Dr. Ekrem Öncü [email protected]

Vergi incelemelerinde mükelleflere önemli haklar!

25 Ekim 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile “Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”te oldukça önemli değişiklikler yapıldı. Bu değişiklikler ile mükelleflere vergi incelemelerinde önemli haklar tanındı. 25 Ekim 2016 tarihinden sonra vergi incelemesine giren mükellefler haklarında ne tür işlem yapılabileceğini önceden öğrenmiş olacak ve buna göre savunma yapabileceklerdir. Şimdi yönetmelikle yapılan düzenlemelerin neler getirdiğini ele alalım.

İNCELEMELER GÖREV YAZISINDA BELİRTİLEN KONU VE DÖNEM İLE SINIRLANDIRILMIŞTIR!

31/10/2011 tarihli ve 28101 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde değişikliğe gidilmiştir. Buna göre,

“Vergi incelemesi, sadece inceleme görev yazısında belirtilen konu ve döneme ilişkin olarak yapılır. İnceleme konusu ve dönemi ile ilgili olmayan herhangi bir hususa ilişkin mükelleften bilgi ve belge talebinde bulunulamaz. Yürütülmekte olan incelemeler sırasında, görevlendirme yazısında belirtilenden farklı bir konu veya döneme ilişkin eleştiriyi gerektiren hususların tespiti durumunda söz konusu durum inceleme görevini verenlere bildirilir. Görevlendirme yazısında yer alan inceleme konusuna giren tespitlerin, bu yazıda yer almayan farklı vergi türlerine ilişkin olarak da rapor yazılmasını gerektirmesi durumunda, bu husus yeni bir görevlendirme gerektirmez.”

Bu değişiklik ile mükellefler hangi nedenle incelemeye alınmışlar ise o kapsamda inceleneceklerdir. İncelemenin konusu ve dönemi genişletilemeyecek, inceleme konusu ve dönemi ile ilgili olmayan herhangi bir hususta mükelleften bilgi ve belge talebinde bulunulamayacaktır.

Örneğin, bir mükellefin 2015 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi ekinde verdiği bilanço ve gelir tablosundan mükellefin kasasında yüklü miktarda bakiyesi gözüktüğü halde faiz geliri bulunmadığından bahisle incelemeye alınmış ise mükellefin incelemesi sadece bu kapsamda yapılabilecek ve başka konular bu görevlendirme yazısına istinaden incelenemeyecektir. Yani, mükellef 2015 dönemi kasa bakiyesi nedeni ile incelenirken örneğin 2015 dönemi amortismanları yanlış hesaplanmış diye bir eleştiri konusu yapılamayacaktır. Ya da, mükellefin 2014 döneminde de kasa bakiyesi var ise bu durum da eleştiri konusu yapılamayacaktır.

Ancak hemen belirtelim ki, buradaki sınırlama görev yazısı boyutu iledir. Vergi Müfettişleri incelemenin konusunu ya da dönemini genişletmek ister ise, yeni görevlendirme talep edecek ve vergi inceleme görevini vermeye yetkili olanlar da uygun görür ise bu mümkün olabilecektir.

MÜKELLEFLER DİLERLER İSE VERGİ İNCELEME TUTANAKLARINI İKİ GÜN ÖNCEDEN GÖREBİLECEKLERDİR!

Yönetmeliğin 16’ncı maddesinde yapılan değişikliğe göre, vergi inceleme tutanaklarının taslakları, mükelleflerin itiraz ve mülahazalarının tutanağa geçirilebilmesini sağlamak amacıyla, mükelleflerin talep etmesi durumunda iki gün önceden mükelleflerin bilgisine sunulacaktır.

Bu değişiklik oldukça önemlidir nitekim, mevcut uygulamaya göre vergi inceleme tutanakları tutanağın imzalanacağı gün ve saatte mükellefe sunulmakta ve mükellef de orada okuyup belki de yeterince idrak edemeden tutanağı imzalamaktadır. Mükellefler tutanağı imza aşamasında ne tespit edebildi ise ona göre orada anlık savunma yapmaya çalışmaktadır. Tespit edemediği konu olursa da, tutanakta savunma yapamamış olmaktadır. Bu nedenle yönetmelikte yapılan bu değişiklik önemlidir. En azından mükellefler hangi konuda eleştirilecekler ise o konu hakkında araştırma yapma ve savunmasını ona göre yapma imkanına kavuşmaktadır.

Yine yönetmelikte yapılan değişiklik ile, mükellefin inceleme esnasında ileri sürdüğü ve tutanakta yer alan itiraz ve mülahazaları ile bunlara ilişkin ayrıntılı değerlendirmelere raporun eleştirilen hususlar bölümünde yer verilecek, mükellef hakkında önerilen vergi ve ceza tutarları, herhangi bir tereddüde yer vermeyecek açıklıkta ve anlaşılır bir şekilde vergi inceleme raporlarının sonuç bölümünde gösterilecektir.

İNCELENEN MÜKELLEFLER HAKKINDA RAPOR YAZILMAYACAK OLSA DA MÜKELLEFLER BİLGİLENDİRİLECEKTİR!

Yapılan vergi incelemesi sonucunda, inceleme konusu ve dönemine ilişkin eleştiriyi gerektirecek herhangi bir hususun tespit edilememesi halinde bu durum ilgili birim tarafından mükellefe yazı ile bildirilecektir. Halbuki mevcut uygulamada böyle bir durumda mükellefler haberdar edilmiyorlardı.

Sonuç olarak özellikle vergi inceleme tutanaklarının iki gün önceden mükelleflerin bilgisine sunulacak olması mükelleflerin kendilerini daha iyi ve bilinçli bir şekilde savunmalarının önünü açacaktır. Belki de mükelleflerin savunmaları incelemeyi yapan denetim elemanını ve rapor değerlendirme komisyonu üyelerini ikna edecek ve böylelikle haklarında rapor yazılmayacaktır. Mükellefler de mahkemelerle uğraşmadan derdini anlatmış olacaktır.