Dursun Akbulut [email protected]

Bankalar tefeci faizi mi uyguluyor?

Bilindiği üzere bankaların karlılıkları ile ilgili son dönemlerde önemli tartışmalar meydana gelmeye başlamış hatta bu tartışmaya Sayın Başbakan da katılarak bankaların tefeci faizi uygulama başladıklarını ,bu uygulamalara devam etmeleri halinde bir takım önlemlerin alınacağını belirtmiştir.

Bankalar gerçekten yüksek faizle kredi satarak yüksek gelir elde ediyorlar mı? Bankaların son 7 yıllık dönemde, özkaynak karlılıkları ,sermaye yeterliliği oranları ile ilgili gelişmeler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu bilgiler BDDK nın yayınlamış olduğu istatistiklerden alınmıştır.

                                                  2010   2011   2012   2013   2014   2015   2016/6

Sermaye Yeterlilik Oranı (%)   18,9    16,5    17,8    15,2     16,2   15,5     15.8

Özkaynak Karlılığı (%)             20       15,5    15,8    14,2     12,2   11,2     14,4

Tabloda görüleceği gibi bankaların son yedi yıldaki sermaye yeterlilik oranı ve özkaynak karlılıkları azalmaya başlamış 2015 yılında dip noktasına ulaşmış 2016 yılında(ilk altı ayda) ise bir miktar düzelme eğilimine girmiştir. Merkez Bankası verilerine göre bu düzelmede,bir önceki senenin aynı dönemine göre, net faiz marjındaki %1.5 oranındaki artışın katkısı vardır. Marjdaki bu artışa neden ise mevduat faizlerinde artış olmamamsına rağmen ticari kredi faizlerinde ortalama %1,5 oranında artışın olmasıdır. Görüldüğü gibi fahiş bir faiz artırımı mevcut değildir ve unutmayalım ki Bankalar Birliği verilerine göre özkaynak maliyeti %15 civarındadır.

Bankaların karlılıklarını korumaları önemlidir. Bankaların mali yapısındaki oluşacak olan bir bozulmanın maliyetinin daha fazla olması kuvvetle muhtemeldir. Bankacılık sektörü dışında yurt dışından tahvil ve bono yolu ile borçlanarak kaynak yaratan şirket sayısı bir elin parmakları kadar azdır ve borçlanma maliyetleri oldukça yüksektir. Yurt dışından borçlanma ancak bankacılık sektörü aracılığı olabilmektedir ve uygun koşullarda olmaktadır. Hele hele bozulan ekonomik ve finansal iklim nedeniyle şirketlerin yurt dışından doğrudan borçlanma imkanı gittikçede daralmaktadır. Bu nedenle bankacılık sektörünün güçlü olmasının, yurt dışından uygun koşullarda kaynak bulunması ve bu kaynakların ekonomiye aktarılması açısından, önemi büyüktür. Diğer taraftan da bankalarında elde ettikleri bu kısıtlı kaynakları çok uygun koşullarda, bazen negatif marjla, büyük ölçekli şirketlere aktarmalarının yanında biraz daha disiplinli çalışarak ve şirketleri daha iyi etüd ederek (risk ağırlıklı fiyatlama sistemini gözden geçirerek) KOBİ düzeyinde daha verimli sektörlere ve şirketlere biraz daha fazla ve uygun şartlarda kaynak aktarmaları gerekmektedir. Çünkü KOBİ’lerin borçlanma imkanları oldukça zor ve maliyetleri oldukça yüksektir ve neredeyse tefeci faizine yakındır. Şimşeklerin bankacılık sektörü üzerine çekilmesinin nedeni budur. Bu durumda KOBİ’lerden büyük ölçekli şirketlere kaynak aktarımı olmaktadır. Bankaların bu hususta hassas olmaları gerekir.