Dursun Akbulut [email protected]

IMF’den kaynak temini ve muhtemel şartlar

Covid-19 salgını nedeniyle oluşan sağlık krizi, gelişmiş ülkelerin yanı sıra gelişmekte olan ülkelerin de ekonomilerine ve finansal yapılarına ağır darbeler vurmaya başlamış ve özellikle gelişmekte olan ülkelerden önemli ölçüde kaynak çıkışına neden olmuştur. Bu kaynak çıkışı halen de devam etmektedir.

Bu sağlık krizi ve kaynak çıkışı nedeniyle gelişmekte olan ülkelerin karşı karşıya kaldığı likidite ve kaynak sorununu çözmek üzere IMF gelişmekte olan ülkeler için kısa süreli borç verilmek üzere 1 Trilyon Usd tutarında bir kaynağın seferber edileceğini duyurdu. Bu kaynağın bir kısmı da az gelişmiş ülkelere tahsis edilecektir. Bu kaynağı kulllanmak isteyen ülkeler şimdiden sıraya girmiş durumdadır. Ancak IMF üyesi olan ve IMF’ye kaynak sağlayan bazı gelişmiş ülkelerin bu fonu temin etmekte zorlanabileceği göz önüne alınarak , bazı kaynaklar, IMF nin bu kriz için ancak 700 Milyar Usd tutarında fon ayırabileceğini belirtmektedirler. Krizin uzun süreli devam etmesi halinde IMF den kaynak temini hususunda önemli baskılar oluşacaktır.

IMF den kaynak temin etmek için oluşacak bu baskıyı azaltmak üzere FED, Brezilya, Kore,Meksika ve Singapur merkez bankalarına 30 Milyar Usd ile 60 Milyar Usd arasında likidite için swap limiti tesis etmiş durumdadır. Fed önümüzdeki günlerde diğer gelişmekte olan ülkelere yeni swap hatları açacağını da belirtmiştir. Öte yandan diğer majör merkez bankalarının yeni swap hattı kurarak gelişmekte olan ülkelere Yabancı Para cinsinden likidite sağlamada yardımcı olacakları da beklenmektedir.

Peki bu swap hattı nasıl kurulacaktır? Likidite sağlayacak olan majör ülke merkez bankaları, gelişmekte olan ülkelerin parasını, piyasa kurundan satın alarak kendi parasını belirli bir süreliğine gelişmekte olan ülke merkez bankasına borç verecek ve vade sonunda belirli bir faiz oranı üzerinden hesaplanan kur ile borç alan ülkenin parasını satarak, kendi parasını geri alacaktır. Burada likidite sağlayan banka için teminat borçlanan ülkenin parası olacaktır. Bu işlem borç alan ülke için swap vadesine kadar yabancı para birimi cinsinden ilave likit kaynak yaratacaktır.

Diğer bir yol ise gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları ellerinde rezerv amaçlı tuttukları majör ülke kamu kağıtlarını, repo anlaşması yolu ile major ülke merkez bankalarına vererek nakit temin etmeleridir. Diğer bir alternatif ise altın karşılığı nakit temin etmektir.
Majör ülke merkez bankalarının diğer gelişmekte olan ülkelere kamu kağıdı ve altın karşılığı likidite temini dışında kendilerinin belirleyeceği şartlarda swap limiti tahsis etmeleri mümkündür.
Ancak kamu kağıdı ve altın haricinde sağlanacak likiditenin IMF üzerinden yapılması kuvvetle muhtemeldir.

Bu operasyonun IMF üzerinden yürütülmesi halinde;

1- Limit tutarı ve kısa süreli borçlanma için minimum borçlanma oranı IMF tarafından belirlenecektir. Bu tutarlar, muhtemelen ülkelerin kriz öncesi borç servisi yeterliliği baz alınarak belirlenecektir.

2- Herhangi bir ülkenin bu likidite hattından kaynak kullanması halinde, verilen sürede ödeme yapılmasını teminen, ödeme yapılamaması halinde IMF programına baş vuracağına dair önden bir taahüttname alınacağı kuvvetle muhtemeldir.

Türkiyenin IMF ve diğer majör ülke merkez bankaları ile kaynak temini için görüşmelere başladığı hususu geçen hafta gündeme gelmişti. Hafta sonu IMFye kaynak temini için başvuru yapılmayacağı duyuruldu. Önümüzdeki haftalarda Türkiyenin yabancı para kaynak temini için hangi imkanı bulacağı veya hangi yolu tercih edeceği belli olacaktır.