Dr. Ekrem Öncü [email protected]

Yeni bir matrah artırımı, yapılandırma ve işletme kayıtlarının düzeltilmesi kanunu geliyor!

Yeni bir matrah artırımı, kasa-stok affı, borç yapılandırma kanunu taslağı hazırlandı. Gerçekten de bu kanuna içinde bulunduğumuz koşullarda büyük ihtiyaç vardı. Nitekim, salgın bir hastalık olan Covid-19 nedeni ile birkaç sektörde işler iyi gitse bile büyük çoğunlukla birçok sektörde işler nerede ise durma noktasına geldi. Özellikle, yeme-içme sektörü, turizm sektörü gibi sektörlerde işyerleri sabit maliyetleri bile çıkartamadığı günler yaşadı ve yaşamaya devam ediyor. Umarız ki, ülkemizde aşılama hızlıca yapılır ve normal hayatımıza döneriz. Hem insanlarımız hem de iş yapan sektörler rahat nefes alır.

Bu yazımızda kanunda yer alan düzenlemeler genel olarak ele alınacak ve tartışmalı konulara sonraki yazılarımızda yer verilecektir. Peki bu kanunda hangi düzenlemeler var?

KAMUYA OLAN BORÇLARIN YAPILANDIRILMASI!

Bilindiği gibi en son 7256 sayılı Kanun ile 31.08.2020 tarihinden önceki dönemlere ait olan borçlar yapılandırılmış idi. Bu kez yeni çıkacak kanun ile 30.04.2021 tarihinden önceki dönemlere ait borçlar yapılandırılacaktır.

Yapılandırma ile ilgili olarak daha önce çıkan kanunlarda olduğu gibi bu kanunda da 18 taksitte ve 36 ayda ödeme imkanı getirilmektedir.

Yapılandırma kapsamına; vergi borçları, SGK borçları, idari para cezaları, 6183 sayılı Kanun kapsamındaki borçlar (adli para cezaları hariç), Gümrük ile ilgili borçlar, il özel idarelerine ait borçlar, belediyelere ait borçlar, İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamındaki borçlar, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına ait borçlar, odalara olan borçlar gibi borçlar girmektedir.

Yine dava aşamasında bulunan alacaklar da kapsama girmektedir.

İNCELEME VE TARHİYAT AŞAMASINDA BULUNAN İŞLEMLER DE KAPSAMA GİRMEKTEDİR!

2016-2020 dönemlerine ilişkin olup, incelemesi devam eden işlemler ile takdir aşamasında olan işlemler için de bu kanundan yararlanmak mümkün olacaktır. Devam eden incelemelerin 2 Ağustos 2021 tarihine kadar bitirilmesi gerekecektir. Bitirilmez ise 2 Ağustos 2021 tarihine kadar matrah artırımı yapılmış ise incelemeye devam edilemeyecektir.  Ancak incelemeler 2 Ağustos 2021 tarihine kadar bitirilecek olur ise, tarh edilen vergilerin %50’si ile bu tutara gecikme faizi yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar hesaplanan Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar dikkate alınacaktır. Vergi aslına bağlı cezaların tamamı silinecektir.

Vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen cezaların ise %75’i silinecek, % 25’i ödenecektir.

MATRAH VE VERGİ ARTIRIMI!

Mükelleflere, Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Katma Değer Vergisi, Gelir Vergisi Tevkifatı gibi vergi türleri itibari ile matrah artırımı yaparak, vergi incelemesi yapılmaması imkanı sunulmaktadır.

Mükelleflerin, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artırarak kanunda belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmayacaktır.

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) vergiye esas alınan matrahlarını, 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil),

- 2016 takvim yılı için %30,

- 2017 takvim yılı için %30,

- 2018 takvim yılı için %25,

- 2019 takvim yılı için %20,

- 2020 takvim yılı için %20 oranından az olmamak üzere artırırlar.

Daha önceki kanunlarda bu oranlar, %35, %30, %25, %20 ve %15 şeklinde iken bu tasarıda farklı oranlara yer verilmiştir.

Zarar beyan edenler ile asgari olarak belirlenen matrah tutarlarının altında matrah beyan edenler için ise asgari matrah tutarları dikkate alınacaktır.

