Mehmet Bingöl [email protected]

Şirketlerde kar payı dağıtımı ve 2020 yılı (temettü) vergilemesi

TBMM’de kabul edilen 7244 sayılı torba yasayla [1] Türk Ticaret Kanunu’na eklenen geçici maddeye göre; Sermaye şirketlerinde, 30 Eylül 2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde 25’nin dağıtımına karar verilebilecek, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecek. Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yıl net dönem kârının yüzde 25’ini aşan kısma ilişkin ödemeler ertelenecek. Yukarıda belirtilen süreyi üç ay uzatma ve kısaltma konusunda Cumhurbaşkanına yetki verilmiştir.

Görüleceği üzere yeni düzenleme kanunun Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girdiği (17/4/2020) tarihten sonraki işlemler içindir. Bu sebeple şirketlerin rutin genel kurulları genellikle Mart ayında yapılmış olduğundan, yeni yasa hükmü genel kurul toplantısı yapmakta gecikmiş şirketlere uygulanmış olacaktır. Bu tarihten önce genel kurul toplantısı yapmış ve ortaklarına kar dağıtmış şirketleri etkileyen bir husus yoktur. Yasa maddesindeki nakit kar payı ifadesinin stopaj öncesi brüt kar payı olduğu kuşkusuzdur.

Öte yandan bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirleme konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığına yetki verilmiştir. Burada Ticaret Bakanlığı’nın yapacağı duyurular ile bazı durumlar için daha fazla kar dağıtımına izin verebileceği anlaşılmaktadır. Örneğin; iştirakinden(yatırım yapılan hedef şirket) gelecek kar tutarına göre ödeme taahhüdü ile proje/yatırım kredisi kullanan yatırımcı şirketlere bu kapsamda istisna getirilmesi anlamlı olabilecektir.

Şimdi de gerçek kişilerdeki kar payı vergilemesine bakalım. Bilindiği üzere Gelir Vergisi Kanunu'nda aşağıda belirtilen kar payları menkul sermaye iradı olarak sayılmıştır. (G.V.K. madde 75)

- Her nevi hisse senetlerinin kar payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa senetlerine verilen kar payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanununa göre yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları dahil),

- İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıklarının ortakları ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir.)

- Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.

Gelir Vergisi mevzuatımıza göre, tam mükellef gerçek kişiler tarafından Anonim Şirket hisse sahipliği sebebiyle elde edilen kar payı yıllık beyan esasında Gelir Vergisi’ne tabidir.

Şirketin genel kurulu kar dağıtımına karar verdikten sonra bu kar kısmının ortaklarına nakden veya hesaben dağıtıldığı zaman temettü geliri elde edilmiş olur. Kişinin bunu tahsil etmemesi sonucu değiştirmez.

Kurumların dönem karlarını veya yedek akçelerini (Kar Yedekleri) sermayelerine eklemeleri halinde gerçek kişi ortaklarca alınan bedelsiz hisse senetleri ise kar payı(=temettü) geliri sayılmamakta ve vergi beyanına konu olmamaktadır.

Gelir Vergisi Kanunumuza göre; tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup “istisna edilen tutar dahil toplam temettü” üzerinden yapılan stopajın tamamı, beyan edilen %50’lik temettü üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. (G.V.K. madde 22/2)

Buna göre; şirketlerden elde edilen kar paylarının sadece yarısı gelir vergisi beyanına konu olacaktır. Beyan zorunluluğu ise diğer menkul sermaye iratları (Örneğin, Eurobond faizi) ve diğer gelir unsurları ile toplu olarak 2020 yılı için 49.000 TL’lik yıllık beyan haddinin aşılması halinde başlamaktadır. 2019 yılı için yıllık beyan haddi ise 40.000 TL’dir.

Dolayısıyla, 2020 yılı içinde (49.000*2=) brüt 98.000 TL’sinden (Net: 83.300 TL) daha fazla temettü geliri elde edilmediği sürece yıllık beyan zorunluluğu bulunmamaktadır. Tabii ki, beyan konusu başkaca gelir unsurları 49.000 TL’lik haddin hesabında ayrıca dikkate alınır.  2019 yılı için ise yıllık beyan haddi ise 40.000 TL olduğundan 2019 yılı içinde 80.000 TL brüt (Net: 68.000 TL) tutardan daha fazla net kar payı geliri olanlar Nisan ayı [2] sonuna kadar gelir vergisi beyanında bulunacaklardır.

Örnek:

Net temettü                           :  2.000.000 TL

Vergi Stopajı (15% )             :      352.941 TL

Brüt Temettü                         :  2.352.941  TL

% 50 istisna                          : (  1.176.471) TL

Vergiye tabi gelir                   :   1.176.471TL

Hesaplanan vergi(%15-%40 ):       426.458 TL

Mahsup                                 : (     352.941 ) TL

Ödenecek Vergi                    :        73.517 TL

Bu örnek duruma göre, 2020 takvim yılı içinde bir Anonim Şirketten 2 milyon TL net kar payı tahsil eden kişi vereceği yıllık Gelir Vergisi beyannamesi ile 73.517 TL Gelir Vergisi ödemiş olacaktır.

Yukarıdaki açıklamalarımız yurt içindeki şirketlerden elde edilen temettü gelirleri içindir. Yurt dışındaki şirket hisselerinden elde edilen temettüler ise her hal ve takdirde yıllık beyana tabidir. Yabancı şirket temettüleri için beyan sınırı 2.600 TL’dir. Elde edilen kar payı tutarı 2.600 TL’den fazla ise gelirin tamamı beyan edilir. Yurtdışında ödenen vergiler var ise çıkan vergiden mahsup edilir.

[1] 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 17/4/2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
[2] Mücbir sebep dolayısıyla beyan süresi GİB tarafından Nisan sonuna uzatılmıştır. Yeniden uzatılıp uzatılmadığı takip edilmelidir.