Yurt dışına kaçırılan 4 bin 311 eser Türkiye'ye getirildi

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 10 bin yıllık tarihe sahip Anadolu topraklarından çeşitli ülkelere kaçırılan tarihi eserleri geri getirmek işin dedektif gibi iz sürüyor. Bakanlık uzmanları, başta Avrupa ülkelerindeki müzeler olmak üzere farklı coğrafyalardaki müzelerde Anadolu topraklarından kaçırıldığını belirlediği eserleri tek tek  topluyor. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Yaşar Kurt, en son İsviçre'den getirilen ve Perge Antik Kenti'nden 1960'lı yıllarda kaçırıldığı belirlenen Roma dönemine ait Herakles Lahdi ile birlikte 2003 yılından bugüne kadar 4 bin 311 eserin ait olduğu topraklara getirildiğini söyledi. Kurt, 2017 yılında ise 41 eserin iadesinin sağlandığını açıkladı.

KAÇIRILAN ESERLER DÜNYACA ÜNLÜ MÜZELERDE

Türkiye'den kaçırılan eserlerin ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Bulgaristan, Belçika ve Hollanda gibi ülkelerden takibinin sürdüğünü dile getiren Yaşar Kurt, kaçırılan ve takibi yapılan eser sayısı hakkında rakam vermenin mümkün olmadığını söyledi. Kaçırılan eserlerin bir kısmının bilindiği, bir kısmıyla ilgili duyumlar alındığını kaydeden Kurt, "Ama çok bariz bildiğimiz bazı eserler bizde liste halinde var" dedi. Yaşar Kurt, Metropolitan, Boston, Berlin, Belçika Kraliyet Müzesi gibi dünyaca ünlü birçok müzede de halen sergilenen eserlerin iadesi için başlattıkları hukuki süreç ve çalışmaların devam ettiğini söyledi.

TAKİBİ YAPILAN ESERLER

Bakanlık verilerine göre, Türkiye'den kaçırıldığı tespit edilen ve yurtdışından iade işlemleri için çalışmalar yürütülen tarihi eserlerin bulunduğu ülkeler ve listesi ise şöyle:

"Almanya Berlin Pergamon Müzesi'ndeki Konya Seyhekim Camii'nin mihrabı ve pencere kanadı, Akşehir Hacı İbrahim Veli Sandukası, İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı. Berlin Altes Müzesi'ndeki Aphrodisias ihtiyar balıkçı heykelinin gövdesi. Duesseldorf Havalimanı'nda ele geçirilen eser, 2015'de bir Türk vatandaşında ele geçirilen eserler, 2014'de Kocaeli Müzesi'nden çalınan renkli kabartma panolar."

ABD'NİN ÜNLÜ MÜZELERİNDE

ABD Boston Güzel Sanatlar Müzesi'ndeki İstanbul Piyale Paşa Camii'nden çalınan çini alınlığı, J.Paul Getty Müzesi'nde Boubon heykelleri, Kremna heykelleri ve Manisa Bronz Klinesi olmak üzere toplam 10 eser. Bowling Green Üniversitesi'ndeki Zeugma mozaikleri. Dumbarton Oaks Müzesi'ndeki Kumluca eserleri. Edgarlowen isimli internet sitesindeki 6 adak ve mezar steli. Brooklyn Müzesi'ndeki Kelenderis kökenli vazo. Walters Sanat Müzesi'ndeki 2016'da tespit edilen el yazması eserler. 2015'te bir koleksiyonerde bulunan Prometheus mozaiği. Smithsonian Enstitüsü'ne ait Freer Sanat Galerisi&Arthur M.Sacler Galerisi'nde bulunan el yazması eserler. Metropolitan Sanat Müzesi'ndeki Schimmel koleksiyonu.

