Usta ekonomist Murat Sağman manzarayı çizdi, yatırım sırları verdi

VOLKAN KARSAN - FINANSGUNDEM.COM / KAZANDIRAN SOHBETLER

Borsa ne olacak? Faiz düşüşü ne zaman? Enflasyona karşı paramızın değerini korumak için ne yapmalı? Ekonomist, Sagam Strateji Danışmanlık Kurucusu ve “Borsa’da Oynanmaz” kitabının yazarı Murat Sağman’la konuştuk…

“BU DÖNEMDE DAHA ÇOK TL FAİZ YATIRIMLARINI ÖNERİYORUZ”

- Bir yandan kredi notu artışları var diğer yandan, borsa, döviz, mevduat hiç biri yükselmiyor. Gayrimenkul düşüşte. Yatırım yapmak isteyen gerçek enflasyon karşısında parasını nasıl koruyacak?

- Yüksek bir enflasyon dönemindeyiz. Kur da çok fazla hareket etmeyince bu dönemde daha çok TL faiz yatırımlarını öneriyoruz. Daha geçen sene, önerdiğimiz altın hem ons hem de gram bazında çok iyi performans gösterdi. Tabii ki daha çok sepet öneriyoruz çünkü varlıkları dağıtmak çok önemli. Varlıkları dağıtmak riskleri dağıtmak oluyor. Bir süre daha portföylerde ağırlıklı olarak TL faiz enstrümanlarını ve hala altını öneriyoruz. Bir de seçilmiş hisse senetleri ya da hisse senedi yatırım fonları da söz konusu olabilir.

“ŞU ANDA FAİZ BORSANIN EN BÜYÜK RAKİBİ, BİRİNCİ VE EN ÖNEMLİ ENGEL”

- Biz alışılmış üzere sizinle yılbaşlarında görüşme yapardık ama bu sene yaz ayları yatırımcıyı sanki endişeye düşüren bir şekilde geçti. Bu yılbaşında endeks 10 binin üzerinde ön görülürken 9 binli rakamları gördü ve bir daha 10 binin üstünde kalıcı olamadı. Ne zaman borsada yeni bir yukarı hareket bekleniyor?

- Borsanın yükselmesine birkaç engel var. Birinci ve en önemli engel faiz. Şu anda Faiz borsanın en büyük rakibi. Aylık bazda bakarsak yüzde dördün üzerinde bir faiz getirisi elde edilebiliyor, bu da borsanın yükselmesine en önemli engel. Yıllık faiz olarak bakıldığında 45-50 arasında net bir faizden bahsediyoruz. Garanti getiriyi yenmek için endeksin bunun üzerinde getirmesi lazım ki o da şu anda faiz nedeniyle pek mümkün değil.

İkincisi şu sıralarda ekonomi yavaşlıyor. Gelecek dönemde de daha da yavaşlayacak gibi gözüküyor. Ekonomi küçülecek, bu da şirketlerin küçülmesi demek. O da şirketlerin borsadaki değerlerinin de azalması anlamına geliyor. Bu nedenle beklenti biraz azalmış durumda.

Üçüncüsü ve en önemli bir başka sebep de yabancılar borsaya çok ilgi göstermiyorlar. Bunun sebepleri belirsizlikler, ülkemizde ekonominin ve enflasyonun gidişatı, yargı kararları ve hukukun üstünlüğü ile ilgili endişeler… Uzun vadeli yatırımcıyı zaten fazla göremiyoruz, kısa vadeli yatırımcı da daha hızlı gelip ve daha hızlı da ülkeden çıkabiliyor. Burada en büyük risk, uygulanan politikadan vazgeçilmesi olarak görülüyor. Bunu derecelendirme kuruluşları da ifade ediyor. Eski politikalara dönülme ihtimali çok ciddi bir problem ve risk olarak görülüyor. Eski politikalardan kasıt faizlerin erken düşürülmesi…

- Borsada ne zaman hareket görürüz?

- Faizlerin düşmeye başlaması ile borsadaki beklentiler arttıracaktır. Alternatif getirinin düşmesi ile bunu en erken Kasım /Aralık için ön görüyorum. Ondan öncesinde beklemiyorum. O gelişmeden sonra uzun vadeli bir hareketlenme görebiliriz.

