Mehmet Bingöl [email protected]

Karşı taraf vekâlet ücretlerinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi

Şirketlerin sözleşmeli avukatları aracılığıyla takip ettikleri icra dosyaları ve davalar sonucunda karşı taraftan alınan Karşı Taraf Vekâlet Ücretlerindeki stopaj uygulaması ve belge düzeni konularını daha önceki yazılarımızda ele almıştık[1]. Şimdi de Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi yönüne değinmek istiyoruz.

Bilindiği gibi bankalar ve sigorta şirketleri, kanuni takibe intikal eden alacakları ile bu kapsamdaki davalarını, genellikle banka personeli olmayan sözleşmeli avukatları aracılığıyla takip ederler. Süreç sonunda, alacak (kredi) takip dosyalarına İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre borçlularca ödeme yapılır. Ödeme tutarı; “ana alacak, karşı taraf vekâlet ücretleri ve diğer masraflardan” oluşur. Bu şekilde tahsil edilen “karşı taraf vekâlet ücretleri” ya doğrudan, ya da tahsilatı yapan şirket aracılığıyla sözleşmeli avukatlarına ödenir. Zaman zaman da sözleşmelere istinaden karşı taraftan alınan bu para, avukat ile alacaklı şirket arasında paylaşılır.

Sözleşmeli avukatlar açısından, konuyu öncelikle Avukatlık Kanunu açısından incelemek ve değerlendirmek gerekir. Esasen, sözleşmeli avukatların iki ayrı kalemden oluşan vekâlet ücreti hakkı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, vekil edenle avukat arasında hizmet bedeli olarak serbestçe kararlaştırılan vekâlet ücreti; diğeri ise davanın sonucunda Mahkemece davanın kabul, ret ya da kısmen kabul, kısmen ret kararına uygun olarak karşı tarafa yükletilen ve kararda hüküm altına alınan vekâlet ücretidir. Birincisine “akdi vekâlet ücreti”, ikincisine de “yargılama gideri olarak vekâlet ücreti” ya da “karşı taraf vekâlet ücreti” adı verilmektedir. Avukatlık Kanunu’na göre, “Dava sonundaki kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenecek vekâlet ücreti avukata aittir. Bu ücret, iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup edilemez, haczedilemez.” [2]

İcra veznesinden alınan “karşı taraf vekâlet ücreti” tutarı şirket ile avukatlar arasında yapılan sözleşmelere istinaden, şirket ile avukatlar arasında paylaşılabilir. Bu çerçevede, şirket ve sözleşmeli avukatlar arasındaki sözleşmeye göre; tahsil edilmiş olan paranın belli bir kısmı, serbest meslek makbuzu ile sözleşmeli avukatlara ödenir veya tahsilatı yapan avukat kendine ait kısmı İcra veznesinden doğrudan alır, kalan kısmı şirkete gönderir.

Şimdi bu konunun BSMV yönüne bakalım.

Gider Vergileri Kanunu’na göre; Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi’nin (BSMV) mükellefi; 28. Maddede sayılan kurumlar, verginin matrahı da; yapılan işlemler sonucunda bu kurumlarca “lehe alınan paralar” olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla, gelir kime ait ise BSMV beyanı ve ödemesi de bu kurum veya kişiler tarafından yapılır.

Bu genel kural uyarınca “karşı taraf vekâlet ücreti” tutarının, Banka veya sigorta şirketinde kalan kısmı bu şirketler lehine tahakkuk etmiş gelir olduğu için, anılan tutarlar üzerinden Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tahakkuk ettirilir. Meydana gelen işlemde verginin matrahı, banka veya sigorta şirketi “lehine kalan kısım” olmaktadır.

Sonuç olarak; gelir tutarı hem hukuken, hem de fiilen (nakden veya hesaben tahsil eden) kime ait ise, bu tutarlar üzerindeki vergi yükümlülüğü de kendilerine aittir. BSMV sorumluğu açısından bu kıstasa bakılır. Dolayısıyla, karşı taraf vekâlet ücretinin tamamı üzerinden, başka deyişle sözleşmeli avukatlara ait kısım da dâhil olmak üzere tüm bedel üzerinden BSMV talep edilmesi, mevzuata aykırılık teşkil eder. . Zira bu kısım sözleşmeli avukatlara ait olup, bankanın bahse konu para üzerinde bir tasarruf hakkı yoktur. Hal böyle olunca da; sözleşmeli avukatlara ait olan (Bankaya ait olmayan) tutarların BSMV’ne tabi olmadığı sonucuna varılır

[1] 16 Ekim 2015, Finans Gündem: http://www.finansgundem.com/yazarlar/karsi-taraf-vekalet-ucretlerinde-gelir-vergisi-stopaji-ile-banka-ve-sigorta-muameleleri-vergisi-uygulamasi-yazisi/466815
[2] 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 164. Maddesi