Yazdır
FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
ABD’deki başkanlık seçimleri sırasında Joe Biden Suudi Arabistan’ı uluslararası sistemde bir ‘parya’ haline getirme sözü vermişti. Sonrasındaysa enflasyondaki olağanüstü yükseliş ve savaş siyasi atmosferin aniden değişmesine yol açtı. Biden sözlerini yuttu ve Cidde’de Veliaht Prens Muhammed Bin Selman’la görüştü.
The Telegraph’ın haberine göre Biden’ın Suudi Arabistan ziyareti sırasındaki asıl amacı Suudi Arabistan’ın enflasyonun yükselişte olduğu bir dönemde ham petrol üretimini artırması umudunu taşıyordu. Yaşananlarsa Biden’ın beklentileriyle taban tabana zıttı.
Ekim ayında Suudi Arabistan liderliğindeki petrol ihraç eden ülkeler birliği OPEC fiyatları yükseltmek için üretimi günde 2 milyon varil azalttı. Şimdiyse petrol üretimini azaltma kararın “sonuçları olacağına” şekilde belirsiz tehditler savuran ABD Başkanı’na rağmen Suudi Arabistan aynı politikayı sürdürüyor.
Habere göre Biden OPEC krizindeki güçsüz taraf gibi görünürken en büyük kazananın Vladimir Putin olacağı tahmin ediliyor.
Pazar günü Rusya’nın da dahil olduğu petrol karteli OPEC+’ın dokuz üyesi mayıs ayından itibaren günlük ham petrol üretimini 1,2 milyon varil düşüreceğini duyurdu. Bu rakam küresel petrol arzının yüzde 1,1’ini işaret ediyor.
Kararın açıklanmasının ardından petrol fiyatları hızlı bir şekilde yükseldi ve yükselmeye devam edecek gibi görünüyor. Brent ham petrolü pazar günü varil başına 79,77 dolardan pazartesi günü 85,02 dolara yükseldi.
Goldman Sachs, Aralık 2023 için Brent ham petrolü tahminlerini 90 dolardan 95 dolara yükseltti. Bankanın tahminlerine göre Aralık 2024'e kadar fiyatlar 100 dolara tırmanmış olacak.
SEB Finansal Hizmetler Baş Emtia Analisti Bjarne Schieldrop bu fiyatların yeni normal haline geleceğini öngörüyor. Ham petroldeki bu yükseliş emtia uzmanına göre kaçınılmaz olarak benzinin pompa fiyatında artışa ve mağazalarda daha yüksek maliyetlere neden olacak.
Bu durumun Batılı ülkelere etkisininse üç yönlü olması bekleniyor. Yüksek petrol fiyatları enflasyonu yükseltmeye devam edecek. Artışlar Suudi Arabistan’ın Batı’ya sırtını döndüğünü ve yönünü Çin’e doğru çevirdiğini gösteriyor. Yükselen petrol fiyatları aynı zamanda Rusya’ya yönelik yaptırımların altını oyacak ve Rusya için petrol satışı üzerinden elde edilen kârın yükselmesine imkan sağlayacak.
İngiltere menşeili bir think tank kuruluşu olan Ekonomi Politikaları Araştırma Merkezi’nde (CEPR) Rusya’ya yönelik yaptırımlara dair bir raporun yazarı olan Benjamin Hilgenstock, ham petrolün fiyatındaki her 1 dolarlık artışın Rusya’nın ihracat gelirlerini yılda yaklaşık 2,7 milyar dolar artırdığına dikkat çekti.
Yani petrol fiyatlarındaki 10 dolarlık bir artış Rusya’nın petrol ihracat gelirlerini yaklaşık 27 milyar dolar artıracak ve 145 milyar dolar civarına getirecek. Bu rakam CEPR’ın OPEC+ kararı öncesinde tahmin ettiğinden yaklaşık 22,5 kat daha fazla.
Batılı ülkelerin Rus petrolüne yönelik yaptırımları halihazırda geç gelmişti. Avrupa Birliği Rusya menşeili ham petrol alımına Aralık 2022’de, Rus petrol ürünlerine ise Şubat 2023’te ambargo uygulayabildi. Hilgenstock, geçen yılın büyük bölümünde Rusya'nın yüksek petrol fiyatlarından yararlandığını ve cari hesap fazlasının rekor seviyeye ulaştığını söylüyor. Strateji uzmanına göre, gelirlerin tam baskı altına girdiği sırada ise OPEC’ten destek geldi.
Schieldrop konuyla ilgili açıklamasında, “Bu hamle Suudi Arabistan’ın ‘Hey, Rusya, sen bizim dostumuzsun’ demesidir. Burada yaptıkları şey, Rusya ve Çin ittifakının yanında yer almaktır" dedi.
