Mehmet Bingöl [email protected]

Yatırım fonu katılma payı alan şirketler için kurumlar vergisi istisnası

15.04.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7394 sayılı yasa ile yatırım fonları katılma payı iktisap eden şirketler için kurumlar vergisi istisnası getirilmiştir.

Düzenleme 2022 yılından itibaren yürürlüğe girmektedir. Kanun, yayımı tarihinde ve kalıcı olarak yürürlüğe girmiştir.

Getirilen vergi istisnaları:

Vergi istisnası, bilançolarında yatırım fonu katılma belgesi bulunan KV mükellefi olan tüm şirketlere tanınmaktadır[1].

Buna göre yatırım fonu katılma belgesi alan şirketlerce;

1. Katılma paylarının fona iadesi suretiyle elde edilen kazançlar ile kar payları,[2]

2. Katılma paylarının dönem sonu değerlenmesinden kaynaklanan kazançlar

Kurumlar Vergisine tabi olmayacaktır.

3. Bunları yanısıra şirketlerin yatırım fonu katılma belgelerini 3. kişilere satması halinde de 2 yıldan fazla elde bulundurulması şartıyla ortaya çıkan kazancın %75’i kurumlar vergisinden istisna olacaktır. Nadiren de olsa katılma paylarının fona geri satışı yerine 3. kişilere satışı da mümkündür. Özellikle gayrimenkul ve girişim sermayesi fonlarında bu tarz bir satış görülebilmektedir.

Hangi fonlar bu kapsamda?

Yukarıda belirtildiği üzere portföyünde sadece TL varlıklar bulunan yatırım fonları bu kapsamdadır. Portföyünde döviz, altın vb gibi varlıklar olan yatırım fonları ise kapsam dışıdır. Bu açıdan hangi fonların bu kapsamda olduğu önem kazanmaktadır.

Bunun için konuya ilişkin Maliye GİB tebliğindeki açıklamaları beklemek uygun olur. Zira esasen fon izahnameleri mümkün olduğunca geniş yazıldığı için bir çok fon döviz cinsi yatırım yapmasa da izahnamesine göre yatırım yapabilir noktadadır. Tabii piyasada para piyasası fonları genel olarak döviz cinsi yatırım yapmamaktadır.

Bu arada SPK 17.02.22 tarihinde bir ilke kararı yayımlamıştır[3]. Muhtemelen ileride olabilecek bu sorunu ortadan kaldırmak için, önümüzdeki dönem fon unvanlarında “TL” ibaresini görmeye başlayacağız. Ve yatırımcılar bu fonlara yatırım yaptıklarında sadece TL varlıklara yatırım yaptıklarına emin olacaklar. Muhtemelen Maliye GİB tebliği açıklamalarında da buraya referans gösterilecek.

Yapılan yasal değişiklik ile ayrıca “Esas faaliyet konusu itibarıyla gayrimenkul, gayrimenkul projeleri ve gayrimenkule dayalı haklardan oluşan portföyü işletmek amacıyla kurulanlar dışında kalan” gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları için kurumlar vergisi istisnası uygulanamayacağı hükmü getirilerek, bu konuda yargıya kadar taşınan ihtilaflara son verilmiştir. (7394 sayılı Kanun’un 22’nci maddesi)

Vergi istisnasının avantajları:

Görüldüğü üzere; şirketlerin TL cinsi “Hazine bonosu, tahvil, özel sektör şirket bonoları gibi menkul kıymetlere” doğrudan yatırım yapmak yerine, yatırım fonları aracılığıyla yatırım yapmaları önemli kurumlar vergisi avantajı getirecektir. Zira şirket bilançolarındaki Hazine bonosu, özel şirket tahvil ve bonoları ile sabit getirili benzeri ürünlerden elde edilen gelirler kurumlar vergisine tabi iken, portföyü bu kıymetlerden oluşan yatırım fonlarından sağlanacak gelirler vergiye tabi olmayacaktır.

Dolayısıyla bu ürüne yatırım yapan şirketlerin efektif vergi yükü azalacaktır. Vergi istisnasının, KV mükellefi olan tüm şirketlere tanındığını yukarıda belirtmiştik. Özellikle sigorta ve emeklilik şirketleri ile atıl parası olan şirketler (Örn: Holding ve portföy yöneten benzeri şirketler) için bu ürün oldukça cazip görünmektedir. Başka deyişle; kazançları faiz, kâr payı, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan şirketler bu kazanç kısmı için KV ödemeyeceklerdir. (Şirketlerdeki KV oranı %23, Banka-sigorta-finans sektörü şirketlerinde ise %25’tir.)

Bu çerçevede yeni yatırım fonları kurulması ve kurumsal müşterilere satılması söz konusu olacaktır. Öte yandan kurumsal banka müşterilerinde mevduattan bu ürünlere kayma olabileceği için bankacılık sektörü mevduat yapısında olumsuz etki söz konusu olabilecektir.

Bu arada uygulamada K.V.K.’nun 5/1-3 maddesinin de göz önünde bulundurulması gerekebilir. Zira madde hükmüne göre; “İştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez.” Dolayısıyla bu çerçevede yapılacak bir değerlendirme ile yabancı kaynak kullanılarak alınan yatırım fonu paylarında ödenen kredi faizlerinin Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak KV matrahına eklenmesi söz konusu olabilecektir.

[1] Daha detaylı Vergi mevzuat açıklamaları için Kanun teklifinin TBMM’ye sevki aşamasında 26 Mart 2022 tarihinde Finans Gündem’de çıkan “Torba Yasada Yatırım Fonları İçin Önemli Teşvik” yazımıza bakılabilir.
[2] 22 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7351 sayılı Kanun ile kurumlar tarafından yatırım fonlarından elde edilen kâr paylarına “iştirak kazancı” istisnası getirilmiştir.
[3] 17.02.22 tarihli SPK Bülteni:

1. Kurul Karar Organı’nın i-SPK.52.4.ad (17/02/2022 tarihli ve 8/230 s.k.) sayılı İlke Kararı: Kurulumuzun i-SPK.52.4 (20.06.2014 tarih ve 19/614 s.k.) sayılı İlke Kararı olarak kabul edilen Yatırım Fonlarına İlişkin Rehber’in “2. Fon Unvanına İlişkin Esaslar” bölümünün birinci fıkrasına; “l) Portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunmayan yatırım fonlarının unvanında “(TL)” ibaresine yer verilir.” hükmünün eklenmesine ve borsa yatırım fonları ile gayrimenkul yatırım fonları için de uygulamanın bu şekilde yönlendirilmesine karar verilmiştir.