“YILBAŞINDAN BERİ SÜREN TREND EĞER DEVAM EDERSE 36.5TL GİBİ BİR KURLA YILI KAPATACAĞIZ GİBİ GÖZÜKÜYOR”

- Anladığım kadarıyla yılsonuna kadar çok büyük bir değişim söz konusu değil. 2024’te sanki herkes faizde bir süre beklemiş olacak ve yılsonu itibariyle enflasyon rakamlarına göre reel getirisi belli olacak?

- Enflasyon çok önemli ve baz etkisiyle düştü. Bunu bekliyorduk zaten. Geçen sene Temmuz-Ağustos çok yüksekti. Bu yıl baz etkisiyle biraz düştüğünü görüyoruz. En önemli veri, Eylül ve Ekim enflasyon rakamları çok büyük bir gösterge olacak. Enflasyondaki gidişata göre faizle bir ölçüde varlıklarınızı koruyabilirsiniz. Kurdaki artış enflasyonun altında. OVP'ye (Orta Vadeli Program) göre baktığımızda dolar kurundaki hedef ortalama yılsonu kapanışı yaklaşık 37-38 TL. Yılbaşından beri süren trend eğer devam ederse 36.5TL gibi bir kurla yılı kapatacağız gibi gözüküyor. OVP’deki hedefleri tutturmak için kurun aslında biraz daha hızlanması lazım.

“HEM DÖVİZ HEM ENFLASYONA GÖRE GAYRİMENKULDE BİR ARTIŞ BEKLEMİYORUM, HATTA REELDE BİR DÜŞÜŞ BEKLİYORUM”

- Son dönemde gayrimenkul hemen hemen hiç kazandırmadı. Böyle devam edecek mi?

- Gayrimenkul fiyatları özellikle yatırım için çok yüksek. Bu nedenle yatırımcılar biraz daha fazla faizde kalmayı tercih ediyorlar. Aynı zamanda ekonomi yavaşlayınca özellikle kredi erişimi azaldığı ve kredi maliyetleri yükseldiği için patronların ve üst düzey şirket yöneticilerinin bir miktar gayrimenkulünün satışa çıkıp piyasaya arz edileceğini düşünüyorum. Bu nedenle gayrimenkullerde bu yılsonuna kadar fazla bir prim beklemiyorum. Değer anlamında düşeceğini düşünüyorum. Hem döviz hem enflasyona göre gayrimenkulde bir artış beklemiyorum. Hatta reelde bir düşüş bekliyorum.

“MAALESEF ÇOK FAZLA YÜKSEK MALİYETLE KENDİNİ DÖNDÜREN ŞİRKETLER ÇOK ZORLANACAK BU DÖNEMDE”

- Bu faiz politikasıyla krediye ulaşmak iyice zorlaştı. Tüketici, araç, konut almak için kimse zorunda değilse kredi kullanmıyor? Bu nasıl devam eder?

- Amaç enflasyonu düşürmekse bu politikanın maalesef çok ciddi ekonomiye negatif etkisi olacak. Çünkü amaç ekonomiyi yavaşlatmak, talebi bir şekilde azaltmak. Tekrar talep canlandırılırsa erken bir şekilde tekrar enflasyonist bir etki göreceğiz. Onun için muhtemelen bu politika devam edecek. Devam ettiği sürece de hem kredi erişim daha az olacak hem de maliyetler yüksek kalmaya devam edecek. Burada önemli olan daha selektif sanayi, ihracat için daha seçilmiş kredilere yönelmek olacak. Maalesef nakit akışını yönetemeyen şirketler veya çok fazla yüksek maliyetle kendini döndüren şirketler çok zorlanacak bu dönemde.

“SON DÖNEMDE LİKİT FONLAR DA ÇOK ÖN PLANDA, ÇOK İLGİ GÖRÜYOR”

- Yatırım fonları da artık herkesi ilgilendiriyor. Bireysel emeklilikte bile iyi gelir için yatırım fonu takibi şart. Fonlarda seçim yaparken nasıl tercihler yapılmalı?

