Önder Halisdemir [email protected]

Yok yıllara giriyoruz…Kaliteli küçülme planınız var mı?

Dünya ekonomisi ve yüzde 1’lik parçası olan ülkemizde yok yıllara giriyoruz. Devlet, birey ve şirket 5 senelik yeni normalin oluşma döneminde süreçle inatlaşmadan hazırlanmalıdır. Bunu ne kadar erken kabullenirsek kaynaklarımızı parti devam ediyormuşçasına değil, verimli kullanarak daha az zayiatla sürdürülebilir yaşamak mümkün olacaktır.  Salgın öncesi dünyanın üretim tarlasında mahsül organik değil, hormon verilerek yani negatif faiz ve genişlemeci para politikaları ile alınabiliyordu. Artık tarla hormon kaldırmıyor. Salgın bu durumu netleştirdi ve geri dönülemez hale getirdi o kadar. Büyüme işini nadasa bırakmak ve kaliteli küçülme konuşulmak ve buna göre aksiyon listesi oluşturulmak durumundadır. Kan değerlerini fırlatan obez büyüklük gidecek atletik kiloya düşülecektir. Çok daha az sayıdaki devlet, şirket ve birey dönemin anomalilerinden faydalanarak büyüyebilecek ancak istisnalar kaideyi bozmayacaktır. Atletik kiloya düşmenin planını oluşturmayan geniş kesim zayıflayacak ancak bu zayıflama plansız olduğundan, sağlıksız ve bünyelerin kaldırması şüpheli çeşitli rahatsızlıklara yol açacaktır. Gelir dağılımı acı verici bu sürecin sonunda birazcık daha dengeli hale gelecek çoktan çok, azdan az gidecektir.

Bireyler

Teknolojideki devrimsel gelişmeler ile mavi yakalı insanı üretimden çıkarma yolunda büyük bir mesafe almış ve trend kaçınılmaz şekilde beyaz yakalılara sıçramıştı. Salgından sonra önemli bir kesimin işlerine dönememesiyle, daha önce üretimden tek tek eksildikleri için yeterince farkedemediğimiz bu trend sarsıcı biçimde meydana çıkacaktır. İşlerin üretim, sevk ve idare süreçlerinden çıkarılan insanla ilgili 2017 yılının ilk ayında yazdığım “Meslekler Kaybolurken” isimli makalem incelenebilir. Teknoloji ile teknik becerilerini kaybeden insanoğlu, yapay zekayla bilişsel becerilerini de yitirmekte sürekli bakıma muhtaç ve eylenecek bir evcil bir hayvana dönüşmektedir. Referans verdiğim makaleyi okuyun yeni bir bakış açısıyla zaman kazanmak mümkün.

Şirketler

İnsan üretimden çıkarıldığı için verimlilik sağlamış gibi gözüken firmalar diğer firmalarda aynı yolu izleyeceği için talebi oluşturan insanın gelirinin düşmesiyle, daha az mal ve hizmet satacak, eskisinden düşük maliyetli ancak eskisine göre daha az satış yapabilecekleri için daha verimli olamayacaklardır. Tüm bunlar yaşanırken eski ekonomik aktörlerden yeni ekonomi aktörlerine servet transferleri artarak devam edecektir.

Devletler

Bireylerin işsizleşmesi ve emeklerine daha az ihtiyaç duyulduğu için gelirlerinin düşmesi ile şirketler kesiminin cirolarının düşmesi ile devletlerin vergi gelirleri radikal biçimde düşecektir. Ancak devletler bu düşüşe hemen ayak uyduramayacak, bir yandan eski standartlarda yüksek maliyetli hizmetler üretmeye çalışırken, etkilenen birey ve şirket kesimlerinin etkiyi yumuşak hissetmesi için kaçınılmaz şekilde harcamalarını arttıracaklardır. Eskisinden daha az kazanacak ancak daha çok harcaması olacak devletler, rezerv ve becerileri  ölçüsünde durumu insanlar yeni normali hazmedene kadar idare edebileceklerdir. Devletler açısından etkilenen geniş kesimler için yeni teselli kaynaklarının yaratılması hayati olacaktır.

Teknoloji

Teknoloji insanoğluna değil, artık insanoğlu teknolojiye hizmet eder hale gelmiştir. Parayı ve zamanımızı teknolojiye harcar olduk. İnsan değil, abone olduk. Zahmetsiz peyniri yeme zokasını yuttuk. Şu an her ülkedeki teknoloji çalışanlarının büyük bölümü, işleri daha az insan gerektirecek ve hizmetleri zahmetsizce eriştirebilmek amacıyla dönüştürme konusunda çalışmakta ve insani gerekçelerle insanın sonuna hizmet etmektedir.

Sonuç

Ortalık, geçmiş tecrübesi söylediği büyük lafları kaldırmayan, her alandaki analist ve videoları ile dolu iken kafanız karışmasın. Bu konuların okuyucusu, yorumlayıcısı veya bilgisi olmadan fikri olanlardan değil, büyük teknolojik ve finansal dönüşümleri bizzat gerçekleştirmiş, karar vericilik masasının birçok yerinde bulunmuş, uluslararası zor girilen ortamları birilerinden okuyup dinlememiş, sandalyesi olmuş biri olarak bunları kaleme alıyorum. Benim gibi birikimleri ile dedikleri ile uyumlu olabilecek arkadaşların bu süreçte daha çok yazması ve konuşması gerekiyor. Ortalık tercüme analizlerden geçilmiyor ve yabancı hayranlığımız ile birleşince de bu analizlerin lokal gerçeklerimize bir faydası dokunmuyor.

Bu yeni dönemde hiçbir kesim beklentilerini yüksek tutarak diğer paydaşları yormamalıdır. Gerçeklerin önce reddedilme, sonra alay edilme, son kertede kabul edilme safhaları olur. Vazoları çatlatmadan bu süreçleri şimdiden kabullenmeli, kaliteli bir küçülme planı yapılmalı daha önemlisi uygulanmalıdır. Herkes başkasını değiştirmeyi çalışmayı bırakmalı kendini değiştirmeli, tüketim hayvanından, insanı kamile dönüşebilmeyi başarabilmeli, tüketilemeyecek şeylerin hayal kırıklığı ile birbirini tüketmeyi bırakmalıdır. Herşeyin olacağa veya olması gerekene, evrime hizmet ettiği süreçte teselliler en önemli yardımcılar olacaktır. Enseyi karartmaya gerek yok bir zaman sonra tanımında anlaşamadığımız umutlar konusunda tanımlamalarımız birbirine yaklaşacak ve şimdikinden daha mutlu olacağız. Bu sürede daha yavaş, sabırlı ve anlayışlı olmayı öğrenebilmek dileğiyle. Sağlıkla...