'VERGİ TEŞVİKİ BES'E VİTES ATTIRACAK'

“Vergi teşviki BES’e vites attıracak” Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), krize rağmen yılbaşından bu yana fon hacmini yüzde 15 büyüttü. Yıl sonunda sektör olarak 9 milyar TL’lik fon hacmi hedeflediklerini söyleyen Anadolu Hayat Emeklilik (AHE) Genel Müdürü ve Emeklilik Gözetim Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Mete Uğurlu, bu yıl içinde hayata geçmesi beklenen uygulamalar ve yeni ürünlerin sisteme büyük bir ivme kazandıracağını belirtti. BEHİYE SELİN TANER/EKONOMİST Yaşanan kriz birçok sektörü olumsuz etkilerken, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) büyümesini sürdürdü. Yılın ilk dört ayında fon hacmini yüzde 15 büyüten sektörün toplam fon tutarı 7.5 milyar TL’ye yükseldi. Anadolu Hayat Emeklilik (AHE) Genel Müdürü ve Emeklilik Gözetim Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Mete Uğurlu, bu dönemde AHE olarak pazar paylarını yüzde 22’ye çıkardıklarını söyledi. Sektörün yıl sonu hedefinin 2 milyon katılımcı olduğunu belirten Uğurlu, üzerinde çalışılan vergi teşvikinin doğrudan bireysel emeklilik hesaplarına aktarılması gibi uygulamaların hayata geçirilmesi halinde sektörün bir anda sıçrama yapacağı görüşünde. Uğurlu’nun bireysel emeklilik sistemine yönelik sorularımıza yanıtları şöyle: Ekonomist: BES’in ve AHE’nin ilk dört aylık performansını nasıl değerlendiriyorsunuz? Mete Uğurlu: Türkiye’de sigorta sektörünün ilk üç aylık sonuçlarına göre sektör genelinde yatay bir gidiş var. Bu dönemde BES fon hacminde yüzde 8’lik büyüme oldu. 15 Mayıs itibariyle ise BES fonlarında yüzde 15’lik artış kaydedildi. Katılımcı sayında yaklaşık 77 bin kişilik net artış oldu, toplam fon tutarı 7.5 milyar TL’ye yükseldi. Geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında özellikle mart, nisan aylarında sektör eski performanslarına yaklaştı. Yani BES başından beri hedeflerine uygun, hatta onun üzerinde büyümesini bu kriz ortamında da sürdürdü. AHE olarak ise 27 Mayıs itibariyle 400 bin katılımcıya, toplam fon tutarında ise yaklaşık 1.6 milyar TL’ye ulaştık. Son dört yılda pazar payımızı yüzde 14’lerden yüzde 22 seviyelerine çıkardık. BES fonlarının getirileri hangi seviyelerde? Uğurlu: Sistem, Ekim 2003’te başladı. Bu üç aylık dönemi saymadan 2004-2008 arasında BES fonları katılımcılarına yüzde 113 brüt, enflasyondan arındırılmış olarak ise yüzde 38.5-40 net getiri sağladı. Bu da her yıl ortalama yüzde 7 gibi net reel getiri gösteriyor. Ancak belirli yıllarda riskli enstrümanlara yatırım yapanlar çok yüksek getiri elde ettiler. Örneğin bu yılın başında hisse fonlarına girenlerin ortalama getirileri yüzde 30’ları aşarken kamu kağıtlarında yüzde 8.5-9, esnek fonlarda ve dengeli fonlarda yüzde 15 civarında oldu. Yurt dışında emeklilik fonları nasıl bir performans gösterdi? Uğurlu: Geçen yıl büyük talihsizlik yaşadı dünya. Emeklilik fonları krizden ciddi şekilde etkilendi ve yüzde 20 yani 5 trilyon dolar civarında değer kaybına uğradı. Bunun asıl nedeni özellikle ABD’deki emeklilik fonlarının daha çok hisse senedine yatırım yapması. OECD ülkeleri arasında nominal olarak büyüyen ülkeler; Türkiye, Çek Cumhuriyeti ve Kore. Bu anlamda Türkiye, aslında bu krizi emeklilik fonları açısından çok iyi yönetti. Burada müşterilerin tercihleri de çok önemli oldu. Müşteriler yatırımlarını yaklaşık yüzde 65-70 oranında devlet tahvili, hazine bonosunda değerlendirdi. Daha riskli olan hisse senetlerine yatırım, yüzde 7’lerde kaldı. Önümüzdeki dönemde BES’te ne gibi yeni uygulamalar göreceğiz? Uğurlu: Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelirler İdaresi’nin üzerinde çalıştığı alternatif bir uygulama var; vergi teşvikinin doğrudan bireysel emeklilik hesaplarına kaydırılması. Vergi indirimi maaştan, vergi matrahından düşmeyecek, bireysel emeklilik üzerine ilave edilecek ve katılımcı sistemden hepsini alarak çıkacak. Kişinin ücretli olup olmamasına bakılmaksızın bir ev hanımı da vergi avantajını kendi bireysel emeklilik hesabına ilave edebilecek. Bu konuda yıl içinde bir gelişme olmasını bekliyoruz. Bu vergi teşviki uygulaması, BES’e vites attıracak bir uygulama. Bu yapıldığı anda sektör bir anda sıçrama yapacak, kısa dönemde belki de ikiye katlayacak. Emekliliğe hak kazananlar için yeni uygulamalar olacak