- Biz danışmanlık verdiğimiz aracı kurumda şöyle yapıyoruz. Yatırımcının gelir beklentisine, risk profiline göre fonlara bakıyoruz.  Ona göre portföy sunuyoruz. Bunu dağıtıyoruz. Daha önce belirttiğim gibi dağıtmak zorundayız çünkü belirsizlikler artıyor. Gelecek dönemde faiz indirimiyle ve kurların da biraz yükselme beklentisiyle belki de daha dövizli enstrümanlara yöneleceğiz. Ama şimdilik daha çok TL enstrümanlarda kalmaya devam ediyoruz. Son dönemde likit fonlar da çok ön planda, çok ilgi görüyor. Mevduata yakın ya da daha üstünde gelir getiren likit fonlar var. Onun başka bir avantajı da likit olması. Bir fırsat geldiğinde borsada ya da başka bir alanda hemen nakite geçip, bu fırsat da değerlendirebiliyor.

“YENİ BİR DÖNEMDEYİZ EKONOMİ YAVAŞLIYOR, ENFLASYON ÇOK YÜKSEK, STAGFLASYON KONUŞULUYOR”

- Reel sektörle ilgili ne gibi uyarılar yapmak istersiniz?

- Reel sektör biraz zorlanacak. Benim danışmanlık yaptığım birçok firmada bunu yavaş yavaş görmeye başladım. Şirketlere yönelik şu tavsiyelerim olacaktır. Bu dönemde şirketlere biraz kaldıraç azaltmayı tavsiye ediyorum. Borçlanma döneminde değiliz, yüksek faizler var. Nakit akışını çok ciddi kontrol etsinler. Özellikle testleri yapsınlar. Mesela kendi ulaştıkları nakit gelirinin yüzde 50'sini alamadığı senaryoları ya da yüzde 30'unu alamadığı senaryoları da çalışsınlar. Bazı ödemeler geç gelebilir, gelmeyebilir. Bu başka ödemeleri de etkileyebilir. Zincirleme etkiler de görebiliriz. Konuştuğum birkaç sanayicinin son dönemde biraz daha zorlandıklarını görüyorum. İşsizliğin artma ihtimali var. Eski alışkanlıklardan vazgeçmek lazım.

Yeni bir dönemdeyiz ekonomi yavaşlıyor, enflasyon çok yüksek, stagflasyon konuşuluyor. Bu ekonomi için zor dönemdir. Basit anlamında geliriniz azalıyor fakat gideriniz yüksek kalmaya devam ediyor. Onun için planlar sonrası enflasyon düştükten sonra faizleri düşürüp tekrar daha sağlıklı bir büyümeye geçebiliriz. Buradaki en büyük risk erken büyüme talebi, bu tekrar enflasyonu yükseltecektir. Onun için zamanlama burada çok önemli.

“BORSA'DA OYNANMAZ, 13’ÜNCÜ BASKIDA ŞU GÜNLERDE, EN ÇOK SATANLAR ARASINDA”

- “Borsada oynanmaz” kitabına kardeş geliyor mu? Kaçıncı baskıyı yaptı?

- Böyle bir planlamam var, ama kitap yazmak uzun bir iş. İyi bir kitap yazmak bayağı bir zaman gerektiriyor. “Borsa'da Oynanmaz” 13’üncü baskıda şu günlerde. En çok satanlar arasında ve geçen yıl Ekonomi Gazetesi'nin Kültür Sanat Dergisi'nin Özel Ekonomi ödülü aldı. Yeni kitabın konusu yine borsa ile ilgili olacak...

Dr. Gürkan Güneç 'Dentistoday'le Türkiye’de diş hekimliğinde ‘yapay zeka’ çağını başlattı

Doç. Dr. Demir’e sorduk: Bu gidiş 3. Dünya Savaşı’na mı?

Elif Üngör, sokak hayvanları için ‘Sorumlu Restoran Hareketi’ni anlatıyor

Enis Karslıoğlu: Hep söylüyorum Türkiye'nin yeni petrolü e-ihracat’tır