BELÇİKA'DA İSKENDER BAŞI

Avusturya'da, Avusturya gümrüğünde 2015'te yakalanan iki mermer heykel başı. Belçika'da Kraliyet Müzesi'ndeki Gladyatör steli ve İskender başı. 2016'da belirlenen Belçika Kraliyet Sanat ve Tarih Müzesi'ndeki eserler. Bulgaristan'da Malko-Tırnova sınır kapısında 2003'te ele geçirilen eserler. Kaptan Andreevo sınır kapısında 2007'de ele geçirilen eserler. Lesovo sınır kapısında 2010 ve 2012 yıllarında ele geçirilen eserler. Bulgaristan'da 2016'da bir Türk vatandaşında ele geçirilen eserler.

DANİMARKA'DA KAPI TOKMAĞINDAN SANDUKA'YA

Danimarka'da David Samling koleksiyonunda Diyarbakır Sfenks Figürini, Akşehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi'ne ait sanduka, Cizre Ulu Camii'ne ait kapı tokmağı, Nuruosmaniye Kütüphanesi'ne ait Kuran-ı Kerim yaprakları, Hacı Bayram Veli Türbesi şamdanı, Eşrefoğlu Camii halısı ve cami lambası bulunuyor. Fransa'da Louvre Müzesi'ndeki Sultan II. Selim Türbesi çini panosu ve İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı. Louvre Müzesi ve Dekoratif Sanatlar Müzesi ve Sevr Müzesi'ndeki Sultan I. Mahmut Kütüphanesi, Sultan III. Murad Türbesi ve II. Selim Türbesi'nden çiniler.

İSKOÇYA'DA ALTIN TAÇ

İngiltere'de Victoria and Albert Müzesi'nde Eros başı, British Müzesi'nde Samsat steli, 2015 yılında Isparta'dan çalınan sütunlu lahit parçaları. İskoçya'da altın taç. İsrail'de Urartu şamdanı. İtalya'da Lidya yazıtı ve 2016'da tespit edilen Castel Viscardo Köyü'ndeki Osmanlı sancağı. Macaristan'da 2016'da bir Türk vatandaşında ele geçirilen eserler. Moldova'da 2014'te sınırda ele geçirilen eserler. Polonya'da Varşova Ulusal Müzesi'nde 2013'te tespit edilen mezar stelleri. Portekiz Gulbenkian Müzesi'ndeki İstanbul Türk-İslam Eserleri Müzesi Müdürlüğü koleksiyonundan çalınan 30 envanter numaralı ve 448 envanter numaralı Kuran-ı Kerim yaprakları, İstanbul Piyale Paşa Camii çini alınlığı. Rusya'da Trabzon'dan Rusya'ya götürülen elyazmaları.

NOEL BABANIN KEMİKLERİ

Yurt dışına kaçırılan tarihi değerler arasında bütün dünyada 'Noel Baba' olarak bilinen, Antalya'nın Kaş ilçesi yakınlarındaki Patara'da doğup, Demre ilçesinde ölen Hıristiyan din adamı Aziz Nicholas'ın İtalya'ya kaçırılan kemikleri de bulunuyor. Noel Baba'nın kemiklerinin iadesi için de İtalya ile görüşmeler devam ediyor.

GERİ GETİRİLEN ESERLER

2003'ten bugüne kadar toplam 4 bin 311 eserin yapılan takip ve hukuki süreç neticesinde Türkiye'ye iadesi sağlandı. Bunlar arasında paha biçilemez değerde birçok eser bulunuyor. Bunlardan Perge Antik Kenti'nden kaçırılan Yorgun Herakles'in üst kısmı 2011'de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın uçağıyla Türkiye'ye getirildi. M.Ö. 5'inci yüzyıla ait Yüzyılın Hazinesi olarak da anılan Elmalı Sikkeleri 2009'da Antalya'ya döndü. Perge'den kaçırılan Herakles Lahdi de Almanya'dan 1998 yılında getirildi. Perge'den kaçırılan Girlandlı Lahdi de 1996'da ABD'den Türkiye'ye getirilerek ilgili kurumlara teslim edildi.