Vatandaş ödediği verginin nereye gittiğini görebilecek

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, “kamu kaynaklarıyla kamu hizmetleri arasında bağ kurulması, harcama önceliği geliştirilmesi, bütçenin girdilerden ziyade çıktı ve sonuç odaklı bir yaklaşımla hazırlanması, performansın bütçe süreçlerine dâhil edilmesi, bütçenin daha sade, anlaşılır ve değerlendirilebilir bir yapıya kavuşturulması” amacıyla ‘Program Esaslı Bütçe’ye geçiş yaptı.

ABD, Avustralya, Kanada, Hollanda ve Fransa başta olmak üzere 11 ülkenin bütçe yapıları incelenerek oluşturulan yeni program, 2021 yılı bütçesi hazırlanırken kullanılacak. Program bütçe sisteminin uygulanmasına öncelikle merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde başlanacak. Takip eden süreçte genel yönetim kapsamında yaygınlaştırılacak sistemin, karar alıcılara programların fayda ve etkinliğini maliyetlerine göre değerlendirme imkânı sağlaması öngörülüyor.

Yürütülecek programlarda program sorumlusu, ilgili bakanlar arasından Cumhurbaşkanlığı’nca belirlenecek. Program amaçlarının gerçekleştirilmesinde Cumhurbaşkanı’na karşı sorumlu olacak program sorumlusunun hukuki ve mali sorumluluğu bulunmayacak, ancak harcama yetkisi olacak.

‘Dinamik bütçeleme’

Yeni sistem, ulaşılmak istenen amaç ve hedefler ile bunlara ulaşılma düzeyinin izlenmesi ve programa tahsis edilen kaynakları göstermesi nedeniyle TBMM’ye sunulan bütçenin gerekçesini oluşturacak nitelikte olacak. Girdi, çıktı ve sonuç göstergeleri ile kamu hizmetlerinin performansı ölçülecek. Desteklenen AR-GE projesi sayısı, UNESCO listesine kaydettirilen tarihi ve kültürel varlık sayısı, organik tarım yapılan üretim alanı gibi çıktı göstergeleriyle kamu idarelerince üretilen ürün ve hizmetler nicel olarak ölçülecek. Öğrenci sayısı, hizmet binası kapalı alanı, öğretim elemanı sayısı gibi girdi göstergeleriyle, mal ve hizmetlerin üretim sürecinde kullanılan her türlü beşeri, fiziki ve mali kaynak ölçülecek. Tedavi edilen hasta başına maliyet, öğretim üyesi başına ders yükü, orman varlığının ülke toplam alanına oranı gibi verimlilik göstergeleri ile kamu idarelerince sunulan ürün ve hizmetler ile kullanılan fiziki nitelikteki girdiler karşılaştırılacak.

Günün ihtiyaçlarına göre değişen, dinamik bir bütçeleme sistemi olan “Program Bütçe” ile kamu hizmetlerinin aksayan yönlerinin ortaya konulmasının yanı sıra vatandaşların, ödediği verginin ne için, nerede ve nasıl kullanıldığını denetleyebilmesi öngörülüyor.