Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a göre müşterilere iade edilen banka masraf Ve komisyonlarında BSMV sorunu

Bilindiği üzere 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun[1] kapsamında yapılan müşteri şikâyetleri süreci sonunda, bankalarca kredi kullandırımı sırasında bir defada alınan ücret, masraf ve komisyonların müşterilere iadesi söz konusu olabilmektedir.

Aslında, “dosya masrafları” veya “kredi tahsis ücreti” olarak adlandırılan bu tahsilatlar bankaların o işlemde katlanmak zorunda kaldıkları masrafların karşılığıdır. Kredi sürecinin başında tarafların müzakere ederek karşılıklı mutabakat sağladıkları şeffaf bir konu olup, imzalanan kredi sözleşmesinde açıkça belirtilmektedir. Ayrıca bunun hukuki dayanağı da vardır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nca yayımlanan Yönetmeliğe göre; bankalar, tüketicilere kullandırılacak krediler için kredi ihtiyacının karşılanmasına olanak sağlayan sistemin işletilmesi ve operasyonel süreçlerin yönetilmesi amacıyla tahsis ücreti alabilirler. Dolayısıyla, ticari bir işletme olan bankaların bu çerçevede ücret, komisyon veya dosya masrafı isteme hakkı vardır.

Buna rağmen müşteri şikâyetleri olmakta ve hukuki ihtilaflar sonucunda bu tutarların iadesine karar verilebilmektedir. Banka tarafından daha önce gelir yazılan tutarlar, bu safhada müşterilere geri ödendiğinde bankalarda gider kaydedilmektedir. Ancak ilk aşamada Maliye Bakanlığı’na ödenmiş olan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV), Yasada açık bir hüküm olmadığından bankaların üzerinde yük/maliyet olarak kalmaktadır.

Esasen, iade işlemi neticesinde, banka lehine kalmış bir para söz konusu olmadığından “vergiyi doğuran olay” da ortadan kalkmaktadır. Bu durumda müşterilere geri ödenmiş olan BSMV tutarlarının bankalara iadesi gerektiği düşünülmektedir. Çünkü daha önceki gelir kaydı işlemi, yapılan iade sonrasında iptal edildiğinden ödenmiş olan BSMV’nin de yasal dayanağı ortadan kalkmaktadır.

Bankalar, Vergi Usul Kanunu’nun vergi hatalarına ilişkin “düzeltme hükümleri” çerçevesinde her bir işlem için bağlı oldukları Vergi Dairelerine müracaat edip BSMV iadesinde bulunabilirler. Ancak bu yol, gerek bankalar ve gerekse Maliye Bakanlığı açısından aşırı bir operasyon ve zaman kaybı yaratır, ayrıca gereksiz hukuki ihtilaflar söz konusu olabilir. Zira 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hk. Kanun kapsamında, bankalar son yıllarda oldukça fazla ücret-komisyon iadesi yapmaktadır.

Çok sayıda müşteri başvurusu olduğu bir gerçektir ve yıllık bazda yüksek tutarlara ulaşan iade toplamı bankaların karlarını aşağı çekmektedir. Buna ilaveten bir de, bu “gelir” tutarlarına ilişkin Banka Muamele Vergisi’nin bankalara geri verilmemesi maliyeti daha da arttırmaktadır.

Konunun kökten çözümü yasal değişiklik gerektirmektedir. Gider Vergileri Kanunu’nun 31. Maddesine aşağıdaki gibi bir ilave yapılarak sorun giderilebilir:

 “………………...

“Sigorta şirketleri, iptal ettikleri sigorta muamelelerine ilişkin vergileri (yalnızca iptal tarihinden sonraki döneme ait olan kısmı), iptalin gerçekleştiği dönemde; Bankalar, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereği tüketicilere geri ödedikleri ücret, komisyon ve bunun gibi işlemlere ilişkin vergileri, geri ödemenin gerçekleştiği dönemde hesaplanan banka ve sigorta muameleleri vergisinden indirebilirler. Bu dönemde indirilemeyen vergiler, sonraki dönem beyannamelerinde indirim konusu yapılabilir. Maliye Bakanlığı, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir.”

Buna benzer bir konu Sigorta Şirketleri açısından yukarıda kanun maddesi ile zamanında çözülmüştür. Aynı şekilde bu sorun da giderilebilir. Yeni Hükümet’in ilk vergi kanun tasarısında bu konunun da dikkate alınması, İstanbul Finans Merkezi hedefine yönelik adımlar açısından anlam ifade edebilecektir.

Bir başka konu da; tüketiciler ile yapılan sözleşmelere istinaden kredi kullandırım aşamasında müşteriden bir defada tahsil edilen bu tutarların, “faiz” niteliğini haiz oldukları gerekçesiyle KKDF tarhiyatına konu olduğunu duymaktayız. (KKDF mevzuatına göre; bireysel tüketici kredilerinde, faiz üzerinden %15 KKDF ödenmektedir.) Oysa bankaların kredi işlemleri sırasında verilen hizmet ve iş sebebiyle ortaya çıkan banka içi operasyonel maliyetleri dolayısıyla müşterilerden tahsil etmiş olduğu tutarlar, faiz tahsilatı değildir. Bu konuyu da başka bir yazımızda ele alacağız.

 

[1] 6502 nolu Tüketici Korunması Hakkında Kanun, Resmi Gazete: 28.11.2013/28835