Mehmet Bingöl [email protected]

Hukuki süreç sonunda tarhiyatın kaldırılması halinde faiz talep hakkı

Vergi inceleme raporu üzerine yapılan ek vergi tarhiyatında haklı çıkılması sonucunda mükellefin de faiz talep hakkı vardır. Hukuki süreç sonunda önce ödeme yapılıp daha sonra tarhiyatın kaldırılması halinde faiz talep hakkı doğmaktadır.

Uzun süre boyunca farklı uygulama ve Yargı kararlarının bulunduğu uygulamada şimdi “tecil faizi” oranında faiz ödenmesine karar verilmektedir.

Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanunu’nun 112/3. Maddesine göre; vergi tarhiyatlarına karşı dava açan mükellleflerin haksız çıktıklarında faiz ödeme yükümlülükleri vardır[1]. Doğal olarak aynı şekilde; haksız yere ödeme yapmış olan mükelleflerin de neticede faiz talep etme hakkı söz konusudur.

Bu çerçevede hukuki süreç sonunda vergi mükellefinden fazla veya yersiz olarak tahsilat yapıldığı neticesi tahakkuk ettiğinde paranın Devlet Hazinesinde kaldığı süre zarfında mahrum kalınan faiz geliri için mükellefin de faiz talep hakkı doğmaktadır.

Vergi Usul Kanunu’nun 112/4. Maddesinde; Vergi Dairesi tarafından fazla ya da yersiz olarak tahsil edilmiş vergilerin mükellefe iadesinde Vergi Dairesi’nce faiz ödenmesi hükme bağlanmıştır. Buradaki tek şart şudur ki; fazla veya yersiz tahsilatın mükelleften kaynaklanmamış olması gerekir. Kanun hükmü şöyledir:

“Özel Ödeme Zamanları

“Madde 112

“4. Fazla veya yersiz olarak tahsil edilen vergiler, fazla veya yersiz tahsilatın mükelleften kaynaklanması halinde düzeltmeye dair müracaat tarihi, diğer hallerde verginin tahsili tarihinden düzeltme fişinin mükellefe tebliğ edildiği tarihe kadar geçen süre için aynı dönemde 6183 sayılı Kanuna göre belirlenen tecil faizi oranında hesaplanan faiz ile birlikte, 120 nci madde hükümlerine göre mükellefe red ve iade edilir.”

Kanun hükmünden anlaşılacağı üzere mükellefin kendisinden kaynaklanan bir durum olmadığı sürece İdare tarafından yersiz olarak tahsil edilen vergilerin faiz ile birlikte iade edilmesi gerekmektedir.

Burada söz konusu olan, ilk Vergi Mahkemesi kararı ile geri ödemenin yapıldığı tarihler arasındaki süre için ödenmesi gereken faiz; 3095 sayılı Kanun’a göre hesaplanan “yasal faiz” değil, VUK’nun 112/4 maddesinde belirtilen “tecil faizi” oranında belirlenecek tutar olmaktadır[2].

Görüldüğü üzere yukarıdaki Kanun hükmü gereği; yapılan vergi tarhiyatının dava konusu edilmesiyle ilk derece Vergi Mahkemesi’ndeki karar üzerine Vergi Dairesi’ne ödenen vergi ve ceza tutarlarının hukuki süreç sonunda (Bölge İdare Mahkemesi veya Danıştay kararı) kaldırılmasıyla vergi mükellefleri paranın Devlet Hazine’sinde kaldığı süre için faiz isteyebilmektedir.

Hukuki süreçte araya Mahkeme kararının girmesi Vergi Dairesinin fazla ve yersiz tahsilat yaptığı gerçeğini değiştirmemektedir. Zira sonuçta ilk Vergi Mahkemesi kararı Üst Mahkeme’ce bozulmakta ve yeniden verilen kararda ise Vergi Dairesi uygulamasının vergi mevzuatına uygun olmadığı tespit edilmektedir. Bu da göstermektedir ki vergi inceleme raporu üzerine Davalı İdare’ce vergi mevzuatına uygun olmayan bir tarhiyat ve bunu takiben de tahsilat yapılmış olmaktadır. Sonuçta Vergi Dairesince yapılan hatalı idari işlem iptal edilip yapılan tarhiyat kaldırılmaktadır.

Görüldüğü gibi Vergi Usul Kanunu’muzda yer alan düzenleme ile zaman zaman vergi mükellefleri, zaman zaman da Maliye Bakanlığı faiz ödemek durumunda kalmaktadır. Böylece taraflar arasında vukubulan zararların bu şekilde karşılıklı olarak tazmini ile Anayasa’mızda öngörülen eşitlik ve adalet ilkelerine uygun davranış gösterilmiş olmaktadır. Zira nasıl ki verginin haksız yere geç ödenmesinde Devletin uğradığı kayıp var ise, vergi mevzuatına uygun olmayan tarhiyat işleminde de zarara uğrayan mükellefler açısından aynı durum söz konusudur.

[1] Gecikme faizi oranında: Yıllık %24
[2] Tecil faizi oranında: Yıllık %19