Strateji uzmanı, “OPEC'ten gelen kesintilerden sonra, daha sıkı bir piyasaya sahip olacağız. Rusya daha yüksek bir petrol fiyatı talep edebilecek, daha iyi gelir elde edebilecek ve Ukrayna'daki savaşı daha kolay finanse edebilecek. Batı'nın uyguladığı yaptırımlara dolaylı olarak karşı koyacak” dedi.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, bu hamle Suudi Arabistan için de anlaşılabilir bir durum. Zira gelecekteki petrol talebinin büyük çoğunluğu Asya’dan olacak.
Diğer ülkeler, ham petrolü fiyat kotasının altında olduğu sürece Rusya'dan satın alabilir. OECD zengin ülkeler kulübünden ve AB'deki ülkelerden nakliye ve taşımacılık hizmetlerini kullanmak istiyorlarsa bu tür bir fiyat sınırı gerekiyor. Ancak Çin gibi ülkelerin, bu tür hizmetlere güvenmeleri gerekmiyorsa herhangi bir kısıtlamaları da bulunmuyor.
Rusya'nın Çin, Hindistan ve Türkiye'ye petrol ihracatı savaşın başlamasından bu yana arttı. CEPR'ye göre, Aralık 2022'deki genel ihracat Aralık 2021'den daha yüksekti. Tıpkı Rusya'nın nakit para kazanması gibi, Batı da enflasyonun yükü altında eziliyor.
Schieldrop petrol fiyatlarına ilişkin, “Tıpkı küresel ekonomi üzerinde uygulanan bir vergi gibi. Faiz artışlarıyla aynı şekilde çalışıyor ve ekonomiyi yavaşlatma etkisi var” açıklamasında bulundu.
Petrol fiyatlarının geçen yıl aşırı yüksek olması nedeniyle manşet enflasyonun daha fazla yükselmesi muhtemel görünmüyor. Ancak OPEC’in üretim azaltması fiyatların daha uzun süre yüksek kalacağı anlamını taşıyor.
Saxo Bank Emtia Stratejisi Başkanı Ole Hensen karara ilişkin, "OPEC'in fiyatları kontrol etme istekliliğini ve yeteneğini vurguluyor. Bu aynı zamanda ekonomide bir gerileme yaşamamız halinde ve zayıflığın bir kısmının düşük girdi fiyatlarıyla hafifletilebilecek olması durumunda bunun gerçekleşemeyeceği anlamına da geliyor" dedi.
Habere göre özellikle petrole dayalı olan piyasalarda fiyatlar artacak. Oxford Economics Kıdemli Ekonomisti Tamara Basic Vasilijev, "Sektörel hassasiyet söz konusu olduğunda, ulaşım kesinlikle saldırıya uğrayan ilk sektör olacaktır" diyor. Araştırmalara göre ham petrol fiyatındaki her 2 dolarlık artış petrolün pompa fiyatına %1’lik yükseliş olarak yansıyor.
Hansen, tarım makinelerinin işletme maliyetinin de artacağını ve gıda fiyatları üzerinde daha fazla baskı yaratacağını söylüyor. Baş stratejist, “Cuma gününden bu yana soya fasulyesi ve mısır fiyatlarının yükseldiğini gördük” diyor.
OPEC+’ın bu hamlesi, ABD’nin bu yıl stratejik petrol rezervini yenileyerek küresel talebi artırmayacağını açıklamasının hemen ardından geldi. The Telegraph haberine göre bu aynı zamanda Suudi Arabistan için büyük bir güç oyununu temsil ediyor.
Amerika ve Suudi Arabistan tarihsel olarak güçlü bağları olan iki ülke. Suudi Arabistan, Amerika'nın askeri harcamalar alanındaki en büyük yabancı müşterisi konumunda. Ancak Capital Economics’in Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ekonomisti James Swanston’a göre Donald Trump’ın başkan olduğu dönemde iki ülke arasındaki ilişkiler zirveye ulaşmıştı. Zira Trump güçlü İran karşıtı politikalarıyla safları sıklaştırmıştı. Suudi karşıtı duruşla kampanya yürüten ABD Başkanı Joe Biden yönetiminde ise iki ülkenin aralarındaki ilişkiler kötüleşti.
Swanston, "Veliaht Prens Muhammed bin Selman'la, Başkan Biden'ın arasında neredeyse kişisel bir sorun var. Bunun sebebi Biden’ın Muhammed Bin Selman yerine Kral Selman'ın kendisiyle konuşmak istediğinin hakaret olarak görülmesiydi" diyor.
Dünya OPEC+’ın kararını tartışıyor: Neden şimdi?
Asya borsalarında OPEC+ kararı sonrası pozitif seyir
Prens Abdulaziz bir Salman'dan OPEC+ yorumu