Mehmet Bingöl [email protected]

Ücret gelirleri (2020) için Gelir Vergisi beyan mecburiyeti

Gelir Vergisi Kanunu’nda 7 Aralık 2019 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 7194 sayılı Kanunla yapılan bir değişiklik ile ücret gelirleri için yıllık beyanname uygulaması başlatılmıştır.

Yapılacak beyan ile herhangi bir ek vergi çıkması söz konusu olmasa da, çalışanlara Gelir Vergisi beyannamesi verilmesi mecburiyeti getirilmiştir. Esasen bazı kişisel harcamaların yıllık beyannamede düşme imkanı olduğundan bir çok ücretli vergi iadesi almaya hak kazanacaktır. Beyan zorunluğuna ilişkin sınır 600 Bin TL yerine daha az bir tutarda tespit edilse idi, bu imkandan çok sayıda çalışan yararlanmış olacak idi. Bu yönüyle yapılan kanun değişikliğinin amacı pek anlaşılamamaktadır.

Düzenlemeye göre, 2020 yılında ücret geliri elde eden kişilerin;

- Tek işverenden elde ettikleri ücret gelirleri toplamının 600.000 TL’yı aşması veya

- Birden fazla işverenden aldıkları ücretler toplamının 600.000 TL’yı aşması,

halinde, söz konusu ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Öte yandan eskiden beri var olan düzenlemeyi de hatırlatmak gerekir ise; özellikle yıl içinde iş değiştiren veya aynı anda birden fazla şirketten ücret geliri elde edenlerde; birinci işverenden sonraki işverenden alınan ücretler toplamının 49.000 TL’yı aşması halinde genel toplam 600.000 TL’yı aşmasa dahi yine beyanname verilmesi zorunludur.

Düzenleme ile getirilen en önemli değişiklik; ister tek işverenden ister birden fazla işverenden elde edilmiş olsun, 2020 yılında toplamı 600.000 TL’yi aşan ücret gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecek olmasıdır. Bir takvim yılı içinde tek işverenden alınan ve tevkif suretiyle vergilendirilen ücretler, yıllık toplamı 600.000 TL’yi aşmadığı takdirde beyanname verilmeyecektir.

Beyan sınırının belirlenmesinde, ücretlerin yıl sonundaki matrahları toplamı dikkate alınacaktır. Başka deyişle brüt ücret geliri değil, düzenlenen bordrolardaki vergi matrahı toplamı esastır. (Aralık ayı bordrosundaki kümülatif yıllık vergi matrahı tutarı.)

Ücret gelirlerinin beyana tabi olma durumu kendi içinde değerlendirilecek olup, diğer gelirlerin bulunması halinde (Örneğin; kira, kar payı, gayrimenkul satış kazancı vb gibi) bu gelirler hesaplamaya dahil edilmeyecektir. Aynı şekilde; diğer gelirlerin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde de ücret gelirleri yıllık beyan haddi hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.

Ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesi durumunda; yukarıda da söylediğimiz üzere herhangi bir ek Gelir Vergisi çıkmayacaktır. Çünkü hem aylık kesintilerde hem de yıllık beyanda aynı vergi tarifesi geçerlidir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde şirketlerce kesilen vergiler(stopaj) de mahsup edilecektir. Dolayısıyla yıl içindeki aylık ücret bordroları bir anlamda vergi beyanına yansımış olacaktır.

Esasen beyanname verilmesiyle vergi iadesi hakkı doğmaktadır. Zira G.V.K.’nun 89’uncu maddesinde yer alan; “şahıs ve hayat sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamaları ile bağış ve yardımların” belli sınırlar dahilinde beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması imkanı bulunmaktadır.

Vergi mevzuatımıza göre;

- Beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını (2020 yılı için 35.316 TL) aşmamak koşuluyla; kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortası poliçeleri için ödediği primlerin %50'si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerin tamamını (Ücret bordrolarında indirim konusu yapılan sigorta primleri hariç),

- Beyan edilen gelirin %10’unu aşmamak ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti olan kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmek koşuluyla; kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ait eğitim ve sağlık harcamalarını, (Eğitim harcamaları kapsamına okul bedelleri, kitap-kırtasiye giderleri, okul servis bedelleri v.b.gibi giderler girmektedir. Sağlık harcamaları kapsamına ilaç, tedavi, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve muayene giderleri gibi giderler girmektedir.)

