Yasakla birlikte işsizlik kayıtdışı mı oldu?

Kovid-19'un ekonomik hayata etkilerini sınırlandırmak üzere hayata geçirilen işten çıkarma yasağı, işsizlik ödeneği başvuruları ve kayıtlı işsiz sayısındaki artışı engelledi. Dünya'dan Hüseyin Gökçe haberine göre, İŞKUR verilerine göre, 2019 yılı Ocak-Haziran döneminde 1 milyon 18 bin olan işsizlik ödeneği başvurulan bu yıl aynı dönemde yüzde 4.77 azalarak 970 bin 117'ye geriledi. Kayıtlı işsiz sayısı ise bu yıl Temmuz ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17.7 azalarak 4 milyon 39 binden, 3 milyon 325 bine geriledi.

Özellikle Mart ayından itibaren ekonomik hayata darbe vurmaya başlayan Kovid-19 salgını döneminde uygulanan sokağa çıkma yasağı, birçok sektörde işleri durma noktasında getirdi. Yanı sıra, İçişleri Bakanlığı genelgesi ile de 30'un üzerinde sektörün faaliyeti tamamen durduruldu. Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin desteği oluşturuldu. Ayrıca bu dönemde yapılan yasal düzenleme ile işten çıkarma yasağı da hayata geçirildi. Bu önlemlerin bir kısmı doğrudan firmaları rahatlatırken, özellikle yasaklar işçi çıkarmak zorunda olmalarına rağmen, firmaların yasak olduğu için bu yönde bir girişimde bulunmamalarını sağladı. Bu gelişmeler de doğal olarak istatistiklere yansıdı. Yürürlükteki mevzuat uyarınca işsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için, sigortalının belirli kriterleri taşıması gerekiyor. Bu yüzden yapılan her başvuru olumlu sonuçlanmıyor. Ancak pandemi döneminde işsizlik ödeneğine yapılan başvurularda gerileme olmakla birlikte, bunların kabul edilme oranlarında da dikkat çekici düşüş yaşandı. 2019 yılı Ocak-Haziran döneminde 1 milyon 18 bin 813 kişi işsizlik ödeneğine başvururken, bunun yüzde 52.1'ine karşılık gelen 531 bin 57 tanesi kabul edildi. Bu yılın aynı döneminde ise işsizlik ödeneğine başvuranların sayısı 970 bin 117'ye geriledi. Ancak başvurusu kabul edilenlerin sayısı 339 bin 318'e, başvuru kabul oranı ise yüzde 34.9'a indi.

Aylar itibarıyla bakıldığında ise Ocak'ta yüzde 55 seviyesinde olan başvuru kabul oranlarının, pandemiyle birlikte giderek azaldığı gözlendi. Mart ayında yüzde 47.7 ile yüzde 50'nin altına düşen kabul oranı, nisanda yüzde 38.1'e, mayısta ise yüzde 34.6'ya geriledi.

Yasak kayıtlı işsiz sayısını da düşürdü

İşten çıkarma yasağı İŞKUR'a kayıtlı işsiz sayısında da azalma yaşanmasına sebep oldu. Geçen yıl mart ayında 4 milyon 48 bin olan kayıtlı işsiz sayısı bu yıl 3 milyon 675 bine gerilerken, bu sayı nisanda 4 milyon 38 binden 3 milyon 629 bine, mayısta 4 milyon 84 binden 3 milyon 551 bine, haziranda 4 milyon 417 binden 3 milyon 379 bine, temmuzda ise 4 milyon 39 binden, 3 milyon 325 bine indi.

"Ümitsizlerin sayısındaki artış anket yöntemi kaynaklı"

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi öğretim elemanı Okan Güray Bülbül, gerek kayıtlı işsiz sayısı gerekse işsizlik ödeneğine başvuru sayısındaki azalmaların, mevzuattan kaynaklandığını bildirdi. Yapılan düzenlemelerle işten çıkarma yasağı olarak bilinen uygulamanın, firmaların belirli koşullar dışında personeli işten çıkarmasını yasakladığını belirten Bülbül, TÜİK işgücü verilerini de değerlendirdi. Burada özellikle iş aramayan kişilerin sayısında artış, işsiz sayısında ise göreli azalma olduğuna dikkat çeken Bülbül, “Daha önce yüz yüze yapılan anket yönetimiyle belirlenen işgücü verileri, pandemi döneminde telefon ve mail yöntemiyle alınmaya başlandı. İnsanlar ”iş arıyor musun ?" sorusuna sokağa çıkma yasağı olduğu için aramadığı cevabını verdi. Bu durumdaki kişiler de işsiz olarak kabul edilmedi" ifadelerini kullandı.