Mehmet Bingöl [email protected]

Sigorta şirketlerindeki sovtaj BSMV sorunu çözüldü

Sigorta şirketlerinin tahsil ettiği sovtaj bedellerinde yaşanan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi sorunu nihayet çözüldü.

Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı'nca 11 Ekim 2022 tarih ve 31980 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 92 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliği ile sigorta şirketleri tarafından rücu ve sovtaj işlemleri sonucunda lehe alınan paralar üzerinden Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Sovtaj bedellerindeki BSMV konusu öteden beri tartışılmış, vergi incelemeleri ile vergi tarhiyatlarına konu olmuş ve ihtilaflar da Yargı’ya intikale etmişti.

Bilindiği gibi sigorta sektörü uygulamalarında kullanılmaz hale gelen aracın tüm bedeli sigortalıya ödenmekte ve araç da sigorta şirketine kalmaktadır. Sovtaj olarak adlandırılan bu işlemde, sigorta şirketi sigortalının onayıyla hasarlı mal üzerinde hak sahibi olduğu bu aracın satılmasıyla elde ettiği geliri kendi kar zarar hesabında sigortalıya ödenen tazminat bedelinden düşmektedir.

Bu konuda daha önce 26 Haziran 2014 tarihinde yine bu sütunda çıkan yazımızda şöyle ifade etmiştik [1]:

“Sigorta şirketlerindeki sovtaj tahsilatlarında BSMV doğmaz

Sigorta ettirilen bir otomobil kaza sonucu hasara uğradığında yapılan ekspertiz işlemini takiben saptanan hasar oranına göre sigortalıya ödeme yapılır. Eğer araç %70 oranında hasara uğramışsa, sigorta şirketi müşterisine 70 TL tazminat ödemesi yapar. Veya müşteriye kolaylık olması açısından araç bedelinin tamamı, yani 100 TL’si ödenir, bu durumda hasarlı araç (hurda değer) sigorta şirketince değerlendirilir. Sigorta şirketi de bu aracı ekspertizde belirlenen değerden, yani 30 TL’den sattığında 30 TL sovtaj geliri elde eder. Ama sonuçta, yine 70 TL hasar ödemesi yapılmış olur ve sigorta şirketinin gideri de 70 TL olarak gerçekleşir. Bir başka deyişle, sigorta şirketi, hasara uğramış aracın bedelini tamamen (%100) ödediğinden, esasen sigortalıda kalması gereken pert aracın, sigortalı tarafından yapılan satışında, satış bedeli, aradaki anlaşma ve mutabakat çerçevesinde sigorta şirketine gelmektedir. Böylece sigorta şirketi, “Sigorta Bedeli (aracın sigorta değeri) - Hurda Satış Bedeli” kadar (ki bu da ekspertizlerce tespit edilen hasar tutarıdır) “Hasar Bedeli” ödemiş olmaktadır. Sonuç olarak, sigorta şirketinde 100-30=70 TL nakit çıkışı gerçekleşir. Dolayısıyla; hurda araç, ekspertiz raporunda yazılan hurda değerinden daha fazla bir fiyatla satılmadığı sürece sigorta şirketleri açısından bir kazanç veya lehe kalan para yoktur. Bu sebeple Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi de söz konusu olmaz.”

Yayımlanan 92 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliğinde;

- Sigorta şirketlerinin rücu ve sovtaj işlemleri sonucunda nakden veya hesaben lehe aldığı paralar üzerinden yürürlükteki oranlara göre BSMV hesaplamaları gerektiği,

- Söz konusu işlemlerde BSMV matrahının, sigorta şirketleri tarafından tahsil edilen/edilecek rücu veya sovtaj bedeli ile daha önce tahakkuk ettirilen rücu veya sovtaj değeri arasındaki fark olduğu,

belirtilmektedir.

Tebliğde özü itibariyle; sadece hurda veya hasarlı malların satış bedeli ile daha önce ekspertiz değerine göre tahakkuk ettirilen sovtaj değeri arasındaki fark var ise bunun üzerinden BSMV hesaplanması gerektiği ifade edilmektedir. Yani sigorta şirketine kalan araç bu değerden fazla bir bedelle satılmadığı sürece BSMV ödenmesi söz konusu olmayacaktır.

Görüldüğü üzere yıllarca sürüncemede kalan konu Gelir İdaresi Başkanlığı’nın konuya ilişkin yorum ve açıklamaları ile çözülmektedir. Genel tebliğde ifade edilen şu husus önemli olup bankalar ve diğer BSMV mükelleflerini de ilgilendirmektedir:

“BSMV’de lehe alınan paranın hesabında işlem maliyetleri dikkate alınabilir. Ancak işlem anında ortaya çıkmayan veya işlem anında ortaya çıkmakla birlikte tutarı net bir şekilde hesaplanamayan maliyet unsurları lehe alınan paranın hesabında dikkate alınmaz. [2]”

Buna göre birbiriyle ilişkili işlemler bir bütün olarak tek bir işlem olarak değerlendirilmeli ve maliyet unsurları dikkate alınarak lehe alınan net tutar BSMV matrahı olarak kabul edilmelidir. Zira Gider Vergileri Kanunu’nun 28'inci maddesinde verginin konusu; banka ve sigorta şirketleri ile diğer BSMV mükelleflerin (aracı kurumlar gibi) yaptıkları bir işlem sonucunda kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben bir para alınmış olması şeklinde hükme bağlanmıştır.

[1] Mehmet Bingöl, BSMV’de lehe alınan para ve sigorta şirketlerindeki sovtaj bedellerinde durum, 26 Haziran 2014 https://www.finansgundem.com/yazarlar/bsmvde-lehe-alinan-para-ve-sigorta-sirketlerindeki-sovtaj-bedellerinde-durum-yazisi/466600

[2] 92 Seri Nolu Gider Vergileri Genel Tebliği, Madde: 2/(3)