Mehmet Bingöl [email protected]

Dövizli Yatırım Fonlarında Stopaj Vergisi

Dövizli Yatırım Fonları’na yıl sonu kazancı üzerinden Stopaj Vergisi getirildi.

Katılma payları döviz cinsinden ihraç edilen Serbest Döviz Fonlarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları (Fon’un yıl sonu bilançosunda ortaya çıkan kazancı) üzerinden şimdiye kadar %0 olarak uygulanmakta olan stopaj oranı, 02/06/2020 tarihli ve 2604 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile %15 olarak belirlenmiştir.

Fon katılma belgeleri SPK onayıyla döviz cinsinden olan bu yatırım fonlarında katılımcıların sermaye girişleri ile gelen paralar TC Hazinesi ile Türk şirketlerinin yurt dışında ihraç ettiği eurobondlara plase edilmektedir. Başka deyişle Fon portföyünde döviz cinsinden ihraç edilmiş bonolar bulunmakta ve Fon bu menkul kıymetlerden esasen faiz geliri ve zaman zaman da satış kazancı elde etmektedir.

Kararnamenin yürürlüğe giriş tarihi olan 3 Haziran 2020 tarihinden itibaren, bu fonların elde edeceği portföy işletmeciliğinden doğan kazançların TL matrahı üzerinden %15 oranında stopaj uygulanacaktır. Başka bir deyişle stopaj vergisi, Kurumlar Vergisinden istisna edilen [1] portföy işletmeciliği kazanç tutarı üzerinden hesaplanacaktır [2]. Bu da şu anlama gelmektedir: Yatırım Fonunun yıl sonunda ortaya çıkacak 03.06.2020-31.12.2020[3] dönemi kazancı üzerinden “bir kazanç vergisi” mahiyetinde %15 vergi gideri söz konusu olacaktır. Vergi tutarı, Nisan/2021 muhtasar beyanname ile Mayıs/2020 ayı içinde beyan edilecek ve bu tarihte ödenecektir. Fon’un 31.12. 2020 portföy kazancı TL bilanço üzerinden olacağı için gelir tablosuna yansıyacak kur farkları da matraha dahil olacaktır.

Görüldüğü gibi, vergi Fon nezdinde hesaplanacak ve Fon tarafından Vergi Dairesi’ne ödenecektir. Bu yönüyle verginin pay sahipleri ile direkt bir ilgisi yoktur, dolaylı olarak ilgisi vardır. Nihai olarak fon payı sahiplerine yansıyacak bir maliyettir.

Oysa yapılan bu değişiklik öncesinde, yatırımcılar sadece katılma belgelerini elden çıkardıkları zaman (=Fon’a geri satış) döviz cinsinden bir kazanç elde ettiklerinde %10 stopaj ödemekte, satış kazancının hesabında kur artışları hesaba katılmamaktaydı [4]. Şahıslar nezdinde ödenen bu stopajın yanısıra veya bundan bağımsız olarak, artık Fon nezdinde de %15 istisna kazanç stopajı ödenecektir.

Kur artışının olduğu yılı izleyen yıllarda döviz kurunun tam tersi yönde hareket etmesi halinde, farklı yıllara yayılan yatırım dönemine sahip fonlarda önceki yıl ödenen stopajın bir sonraki dönem sonunda geri iade imkanı konusunun Vergi İdaresi (GİB) tarafından netleştirilmesi beklenmektedir. Aksi halde ana para kur farkı üzerinden de vergi ödenmesi ve yatırılan sermayenin kaybedilmesi sonucu doğabilecektir.

Sonuç olarak ifade etmek gerekir ki; Serbest Döviz Fonlarında ikili bir vergilemeye geçilmiş olmaktadır. Buna göre; hem fon nezdinde %15 istisna stopajı, hem de pay sahiplerinin satışlarında %10 vergi stopajı söz konusu olacaktır. Dolayısıyla yatırımcının fon içinden ve fon dışından ödeyeceği toplam stopaj oranının %23.5’a çıktığı düşünülebilir. Yine de şahısların doğrudan eurobond alışları halinde yıllık Gelir Vergisi beyan zorunluluğu olması ve dolayısıyla %40 Gelir Vergisi ödenmesi durumuna göre söz konusu fonlarda vergi avantajının hala devam ettiğini söyleyebiliriz. Tabii fon portföyündeki gelişmelere ve USD/TL kurundaki hareketlere bağlı olarak bu avantajlı sonucun kaybolabileceği hatta terse döneceği örnekler de söz konusu olabilecektir. Aslında Serbest Döviz Fonlarında vergi artışı yapılmak isteniyorsa; bu şekilde fon nezdinde vergi getirmek yerine, fon payı satışındaki %10’luk stopajın %20 veya %25’e çıkarılması daha uygun olacaktır. Portföy Yönetim Sektörü ile yatırımcıların beklentisi de budur.

[1] Yatırım Fonlarının portföy işletmeciliği kazançları kurumlar vergisi tabi değildir. (K.V.K. Md: 5(1)-d-1).
[2] Kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlar, fon nezdinde istisna vergi stopajına tabidir. Stopaj oranı yatırım fonları için %0 olduğundan herhangi bir vergi ödenmesi söz konusu olmamaktadır. (G.V.K. Md.94/6-a-i ve 5520 sayılı K.V.K. Md: 15/3, Vergi nispetlerine ilişkin 12.01.2009 tarih ve 2009/14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı). İşte son Cumhurbaşkanı Kararı ile Serbest Döviz Fonları diğer yatırım fonlarından ayrılarak %15 stopaja tabi olacaktır.
[3] 01.01.2020-02.06.2020 dönemi kazancına %15 stopajın “vergi değişiklikleri geçmişe yürümez ilkesi” gereği uygulanmayacağı düşünülmektedir. GİB’nın kur artış kazancı konusu gibi bu konuyu da açıklığa kavuşturması beklenmektedir.
[4] Fon payların satışındaki stopaj matrahının tespitine yönelik olarak; Gelir Vergisi Kanunu Geçici 67’nci maddenin (1) numaralı fıkrasında, “Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması halinde ise tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmaz” hükmü yer almaktadır.