Gelir vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları gelir vergisi beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil) olması halinde,

vergilendirmeye esas alınacak matrah ile artırdıkları matrahlar,

işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için,

- 2016 takvim yılı için 31.900 Türk Lirası'ndan,

- 2017 takvim yılı için 33.200 Türk Lirası'ndan,

- 2018 takvim yılı için 35.250 Türk Lirası'ndan,

- 2019 takvim yılı için 37.500 Türk Lirası'ndan,

- 2020 takvim yılı için 42.500 Lirası'ndan;

bilanço esasına göre defter tutan mükellefler ile serbest meslek erbabı için,

- 2016 takvim yılı için 47.000 Türk Lirası'ndan,

- 2017 takvim yılı için 49.800 Türk Lirası'ndan,

- 2018 takvim yılı için 52.900 Türk Lirası'ndan,

- 2019 takvim yılı için 56.200 Türk Lirası'ndan,

- 2020 takvim yılı için 63.700 Türk Lirası'ndan az olamaz.

Geliri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançtan oluşan mükellefler için vergilendirmeye esas alınacak asgari matrah, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş tutarların ilgili yıllar itibarıyla 1/10' undan, geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşanlar için 1/5' inden , geliri bunlar dışında kalan diğer gelir vergisi mükellefleri için ise işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş tutardan az olamaz.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya kazanç elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve kazançlarını vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil) olması halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrahlar ile bu fıkranın (a) bendine göre artırdıkları matrahlar,

- 2016 takvim yılı için 94.000 Türk Lirası'ndan,

- 2017 takvim yılı için 99.600 Türk Lirası'ndan,

- 2018 takvim yılı için 105.800 Türk Lirası'ndan,

- 2019 takvim yılı için 112.400 Türk Lirası'ndan,

- 2020 takvim yılı için 127.500 Türk Lirası'ndan az olamaz.

Artırılan matrahlar, %20 oranında vergilendirilir ve üzerinden ayrıca herhangi bir vergi alınmaz.

Ancak, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş, bu vergi türlerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş ve bu vergi türleri için bu Kanunun kesinleşmiş alacaklara ilişkin düzenleme ile kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklara ilişkin düzenleme hükümlerinden yararlanmamış olmaları şartıyla artırılan matrahları %15 oranında vergilendirilir. İstisna, indirim ve mahsuplar nedeniyle bu beyannameler üzerinden ödenmesi gereken verginin bulunmaması halinde de bu hüküm uygulanır.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50' si, 2021 ve izleyen yıllar karlarından mahsup edilmez.

Mükellefler, kanunda belirtilen şartlar dahilinde gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisini artırarak ilgili maddede belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde, kendileri nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak artırıma konu ödemeler nedeniyle gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmaz.

Mükellefler, kanunda belirtilen şartlar dahilinde katma değer vergisini artırarak belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde, kendileri nezdinde söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmaz.

Katma değer vergisi mükellefleri, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerindeki (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden,

- 2016 yılı için %3,

-2017 yılı için %3,

- 2018 yılı için %2,5,

- 2019 yılı için %2 ve

- 2020 yılı için %2 oranından az olmamak üzere belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) beyan ederler.

Bu oranlar önceki düzenlemelerde, %3,5, %3, %2,5, %2 ve %1,5 şeklinde idi.

Artırım talebinde bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden ve artırım talebinde bulunulan dönemler için ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile ilgili inceleme ve tarhiyat hakkı saklıdır. Sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden yapılan incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat önerilemez.

Matrah ve vergi artırımının 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) bu maddede öngörülen şekilde yapılması, hesaplanan veya artırılan gelir, kurumlar ve katma değer vergilerinin, peşin veya ilk taksiti

30.09.2021 tarihine kadar olmak üzere ikişer aylık dönemler  halinde azami altı eşit taksitte ödenmesi şarttır. Bu vergilerin bu Kanunda belirtilen şekilde ödenmemesi halinde, ödenmeyen vergi tutarları ilk taksit ödeme süresinin son günü vade kabul edilerek 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsil edilir ve vergi incelemesi de yapılabilir.

Önemle vurgulamak isterim ki, matrah artırımında ödeme yapılmazsa incelenmeme hakkının ihlal edileceği şartı 7143 sayılı Kanunla geldi ve mükellefler 7143 sayılı Kanun öncesi böyle bir şart olmadığından bu şartın önemini tam kavrayamadı. Bu nedenle de birçok mükellef matrah artırımında bulunmasına rağmen ödemeye dikkat etmedikleri için incelemeye alındırlar.