mı? Uğurlu: BES’ten emekli olan kişilere neler sunulacak konusunun pek net olmaması, sektör olarak önemli bir eksiğimizdi. O konuda yasal düzenlemeler geçmiş aylarda yapıldı. Şimdi şirketler yoğun bir şekilde ürün hazırlıkları içindeler. BES’ten emekli olanlara iki temel ürün sunulacak. Biri gelir sigortası ki bu ürün şu anda en kapsamlı şekilde sadece bizde var. Ama bu ürün daha da geliştirilecek. İkincisi de programlı geri ödeme ürünümüz. Bu konuda da bütün şirketler yoğun bir şekilde çalışıyor. Programlı geri ödemede emekliliği hak eden kişi, bir emeklilik planına geçiş yaparak sistemde kalmaya ve vergi teşviki gibi bütün avantajları kullanmaya devam edecek. Bu arada kendi belirlediği bir miktar ya da oranda programlı bir şekilde parası kendine geri ödenecek. Tabii bunun içine daha farklı uygulamalar da konacak. Bu ürünler ne zaman çıkarılacak? Uğurlu: Bugün sektör panik içinde değil çünkü emekli sayımız çok düşük. 15 Mayıs itibariyle 748 kişi sistemden emekli oldu. 2009 sonunda 3 bin 300 kişi olması bekleniyor. 2016 yılında 130 bin kişi, 2018’de ise 280 bin kişi emekliliği hak etmiş olacak. O nedenle henüz bu ürünlere yönelik beklentiler çok yüksek değil ama bu yıl hemen hemen tüm şirketlerin gelir sigortası ve programlı geri ödeme ile ilgili ürünleri çıkardıklarını göreceğiz. BES fonlarının yönlendirilebileceği başka alanlar var mı? Uğurlu: Bu anlamda düzenleyici otoriteden talepler var. Örneğin altın fonu gibi kıymetli maden fonlarının kurulması. Buna ilişkin düzenlemeler de bekliyoruz. Enstrümanlar geliştikçe emeklilik fonları da özel sektör tahvillerine, yurt dışı piyasalara daha fazla yatırım yapabilir. Belki ileriki yıllarda dünya örneklerinde olduğu gibi gayrimenkul piyasalarına, gayrimenkul yatırım ortaklıklarına yatırım yapabilirler. Ayrıca faize hassas kesime yönelik fonların oluşturulması da mümkün olabilir. Bu yıl içinde hareketlenme mutlaka olacaktır. Önümüzdeki döneme ilişkin beklentileriniz neler? Uğurlu: Bu yıl sonunda sektör toplamında 2 milyon katılımcı hedefleniyordu. Yılbaşından bu yana kadar ki sonuçlara bakıldığında da bu hedefleri tutturacağımız görülüyor. Geçen yıl çok iyi bir performans göstererek katılımcı sayısını yüzde 20, fon büyüklüğünü yüzde 40 artırmıştık. Bu yıl sonunda ise yüzde 40 büyüme, yaklaşık 9 milyar TL fon büyüklüğü hedefleniyor. Piyasalarda olağanüstü bir şey olmadığı sürece oraya rahatlıkla ulaşacağız. Ancak hedef kitle giderek daralıyor. Son yıllara baktığımızda sektör yılda 250-300 bin net katılımcı artışı yapabiliyor. Bu yıl da katılımcı sayısında 250 bin kişi artış olacak. 2013 yılında 3.4 milyon katılımcı, 24 milyar TL’lik fon büyüklüğüne ulaşma hedefi var. Benim öngörüm, önümüzdeki 10 yıllık süreçte ise BES’e katılacak kitle 8-10 milyon kişi civarında olacak. Vakıf ve sandıklar tarafında nasıl bir potansiyel var? Uğurlu: Bu yıl olmasa bile gelecek yıl, sayılarının 200’e yaklaştığını tahmin ettiğimiz vakıf ve sandıklardan önemli bir kaynak BES’e kayacaktır. Henüz sağlıklı rakamlar yok ama oradan gelecek kaynak kabaca 2-3 milyar TL civarında olabilir. Tabii öyle vakıf ve sandıklar var ki bu rakama tek başına sahip. Behiye Selin Taner “Yurt dışından teklif geliyor” Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Mete Uğurlu, BES şirketlerine yönelik olarak şunları söyledi: “Yakın tarihte sektörde satın alma ya da çıkma ile ilgili bir gelişme olmayabilir. Ama yılın sonuna doğru belirli hacim ve büyüklüğe ulaşamayan şirketlerin durumlarını değerlendireceğini düşünüyorum. 100 binin altında müşteriye sahip bir şirketin karlı bir şekilde yoluna devam etmesi güç. Yeni kurulan Ziraat Emeklilik ve Deniz Emeklilik’in ardından ekonomideki toparlanmayla birlikte şirket sayısı belki 15’lere gelebilir. Sektöre girmeyi düşünenler var ama ilgi, kriz nedeniyle biraz düştü. Yurt dışı tarafında bakıldığında ise örneğin Makedonya ve Sırbistan gibi ülkelerden Hazine üzerinden Türk şirketlerine, kendi bireysel emeklilik ve hayat sigortası sektörlerine giriş için teklifler geliyor. Bununla ilgilenenler, görüşme yapanlar da var. Biz, İş Bankası başta Türk Cumhuriyetleri ve Ortadoğu’ya açıldıkça oralarda iş fırsatları, çeşitli işbirliği olanakları varsa onların içinde olmak isteriz. Tecrübemizden yararlanmak isteyen piyasalarda çeşitli iş ortaklıklarına girebiliriz.”