Gökhan Ugan [email protected]

Şimdi dövize endeksli sıfır faizli tahvil zamanı!

Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın öncülüğünde başlatılan “yastık altındaki dövizinizi bozdurun” kampanyası sosyal medya da dâhil olmak üzere her mecrada yankı buldu. Hükümet yetkilileri yaptıkları her konuşmada halka elinizdeki dövizi TL’ye ve altına çevirin çağrısında bulunuyor. 15 Temmuz’da benzer bir çağrıyla meydanlara çıkan ve şehit olma pahasına demokrasimizi koruyan halkımız, acaba bu çağrıya da cevap verecek mi?

23 Eylül’de Moody’s tarafından gerçekleştirilen not indirimiyle birlikte başlayan yabancı çıkışı rekor seviyelere ulaşarak devam ediyor. Hükümetin baskı altında tutmaya çalıştığı faiz oranları nedeniyle Türk Lirası döviz karşısında önemli ölçüde değer kaybetti. 3,50’lere dayanan dolar, döviz cinsinden borçlanan özel sektöre soğuk terler döktürüyor. OPEC’in almış olduğu arz kısıtlaması kararıyla yeniden yükselişe geçen petrol fiyatları ve dövizdeki anormal tırmanış, kara kışın kapımıza dayandığı şu günlerde dolar cinsinden enerji ithal eden ülkemizin üzerine bir kâbus gibi çöküyor.

Bu senaryoya ABD’deki faiz artırım beklentisini de eklerseniz, işlerin Türk Lirası için hiç de iyi gitmediğini daha iyi anlayabilirsiniz. “Dövizini bozdur” kampanyası, işte bu girdaptan çıkabilmek için başlatıldı. Cumhurbaşkanı ve hükümet yetkililerinin söylemlerine bakınca bu kampanyanın “faizi artırmadan TL’nin değerini nasıl koruyabiliriz” sorusunun bir cevabı olarak başlatıldığını anlıyoruz. Önemli olan şey ilk önce halkın bu kampanyayı benimseyip elindeki dövizi satıp satmayacağı, ikincisi de satış gerçekleşirse bunun bir işe yarayıp yaramayacağı.

Öncelikle yastık altı dövizin kimlerde olduğunu çok iyi analiz etmeliyiz. Elimizde kesin bir veri yok, ancak yastık altı dövizin büyük bir kısmı muhafazakâr kesimin elinde. Faiz almak istemeyen bu kesim tasarruflarını dövize, altına ve gayrimenkule yönlendiriyor. Yeni yapılan ev satışları hariç bu yatırımların doğrudan ekonomiye bir faydası yok.

Kampanya işe yararsa işte bu kesimin elinde tuttuğu döviz daha çok piyasaya çıkacak. Yastık altından çıkan dövizler piyasada bozdurulunca ne olacak? Cumhurbaşkanımızın tavsiyesine göre bu paralarla ya altın almalıyız ya da TL’de kalmalıyız. Açıkçası döviz bozdurup altın almanın ekonomimize ne gibi bir faydası olacak anlamış değilim. Altın fiyatı da yurtdışı piyasalarda dolar cinsinden belirleniyor. Para bir kör kuyudan çıkıp diğerine girecek. Sağlanacak tek fayda döviz fiyatlarındaki artışı bir müddet frenlemek olabilir, ancak dövize olan talebi azaltacak tedbirler alınmadığı sürece bu etki kalıcı olmayacaktır.

Peki, bu paralar TL’de kalır mı? Faiz almak istemeyen kesimin TL’deki olası değer kayıplarından korunmak için tasarruflarıyla döviz aldığını düşünürsek bu kesimin paralarını TL’de faiz almadan tutacağını ümit etmek bence hayalperestlik olur. Devlet bu noktada yeni bir finansal enstrüman geliştirerek piyasaya sürmeli ve hamasi söylemlerin dışında TL’ye olan inancını böylece ortaya koymalıdır. Kanımca dövize endeksli sıfır faizli devlet tahvili ihracı bu derde deva olacak niteliktedir.

Yastık altındaki döviz ihraç edilecek dövize endeksli tahviller karşılığında halktan toplanmalı ve belirli bir vade sonunda sahibine döviz karşılığı TL olarak ödenmelidir. Söz konusu tahvillerin sıfır faizli olması, faiz almak istemeyen muhafazakâr kesimin de döviz birikimlerini bu enstrümanlara yönlendirmesini temin edecektir. Devlet tahvili ihracı, TL’nin değerinin hükümet tarafından korunacağına ilişkin önemli bir hamle olarak algılanacağından, hükümetin bu konudaki kararlılığını ve inancını pekiştirecek ve TL’nin prestijini artıracaktır. Ayrıca döviz değerlendikçe devletin halka olan borcu da artacağından taşın altına dövizini bozduran halkla beraber devlet de elini koymuş olur.

Dövize endeksli sıfır faizli tahvil ihracıyla toplanacak döviz Merkez Bankası kanalıyla piyasaya ihtiyaç dâhilinde sürülebilir, karşılığında toplanan TL bankalar eliyle kredi olarak kullandırılır. Böylece hem TL’nin değeri korunmuş olur, hem de faiz oranları istenen seviyelerde kalarak yatırımlar devam edebilir. Bence bu seçenek dövizi bozdurup altın almaktan çok daha yararlı sonuçlar üretecektir.

Saygılarımla,