Ancak aşağıda sayacağımız mükellefler matrah artırımı imkanından yararlanamayacaklardır.

- 213 sayılı Kanunun 359 uncu maddesinin (b) fıkrasındaki "defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenieyenler",

- Terör suçundan hüküm giyenler,

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler.

Matrah artırımı imkanından yararlananlar 6 eşit taksitte 2 şer aylık sürede ödeme yapabileceklerdir.

İŞLETMEDE MEVCUT OLUP DA KAYITLARDA OLMAYAN STOKLARIN KAYDA ALINMASI!

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil), işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebileceklerdir.

Bu şekilde beyan edilen; makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak katma değer vergisi hesaplanır ve ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenir.

Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez. Emtia üzerinden ödenen vergi genel esaslara göre indirilir.

Bu şekilde bildirilen kıymetlerin satılması halinde satış bedeli, bunların deftere kaydedilen değerinden düşük olamaz.

KAYITLARDA GÖZÜKÜP İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN STOKLARIN DURUMU!

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil),

kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını, 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil), emtialar bakımından aynı nev'iden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafi kar oranını, makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedellerini dikkate alarak fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilirler. Gayrisafi kar oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınır.

Buna göre ödenmesi gereken katma değer vergisi, ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.

KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE BULUNMAYAN KASA MEVCUDU VE ORTAKLARDAN ALACAKLAR!

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31/12/2020 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebilirler.

Bu kapsamda beyan edilen tutarlar üzerinden %5 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenir.

Bu şekilde beyan edilen tutarlar nedeniyle ilave bir tarhiyat yapılmaz.

BAŞVURU VE ÖDEME!

31/8/2021  tarihine kadar (bu tarih dahil) ilgili idareye başvuruda bulunulacaktır.

Hazine ve Maliye Bakanlığına, Ticaret Bakanlığına, il özel idarelerine, belediyelere ve YİKOB'!ara bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ilk taksitini 30/9/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil),

Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil dairelerine ödenecek tutarların ise ilk taksitini 31/10/2021 tarihine kadar (bu tarih dahil),

diğer taksitlerini ise bu tarihleri takip eden ikişer aylık dönemler halinde azami onsekiz eşit taksitte ödemeleri, şarttır.

Bu Kanun hükümlerine göre hesaplanan tutarlar peşin veya taksitler halinde ödenebilir.

Hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi halinde katsayı uygulanmaz ve,

- Fer' i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların ( fer' i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan esas alınarak hesaplanacak tutar ile birlikte hesaplanan gecikme faizi dahil) %90' ının tahsilinden vazgeçilir.

- idari para cezalarından %25 indirim yapılır.

- Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece fer' i alacaktan  ibaret olması halinde fer'i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutardan (bu Kanunun 7 nci maddesinin dördüncü fıkrası kapsamındaki alacaklar hariç) %50 indirim yapılır.

Hesaplanan tutarların tamamının ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde katsayı uygul anmaz ve,

- Fer' i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarlar (fer' i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile birlikte hesaplanan gecikme faizi dahil) üzerinden %50 indirim yapılır.

- Yapılandırılan idari para cezalarından %12,5 indirim yapılır.

- Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece fer' i alacaktan ibaret olması halinde fer' i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutardan (bu Kanunun 7 nci maddesinin dördüncü fıkrası kapsamındaki alacaklar hariç) %25 indirim yapılır.

Hesaplanan tutarların taksitle ödenmek istenmesi halinde, ilgili maddelerde yer alan hükümler saklı kalmak şartıyla borçluların başvuru sırasında altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz.

Hesaplanan tutarların taksitle yapılacak ödemelerinde ilgili maddelere göre belirlenen tutar;

Altı eşit taksit için (1,09),

Dokuz eşit taksit için (1,135),

On iki eşit taksit için (1,18),

On sekiz eşit taksit için (1,27) ,

katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler halinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır.

Değerli okurlarımız tasarı birçok önemli düzenlemeyi içermekte olup konu bazlı ve tartışma odaklı yazılara devam edilecektir. Tasarıda netliğe kavuşması gereken çok önemli noktalar bulunmaktadır.