Dr. Ekrem Öncü [email protected]

Esnafa en önemli kira desteği stopajı kaldırmakla ya da düşürmekle olacaktır!

Esnafa, çiftçiye destek düzenlemesinden bahsediliyorken bu konuda atılması gereken en önemli adımı konuşmanın tam da vakti!

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94 üncü maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar; gayrimenkul sermaye iradına konu mal ve hakları kiralamaları durumunda, bu kapsamda yapacakları kira ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi (tevkifat) yapmak zorundadırlar. Kiracı olan söz konusu kişi, kurum ve kuruluşlar, yaptıkları kira ödemelerinin brüt tutarı üzerinden %20 oranında gelir vergisi kesintisi yapacaklardır.

Bu vergi kesintisi, gelecek aylara veya yıllara ait olmak üzere peşin ödenen kira bedeli üzerinden de yapılacaktır. Örneğin; 3 aylık veya 1 yıllık işyeri kirası peşin olarak ödendiğinde, peşin ödenen kiranın tamamı vergi kesintisine tabi tutulacaktır.

İşyeri şahıslardan kiralanıyor ise %20 stopaj uygulanıyor. Yani kiracı mülk sahibi adına kiranın dışında %20 stopaj yapıp devlete ödüyor. Mülk sahibi de izleyen yıl beyan döneminde elde ettiği kirayı beyan ediyor ve kiracının kendi adına ödediği stopajı ödeyeceği vergiden mahsup ediyor. Mahsup sonrası hala ödeyeceği vergi kalıyor ise aradaki farkı ödüyor, ödeyeceği vergi çıkmaz ise devletten iade dahi alabiliyor ya da diğer vergi borçlarına mahsup ettirebiliyor. Mülk sahibi böylece elde ettiği kiranın vergisini de kiracıya ödetmiş oluyor ve hatta elde ettiği kiranın yanında ayrıca devletten iade dahi alabiliyor.

Mülk sahiplerinin kiracıların kendi adlarına ödedikleri stopajın iadesini almaları stopaj oranının %20 olmasından kaynaklanıyor. Nitekim, elde edilen kira beyan edildiğinde vergilendirme oranı %20’den daha düşük oran olan %15’ten başlıyor. 

Ayrıca, işyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılan mülk sahiplerinden, kira gelirlerinin brüt tutarı beyanname verme sınırını (2019 yılı için 40.000 TL) aşanlar yıllık beyanname veriyorlar.

31 Temmuz 2020 tarihli Resmi Gazetede 2182 ve 2183 sayılı Cumhurbaşkanı Kararları yayımlanmış ve aynı tarih itibariyle 31 Aralık 2020 tarihine kadar uygulanmak üzere yürürlüğe girmişti. Bu kararlar ile kira ödemelerinde stopaj oranı %20’den %10’a ve KDV oranı da %18’den %8’e düşürülmüştü.

Oranlar düşmüşken birikmiş kiralarını ödeyemeyenler oranların düşmesini fırsat bilerek kiralarını ödemeye çalışmış, hatta 31 Aralık 2020 tarihine kadar peşin kira ödeme gücü olanlar da 2021 yılının kiralarını peşin ödemeye gayret etmekteler.

31 Temmuz 2020 tarihinde çıkan kararnameler de göstermektedir ki, kira stopaj oranı yüksektir ve yüksek olmasından da öte mülk sahiplerinin vergilerini neden kiracılar ödemektedir? Mülk sahibi kiracıya göre daha güçlü pozisyonda iken neden mülk sahibinin vergisini kiracı ödemektedir?

Aslında neden oldukça basittir. Bu düzenleme çok öncelere ait olup o dönemde daha kolay vergi toplayabilmek ve vergiyi daha kısa sürede elde edebilmek için devlet kendi penceresinden bakarak bu sorumluluğu kiracıya yıkmıştır. İçinde bulunduğumuz dönemde teknoloji çok ilerlemiş olup herşey kayıt altındadır. İşyeri kiraları banka kanalı ile ödenmek zorundadır. Yani günümüzde kira geliri elde edenin elde ettiği kiranın tespiti çok kolaydır.

Öyleyse tam da bu günlerde esnafa kira desteği sağlanacak ise stopaj meselesi çözüme kavuşturulmalıdır. 31 Aralık 2020 itibariyle stopajda %10 uygulaması ve KDV’de %8 uygulaması son bulacaktır. Esnafa kredi verip buradan kiranı öde stopajını yap demek sadece kısa sürede esnafın nefes almasına yardımcı olmak anlamına gelecektir.

Kanaatimce daha kalıcı bir çözüm olan kira ödemelerinde stopaj meselesi çözüme kavuşturulmalıdır. Günümüzde kiracılara kendisinden daha güçlü pozisyonda olan mülk sahiplerinin vergilerini ödetmenin koşulları devlet bakımından da ortadan kalkmıştır.