Dursun Akbulut [email protected]

Politik risk ve borçlanma maliyeti

Uluslararası borçlanmada ticari risk kadar ülke riski de önemli  bir yer tutmaktadır. Peki ülke riskinin tanımı nedir? Ülke riski uluslararası borçlanmada borç alan kuruluşun kontrolünde olmayan ve tamamen ülkenin yönetiminden kaynaklanan veya maruz kalınan risk demektir. Ülke riskine etki eden üç temel risk mevcuttur. Bunlar politik olaylara, ekonomik faktörlere ve sosyal faktörlere ait risklerdir.

Politik risk, genel olarak savaş, komşu ülkelerle oluşan ilişkiler, ideolojik hareketler, siyasi eylemler, ihtilal veya ayaklanma gibi olaylar nedeniyle verilen kredinin geri ödenmesini zorlaştıracak olaylardan oluşmaktadır.

Ekonomik risk; bir ülkenin iç ve dış borç seviyesi, GSMH deki artış, enflasyon ve ödemeler dengesi  gibi ekonomik faktörlerden oluşmaktadır.

Sosyal faktörlere ait risk; dini, etnik, sınıf çatışması, sendikal hareketler, adaletsiz gelir dağılımı gibi faktörlerden oluşmaktadır.

Bir ülkede ekonomik ve finansal pozisyonunda herhangi bir güçlük olmamasına rağmen o ülkedeki siyasi olaylar, gerilimler ve yapısal sorunlar politik risk açısından mutlaka değerlendirilir. Politik risk, sadece yönetimin yurt dışından alınan kredilerin geri ödemesinde isteksiz davranması veya yabancılara ait varlıkların millileştirilmesi anlamındaki risklerden oluşmamaktadır. Politik risk aynı zamanda  bir ülkenin iç veya dış politikasındaki değişmeler sonucunda maruz kalacağı ekonomik kötüleşme nedeniyle alınan kredilerin geri ödemesinde zorluklar yaşanmasına ait riskleri de kapsamaktadır ve mutlaka değerlendirmeye tabi tutulur.

Politik değişimler genel olarak üç kategoride irdelenir. Bunlar ülkenin siyasi yapısındaki değişiklikler, lider veya yönetimdeki partinin değişmesi ve son olarak mevcut yönetimin politikalarında değişmelerden oluşur. Bu değişmeler de kısa, orta ve uzun vade için irdelenir. Bunlardan kısa vadeli olarak irdelenenler; yükselen muhalalefet, ekonomik ve sosyal politikalardaki hoşnutsuzluk, bir gruba veya bir insana aşırı bağımlılık ve yönetime karşı dış destekli aktiviteler şeklindedir. Orta ve uzun vadeli olanları ise yukarıda belirtilen hususları içerdiği gibi esas itibari ile politik faktörlerin temel ve yapısal nedenlerini irdelemekten oluşmaktadır.

Son dönemdeki olaylar politik riskin yeniden değerlendirilmesine neden olacaktır ve bu risk yükseldikçe borçlanma maliyetine nihayetinde de her bireyin yaşam standardına yansıyacaktır. Bu nedenle tarafların aklıselim içinde davranıp bu riski aşağı çekecek davranış içerisinde bulunması gerekir.