımından işverenin sorumluluğu

İş kazası ve meslek hastalığı, iş güvenliği mevzuatına aykırı hareketler sonucu meydana gelen diğer zararlar dolayısıyla, SGK tarafından sigortalıya veya hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler işverene ödettirilir.

d) Rekabet Kanunu kapsamında sorumluluklar

Rekabet Kanunu’nda yer alan “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar”, “Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması” “Birleşme veya Devralma” gibi yasaklanmış davranışlarda bulunan kurumlara Rekabet Kurulu tarafından yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde onuna kadar idarî para cezası verilebilir. Para cezaları verilmesi halinde, ihlalde belirleyici etkisi saptanan yöneticilerine ya da çalışanlarına kuruma verilen cezanın yüzde beşine kadar idarî para cezası verilir.

TAHSİLAT İÇİN ÖNCE ŞİRKETE Mİ YOKSA YÖNETİM KURULU ÜYESİNE Mİ GİDİLİYOR?

Anayasa Mahkemesi (AYM) 18 Temmuz 2019 tarih ve 30836 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2015/2109 başvuru numaralı kararı ile, anonim şirket yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisi olmasa bile, şirketin ödemediği sigorta primi borçları ile gecikme zamlarından müteselsil sorumluluğu nedeniyle, şirketin malvarlığına takip ve tahsile gidilmeden, doğrudan yönetim kurulu üyesine takip yapılarak kamu alacağının tahsil edilmesinin mülkiyet hakkını ihlal etmediğine yönelik olarak oy çokluğuyla karar vermiştir.

AYM’nin, kamu alacaklarının tahsili konusunda, tüzel kişiliği olan, kendisine ait malvarlığı bulunan ve sermaye şirketi niteliğine haiz anonim şirkete gidilmeden önce, müşterek sorumluluk gereği, idarenin doğrudan yönetim kurulu üyesine tahsil amacıyla gidebilmesi yönündeki bu kararı, devlet hazinesi lehine ancak yönetim kurulu üyeleri aleyhine son derece önemli etkiler doğuracak niteliktedir.

YÖNETİCİ SORUMLULUK SİGORTASI ÇARE OLABİLİR Mİ?

Yönetici sorumluluk sigortası, yönetim kurulu üyelerinin ve sigortalı olan yöneticilerin şirkete karşı olan hizmet sözleşmelerinin gereğini ifa ederken ve bunun yanında kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ifa ederken, sigorta sözleşmesi yapılmadan önce veya geçerlilik süresi içinde kusurlarıyla şirkete vermiş oldukları zararlardan ötürü karşılaşacakları taleplere karşı teminat verilen bir sorumluluk sigortası türüdür.
Yönetici Sorumluluk Sigortası, yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin yukarıda değinilen sorumluluklarının yanı sıra bu iş ve işlemlerden dolayı oluşabilecek muhtemel zararları teminat altına almak amacıyla TTK’nın 361’inci maddesinde de düzenlenmiştir.

Düzenlemede, yönetim kurulu üyelerinin, görevlerini yaparken kusurlarıyla şirkete verebilecekleri zarar, şirket sermayesinin yüzde yirmi beşini aşan bir bedelle sigorta ettirilmiş ve bu suretle şirket teminat altına alınmışsa, bu husus halka açık şirketlerde Sermaye Piyasası Kurulu’nun ve ayrıca pay senetleri borsada işlem görüyorsa borsanın bülteninde duyurulacağı ve kurumsal yönetim ilkelerine uygunluk değerlendirmesinde dikkate alınacağı belirtilmiştir.

TTK’da yer alan düzenlemeden de anlaşılacağı üzere, yönetici sorumluluk sigortası özendirici mahiyette olup (zorunlu değil), yönetim kurulu üyelerinin görevlerini yerine getirirken şirkete verebilecekleri zararların güvence altına alınması konusunda tedbir alıcı niteliktedir. Ancak şirket halka açık bir anonim şirket ise, SPK düzenlemeleri gereği zorunlu olarak yönetici sorumluluk sigortası yaptırılmalıdır.

Sonuç

Kısaca değinmeye çalıştığım riskler ile Anayasa Mahkemesi’nin verdiği son karar doğrultusunda, yönetim kurulu üyelerinin hukuki ve mali olarak ciddi sorumlulukları bulunduğunu hepimiz bir kez daha hatırlamış olduk. Sigorta yaptırılarak koruma altına alınmaya çalışmak ise kimi zaman bir tercih kimi zaman bir zorunluluk.

Son kez tekrar soralım, siz hala yönetim kurulu üyesi olmak ister miydiniz?