Dr. Ekrem Öncü [email protected]

Ticaret Bakanlığı kâr dağıtım oranını sınırlayabilir mi?

GENEL KURULLAR MART AYINDA YAPILAMADI İSE NE OLACAKTIR?

Ticaret Bakanlığı, Kovid-19 virüsü nedeniyle sermaye şirketlerinin özkaynaklarını koruması için düzenleme yaptı. Bakanlık tarafından Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB)  iletilen 31.03.2020 tarihli yazıda, Kovid-19 virüsü nedeniyle sermaye şirketlerinin özkaynaklarını korumasının önemine işaret edilirken, şirketlerin yönetim kurullarına kar payı dağıtma yetkisinin verildiği yer alıyor.

Ticaret Bakanlığı tarafından Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB)  iletilen 31.03.2020 tarihli yazıda, Kovid-19 virüsü nedeniyle sermaye şirketlerinin özkaynaklarını korumasının önemine işaret edilmektedir.

Bu çerçevede,

“28.11.2012 tarihli ve 28481 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmeliği'nin"  13/5 inci maddesine dayanılarak, kamunun iştiraki olan şirketler hariç olmak üzere, sermaye şirketlerinin 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak bu yıl gerçekleştirilecek genel kurul toplantılarında gündeme alınacak nakit kâr payı dağıtımı kararlarında, “geçmiş yıl kârlarının dağıtıma konu edilmemesi, dağıtım tutarının 2019 yılı net dönem karının %25'ini aşmaması ve yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilmemesi” hususları belirtilmektedir.

Söz konusu Yönetmeliğin 13/5’inci maddesinde, “Yapılan denetim sonucunda veya herhangi bir sebeple Bakanlıkça, şirket genel kurulunda görüşülmesi istenen konuların gündeme konulması zorunludur.” düzenlemesine yer verilmiştir.

KAR PAYI DAĞITIMI YETKİSİ KİME AİTTİR?

TTK ÇERÇEVESİNDE KAR PAYI DAĞITIMI

TTK 408/2-d uyarınca kar dağıtımı yetkisi kanunen genel kurullara verilmiştir ve bu yetki devredilemez bir yetkidir.  Genel kurul kar payının belirlenmesi ve dağıtımı konusunda tek yetkili organdır ve bu yetki yönetim kuruluna dahi devredilemez. Aslında yeni TTK’da yönetim kurulunun kar dağıtımı önerisinde bulunabileceğine ilişkin herhangi bir düzenleme de yoktur. Yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkilerini düzenleyen TTK 375’inci maddede buna ilişkin bir hüküm yoktur. Ancak uygulamada TTK 437 uyarınca yönetim kurulunun karın ne kadarının dağıtılması gerektiğini genel kurula teklif edebileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. Lakin genel kurulun yönetim kurulunun kararına uyması gibi bir zorunluluğu yoktur, bu yetki genel kurulundur.

Genel kurul kar dağıtımına karar verirken özel bir nisapla değil, genel nisaba göre karar verir. Genel nisap ise sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığı ile yapılır ve kararlar ise toplantıda hazır bulunanların oy çokluğu ile alınır. Limited şirketler için de benzer düzenlemeler geçerlidir.

SPK KAPSAMINDAKİ FİRMALARDA KAR PAYI DAĞITIMI YETKİSİ

Halka açık şirketlerin kar payı dağıtımını düzenleyen hükümlere SPK Md. 19-20 ile Kar Payı Tebliği (II-19.1) de yer verilmiştir. Buna göre, halka açık ortaklıklar, kârlarını genel kurulları tarafından belirlenecek kâr dağıtım politikaları çerçevesinde ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak dağıtırlar. Kurul halka açık ortaklıkların kâr dağıtımı politikalarına ilişkin olarak, benzer nitelikteki ortaklıklar bazında farklı esaslar belirleyebilir.

Sermaye Piyasası Kanunu’nda Sermaye Piyasası Kurulu’na halka açık ortaklıkların kar dağıtım politikalarına ilişkin olarak, benzer nitelikteki ortaklıklar bazında farklı esaslar belirleme yetkisi verilmiştir.

Kar Payı Tebliğ uyarınca da payları borsada işlem görmeyen şirketlerin kar payı dağıtımı özel düzenlemeler içerir. 

Görüleceği üzere hem TTK hem de SPK boyutu ile kanun düzeyinde kar dağıtımı yetkisi esas olarak genel kurullara bırakılmıştır.

28.11.2012 tarihli ve 28481 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmeliği'nin" 13/5 inci “Yapılan denetim sonucunda veya herhangi bir sebeple Bakanlıkça, şirket genel kurulunda görüşülmesi istenen konuların gündeme konulması zorunludur.” düzenlemesine yer verilmiş olsa da Yönetmelik düzenlemesi ile kanunun verdiği yetki sınırlandırılamaz. Bu nedenle bakanlığın belirlediği %25 oranından daha fazla kar payı dağıtmak isteyen şirketler ticaret odaları işlem tesis etmeyecek olur ise dava yolunu tercih edebileceklerdir.

GENEL KURULLAR MART AYINDA YAPILMAZ İSE NE OLUR?

TTK md. 409 anonim şirketlerin ve md. 617 limited şirketlerin olağan genel kurul toplantılarının ne zaman yapılacağını düzenlemektedir. Buna göre, her yıl hesap döneminin sona ermesinden itibaren üç ay içerisinde genel kurul toplantıları yapılacaktır. Sermaye Piyasası Kanunu’nda ise genel kurulların ne zaman yapılacağı ayrıca düzenlenmemiştir.

Bilindiği gibi, korona virüs nedeni ile 65 yaş üstü ve 20 yaş altı için sokağa çıkma yasağı uygulanmakta diğer yandan 30 büyükşehir ile Zonguldak illerinden giriş ve çıkışlara müsaade edilmemektedir. Dolayısı ile, genel kurullar yasal süresinde yapılmak istese bile yasal olarak çoğu durumda bu imkansız olacaktır. Diğer yandan genel kurulları süresinde yapılmamasının cezai bir yaptırımı bulunmamaktadır. O nedenle şirket yönetim kurulları 2019 dönemi genel kurulları 31 Mart 2020 tarihine kadar yapamadık diye problem yapmamalıdır.

Sonuç olarak, bakanlığın belirlediği %25’lik kar payı dağıtımı oranı iyi niyetle şirketlerin özkaynaklarını korumaya yönelik bir açıklama olsa dahi bu kısıtlamanın yasal zemini tartışma konusudur.