- G.V.K. 89 uncu maddesinin sekizinci bendine göre yapılan sponsorluk harcamalarını (Sponsorluk harcamalarının amatör spor dalları için % 100’ü, profesyonel spor dalları için % 50’si yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.),

- Türkiye Kızılay Derneği, Türkiye Yeşilay Cemiyeti, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, TÜBİTAK, TSK Güçlendirme Vakfı ve üniversitelere yapılan bağışların tamamını,

- Beyan edilen gelirin %5’i ile sınırlı olarak (Kalkınmada öncelikli yörelerde %10’u); Belediyelere, kamu yararına çalışan derneklere ve Cumhurbaşkanı’nca (Eskiden Bakanlar Kurulu) vergi muafiyeti tanınan vakıflara yapılan bağışları, (Örneğin; TEV, Hisar Eğitim Vakfı, TEMA Vakfı, Tohum Otizm Vakfı, Beşiktaş JK Derneği v.b. gibi Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen vakıf ve dernekler bu kapsamdadır.)

vergi matrahından indirilmesi mümkündür.

Örnek:

Bay (A)’nın 2020 yılında aldığı ücret gelirleri (vergi matrahı) 650.000 TL, aynı yıl içinde çocuklarının eğitim harcaması da 80.000 TL olsun. Bay (A)’nın gelir vergisi beyanı şöyle olacaktır.

- Beyan Edilen Ücret Geliri                                                    :  650.000 TL

- İndirilebilecek Eğitim ve Sağlık Harcaması Sınırı               :  (65.000) TL

    (650.000 x % 10)

- Gelir Vergisi Matrahı                                                           : 585.000 TL

- Hesaplanan Gelir Vergisi                                                    : 185.820 TL

- Yıl içinde kesilen vergi tutarı                                              : (211.070)TL

- İade Edilecek Vergi                                                            :    25.250 TL

    (211.077 – 185.820)

Görüldüğü gibi bu örnekte çalışan, beyanname üzerindeki vergi matrahından yıl içinde yaptığı eğitim harcamalarını indirerek vergi iadesi almaya hak kazanmaktadır. Beyannameyi verip tahakkuk fişini alır almaz Vergi Dairesi’nden talepte bulunabilecektir.

- Yukarıda belirtilen indirimlerin dışında ayrıca Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 82. Maddesinde, bireysel katılım yatırımcısı lisansına sahip olanlar (Melek yatırımcılar) için bazı vergisel avantajlar yer alıyor. Buna göre; bu statüdeki gerçek kişi yatırımcılar genel olarak girişim şirketlerine yaptıkları yatırımın %75’ini, son 5 yıl içinde proje kapsamında desteklenmiş şirketlere yatırım yapmaları halinde ise %100’ünü vergi matrahından indirebilirler. Hisselerin 2 yıl boyunca satılmaması şarttır. Maximum indirim tutarı 1 Milyon TL’dir.

- Bunun gibi SPK’na tabi Girişim Sermayesi Yatırım Fonu katılma belgesi veya Girişim Sermayesi Yatırım Otaklığı hissesi iktisabı halinde, Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre “girişim sermayesi fonu” olarak ayrılan tutarlar beyan edilen gelirin %10'una kadar vergi matrahından indirilebilecektir.

İşte bu indirimlerin varlığı halinde vergi iadesi hakkı ortaya çıkmaktadır. Vergi beyanının yapılmasının ardından iade vergi tutarının ilgili Vergi Dairesi’nden yazılı olarak talep edilmesi gerekmektedir.

Gelir Vergisi beyanının 2021/Mart ayı içinde yapılması gerekmektedir. Vergi beyanlarının İnteraktif Vergi Dairesi ile bizzat (https://ivd.gib.gov.tr) veya SMMM’ler (Serbest muhasebeciler) vasıtasıyla yapılması mümkündür. Her ne kadar ek bir vergi çıkmasa da beyanname verilmemesi, usulsüzlük cezasını gerektirdiği gibi Vergi İdaresi’nin soruşturma yapmasına da sebep olabilecektir.