Mehmet Bingöl [email protected]

Çiftçilere kullandırılan kredilerde KKDF uygulaması

Türkiye'de tarımsal faaliyette bulunan çiftçiler zaman zaman dış kaynağa/krediye gereksinim duymaktadırlar. Tarımsal faaliyetin büyüklüğü ile öz kaynaklar arasındaki açık bu şekilde karşılanmakta ve süreç içinde de tarımsal gelirlerin arttırılması hedeflenmektedir.

Üretim faaliyetinin başından, ürünün satışına kadar ki dönem içinde; tohum, gübre, ilaç, yem, su, işçi ücretleri, akaryakıt, tamir-bakım, nakliye gibi masraf unsurları ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında son dönemlerde artan tarımsal sigortalar da çiftçilerin finansman ihtiyacı duyduğu giderler arasındadır.

Çiftçilerin maliyetlerini azaltmak için tarımsal üretim faaliyetinde bulunan şirket ve kişilere bankalarca kullandırılan krediler prensip olarak KKDF uygulaması dışında bırakılmıştır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yayımlanan ilgili mevzuat uyarınca çiftçi olarak tanımlanan gerçek ve tüzel kişilere kullandırılan tarımsal krediler bu kapsamdadır.

Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) Hakkında 6 sıra nolu Tebliğin “Fona Yapılacak Kesintiler” başlıklı 2. maddesinde, bankalar ve finansman şirketlerince ticaret erbabına kullandırılan ticari krediler KKDF kapsamında değildir. Bunun gibi çiftçilere zirai faaliyet işleri ile ilgili verilecek kredilerin de KKDF kapsamında olmadığı görülmektedir. Mevzuata göre; sadece tüketici kredilerinde (gerçek kişilere ticari amaçla kullanılmamak kaydıyla kullandırılan krediler) KKDF kesintisi yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Burada önemli olan husus alınan kredinin zirai faaliyette kullanılıp kullanılmadığıdır. Başka deyişle prensip, alınan kredinin kişisel tüketim harcamasında değil zirai faaliyetlerin finansmanında kullanılmasıdır.

Gerçek usulde vergiye tabi olan zirai kazanç sahipleri ile zirai faaliyetle uğraşan şirketler açısından bir sorun yoktur. Çünkü alınan kredinin zirai işletmenin muhasebesine kaydedileceği tabiidir. Peki defter tutmayan çiftçilerde KKDF uygulaması nasıl olacaktır?

2017/11176 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile çiftçilerin 15.000 TL’sına kadar olan kredileri için KKDF nispeti sıfır olarak tespit edilmiştir. Karara göre bu kişiler, çiftçi olduklarını Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca oluşturulan “çiftçi kayıt sistemi (ÇKS)” ve “hayvan bilgi sistemi” ispat etmek veya bu faaliyetlerin il-ilçe tarım müdürlükleri’nce tevsik olunması gerekmektedir[1]. Dolayısıyla 15.000TL’sına kadar çiftçilerin kullandığı krediler için bu çerçevede yapılan ispat ve tevsik yeterli olup başkaca bir belge vs aranmayacaktır. Karar’da belirtilen kayıt ve şartlar ile Bankalarca resen uygulama yapılacaktır. Böylece gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerin 15.000TL’ya kadarki kredi talepleri rahatça karşılanabilecektir.

Kredi tutarının 15.000 TL’yı geçmesi halinde ise kredinin zirai faaliyette kullanıldığının çitfçiler tarafından ispatı gerekmektedir. Burada önemli olan kredinin zirai faaliyette kullanılmak amacıyla alınması ve bu faaliyet kapsamındaki harcamalara kaynak oluşturmasıdır. Başka deyişle tüketim amacıyla kullanılmamasıdır. Çünkü tüketici kredileri KKDF’ne tabiidir.

Kredilerin bu çerçevedeki ispat ve tevsikinde daha önce; Vergi İdaresi’ne yapılan bir başvuru üzerine verilen Maliye Bakanlığı'nın 24.05.2011 tarih 052070 sayılı özelgesinde; çiftçiler, gerçek usulde vergiye tabi olan ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan şeklinde ikiye ayrılmaktadır:

“Gerçek usulde vergiye tabi olan çiftçilerin satın aldıkları tarla, arazi, araç vb. iktisadi kıymetleri aktife kaydetmeleri gerektiği”, ayrıca;

-“Aktife kayıt yapıldığının bankaya ibrazı,

-“Satın alıma ilişkin fatura, perakende satış fişi ve benzeri belgelerden uygun olanın bankaya ibrazı,

-“Satın alınacak iktisadi kıymetin zirai faaliyette kullanılacağına dair yazılı beyanın alınması gerektiği” belirtilmektedir.

“Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerin ise defter tutmamaları nedeniyle satın alacakları tarla, arazi, araç vb. iktisadi kıymetleri aktife kaydetmeleri mümkün olmadığından,

-“Satın alıma ilişkin belgeleri”,

-“Ziraat odaları tarafından verilen Çiftçilik Belgelerini”,

-“Satın alınacak iktisadi kıymetin zirai faaliyette kullanılacağına dair yazılı beyanın alınması gerektiği” ifade edilmektedir.

2011 yılında verilmiş olan ve o dönem uygulamalarını yönlendiren Maliye Bakanlığı yazısı ilkeler bazında bir fikir vermektedir.

Şimdi ise 2017/11176 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı sonrası 15.000 TL’den daha büyük kredilerin özellikle deftere tabi olmayan çiftçiler açısından ispat ve tevsiki söz konusudur. Burada; bize göre, öncelikle aslolan çiftçinin kendi beyanı olup, prensip alınan kredinin zirai faaliyette kullanılmasıdır. Dolayısıyla gerektiğinde, çiftçiler kredi talebinin hangi zirai faaliyet finansmanı için kullanıldığını açıklamak durumundadır. İmkan dahilinde ise belgelendirmek de gerekir. Ancak uygulamada bazı masrafların çiftçiler tarafından belgelendirilmesinin mümkün olamadığı da bir gerçektir. Bununla beraber alınan zirai kredinin Maliye Bakanlığı’nca yapılacak incelemeler sonunda kişilerin tüketim harcamalarında kullanıldığı tespit ve ispat edildiğinde cezalı KKDF uygulamasının yapılacağı tabiidir. 2017/11176 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı sonrası zirai faaliyete ilişkin kredilerdeki KKDF uygulaması için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın genel tebliğ veya sirküler ile konuya ilişkin açıklama yaparak uygulamayı yönlendirmesini de takip etmek gerekir.

[1] 22/12/2017 tarih ve 2017/11176 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, 01.01.2018 tarih ve 30288 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.