Mehmet Bingöl [email protected]

Hisse senedi geri alımlarında (buy back) vergi kesintisi (stopaj) %15’ten sıfıra indirildi

Cumhurbaşkanı’nca 14/02/2023 tarihinde verilen karar ile hisse senedi geri alımlarında vergi kesintisi oranı %0 olarak tespit edilmiştir. (CBK: 14/02/2023-6791)

Vergi mevzuatımıza göre şirketlerin kendi hisselerini satın almaları halinde aşağıda açıklanan durumlarda işlem “kar dağıtımı” olarak kabul edilmekte ve hisse geri alımını yapan şirket nezdinde %15 oranında stopaj vergisi ödenmesi öngörülmektedir.(Gelir Vergisi Kanunu Madde:94/4.fıkra[1])

Hisse geri alımı nedir?

Bilindiği üzere şirketler, hisse geri alımını (Buy Back) genellikle, mevcut hisselerinin değerini artırabilmek ya da kimi zaman kontrol edici bir paya sahip olmaya çalışan bir yatırımcıyı veya hissedarı engellemek için yapmaktadır. Özellikle ABD ve Avrupa’da bu yöntem yaygın olarak kullanılmaktadır.

Ülkemizde de 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 379. maddesine göre, şirketlerin, Genel Kurul kararı ile sermayelerinin %10’nuna kadar kendi paylarını satın alabilmesi kabul edilmiştir. Ticaret Kanunu’nun 520/1 maddesine göre, geri alınacak hisselerin değerine göre pasifte yedek akçe ayrılmalıdır.

Halka açık şirketlerde de Sermaye Piyasası mevzuatı bu işlemlere izin vermektedir. Konuya ilişkin kurallar Sermaye Piyasası Kurulu’nun 03.01.2014 tarih ve 28871 sayılı RG’te yayımlanan “II-22.1 Geri Alınan Paylar Tebliği” ile belirlenmiştir. Yaşanan deprem felaketi şartlarında, 14.02.2023 tarih ve 9/177 sayılı SPK ilke kararı ile tebliğdeki süre ve sınırlama şartlarında değişiklikler yapmıştır[2].

Bu çerçevede; payları borsada işlem gören halka açık ortaklıklar, genel kurul kararı aranmaksızın, yapılacak ilk genel kurulda ortakların bilgisine sunulmak üzere, yönetim kurulu kararı ile geri alım programı başlatabileceklerdir. Ayrıca geri alınacak payların nominal değerinin, ödenmiş veya çıkarılmış sermayesinin %10’unu aşamamasına ilişkin sınırlama ile geri alım tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde elden çıkarma veya sermaye azaltımı yapmak mecburiyeti kaldırılmıştır.

Hisse geri alımında vergi kesintisi

Şimdi de Cumhurbaşkanı’nca alınan karar gereği %0 olarak belirlenen hisse geri alımlarındaki vergi kesintisini konusuna geçebiliriz.

Vergi Kanunlarında 17.11.2020 tarihinde değişiklik yapan 7256 sayılı kanun ile getirilen düzenleme uyarınca, şirketler geri aldığı hisse senetlerini;

- Sermayeyi azaltarak itfa ederse, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar üzerinden sermaye azaltımı ticaret sicilinde tescil edildiğinde;

- Geri satın alma bedelinin altında yeniden bir bedelle satarsa iktisap bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki fark tutar üzerinden elden çıkarma tarihinde;

- Geri satın almadan sonraki 2 yıl içinde ne sermaye azaltımına gidilmiş ne de elden çıkarması söz konusu olmuşsa iki yıllık sürenin son gününde iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar üzerinden

Kâr dağıtımına bağlı %15 gelir vergisi stopajı ödenmesi gerekmektedir. Zira bu tutarlar dağıtılmış kar payı sayılmaktadır.

Esasen bu madde, ortakların şirketten vergisiz para çekmesini engellemek, caydırmak için getirilmişti. Teknik tabiriyle bir vergi güvenlik müessesesidir[3].

Yukarıda açıklandığı üzere vergi kesintisi hisse geri alımı sırasında değil bunu izleyen süreçte yukarıda belirtilen hallerde söz konusudur.

Kanun maddesine göre; “Cumhurbaşkanı’na, %15’lik stopaj oranını sıfıra kadar indirme” yetkisi verilmiştir. Cumhurbaşkanı’nca 14/02/2023 tarihinde verilen karar ile vergi kesintisi oranı %0 olarak tespit edilmiştir.[4] Buna göre yukarıda belirtilen üç durumun 15/02/2023 tarihinden itibaren ortaya çıkması halinde vergi kesintisi söz konusu olmayacaktır.

Kurumlar Vergisi açısından durum?

Geri alınan paylara ödenen toplam tutar şirket muhasebesinde öz kaynaklardan düşülerek gösterilir. Esasen kanuna göre geri alınacak hisselerin değerine göre pasifte yedek akçe ayrılmalıdır. Geri satın alma bedeli de bu hesaptan karşılanır. Bu durumda hisse geri alımı öz kaynaklar (diğer sermaye yedekleri) altında yer alır. Buna paralele olarak payların elden çıkarılmasından kaynaklanan kar/zarar tutarları da gelir tablosuna yansıtılmayıp öz kaynaklarda izlenir.

Geri alımı yapılan hisselerin satışından elde edilecek kar/zararlar gelir tablosunda gösterilmese de; alım/satım karı oluşması halinde söz konusu karın o dönemin kurumlar vergisi matrahına dâhil edilerek kurumlar vergisine tabi olması söz konusu olabilecektir. Bu durumda, BSMV mükelleflerinde ayrıca Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ödenmesi de gerektirebilecektir.

Bununla birlikte vergi yazınında bahse konu hisse satış kazancının “emisyon primi” niteliğini haiz olduğu görüş ve değerlendirmeleri de mevcuttur. Dolayısıyla; geri alınan hisselerin satışı, normal bir hisse satış kazancı gibi değerlendirilememeli ve kurumlar vergisi matrahına dahi edilmemelidir. Zira geri alınan hisseler şirketin kendi payları olduğuna göre, bu işlemler esasen, alım-satım işlemleri sermayenin azaltılması ve artırılması niteliğindedir. Kendi hissesini satın alan şirketin takip eden süreçte de bu hisseyi tekrar satması ya da sermayesini bu miktarda azaltması gerekmektedir. Buna göre yapılan işlemin bir başka şirketin hissesinin alım-satımı ile aynı çerçevede değerlendirilmemesi gerekir.[5]

[1] Gelir Vergisi Kanunu’na 7256 sayılı kanunun 17 nci maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük: 17.11.2020
[2] SPK’nın 14.02.2023 tarih ve 2023/10 sayılı bülteni
[3] Erdoğan Sağlam, Şirketlerin hisse geri alımlarında stopaj oranı sıfırlandı, T24 İnternet Gazetesi, 16 Şubat 2023
[4] 15/02/2023 tarih ve 32104 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete
[5] Ömer PULAT, Anonim Şirketlerin Ortaklarından Hisse Senetlerini Geri Almalarının Ticaret ve Vergi Hukuku Boyutu, Vergi Dünyası, Ağustos/2014, Sayı: 396