Uluslararası doğrudan yatırımlar yüzde 35 daraldı

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) Dünya Yatırım Raporu Türkiye lansmanı, Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) ev sahipliğinde gerçekleşti. Bu yıl ‘Sürdürülebilir Toparlanmaya Yatırım’ temasıyla hazırlanan rapora göre, 2020 yılında küresel uluslararası doğrudan yatırımlar (UDY) yüzde 35 daralırken, Türkiye’ye yapılan yatırımlar da bir önceki yıla göre yüzde 15 azaldı. Yatırımlarda, önümüzdeki dönemde dayanıklılık ve sürdürülebilirlik gibi temaların öne çıkması bekleniyor. Rapor, aynı zamanda küresel tedarik zincirlerinin dayanıklılığının güvence altına alınabilmesi için yatırımların yer değiştirmesi, bölgeselleşme ve çeşitlendirme yoluyla üretim ağlarının yeniden yapılanması gibi trendlere de dikkat çekiyor. Raporda ayrıca Türkiye’nin serbest bölge programını yazılım ve bilişim ile diğer yüksek katma değerli ve teknoloji-yoğun faaliyetlere odaklanarak genişletmesine ve Ford Otosan’ın Kocaeli’nde 2,6 milyar dolarlık yeni elektrikli araç ve batarya yatırımına dikkat çekildi.

Yeşil finansman yüzde 80 büyüdü

Öte yandan UNCTAD’ın tahminlerine göre sürdürülebilirlik temalı finansal ürünlerin sermaye piyasalarındaki büyüklüğü 2019’a göre yüzde 80 artışla 3,2 trilyon dolara ulaştı. Bu ürünler arasında, sürdürülebilirlik fonları, yeşil bonolar, sosyal bonolar ve karma-sürdürülebilirlik bonoları yer alıyor. Rapora göre, COVID-19’la mücadele kapsamında Afrika Kalkınma Bankası ve AB gibi ulusüstü kuruluşların önderlik ettiği bonolar, sosyal ve sürdürülebilirlik temalı bono piyasasının büyümesine büyük katkı verdi ve bu piyasaların işlerliğine dair bir doğrulama görevi gördü. Bu sayede diğer toplumsal kriz ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne (SKH) yönelik finansman olanaklarının önünü açtı. Borsa ve türev piyasalar, emeklilik fonları, varlık, fonları, sigorta şirketleri ve bankaların yatırımları sürdürülebilirlik ve SKH, çevresel, sosyal ve yönetişim ve şeffaflık odağına yönlendirilmesine daha fazla katkı vermelerinin bekleniyor.

Aşı ‘iyileştirmeye’ başladı

Rapora dair değerlendirmelerde konuşan YASED Başkanı Ayşem Sargın, 2020’nin küresel ekonomi, ticaret ve yatırımlar için zor bir yıl olduğunu belirtirken, 2021’in ilk yarısında, aşının yaygınlaşmasıyla birlikte pandemiyi kontrol altına alan büyük ekonomilerin iyileşme yoluna girdiğini söyledi. Sargın, “Pandemiyi geride bıraksak da pandemi kaynaklı krizin ekonomiye ve iş hayatına etkilerini uzun vadede yaşamaya devam edeceğimiz muhtemel” dedi. Pandeminin yalnızca dijitale geçiş sürecini hızlandırmakla kalmayıp, küresel değer zincirlerinin yeniden tasarlanmasını dahi gündeme getirdiğini ve iklim değişikliği gibi tüm dünyayı etkileyen konularda harekete geçilmesini de sağladığını belirten Sargın, “Pandemi döneminde gözlemlediğimiz ana trendleri iyi okumamız ve önümüzdeki dönemde yatırım rekabetçiliğimizi korumak için atmamız gereken adımları planlamamız son derece önemli” dedi. Sargın, ayrıca yatırımların bazını teşkil eden istikrar ve öngörülebilirlik gibi unsurların ötesinde, bu yeni dönemde dijitalleşme, işgücü dönüşümü, sürdürülebilirlik gibi konuların yatırımcılar için başarı kriteri olarak öne çıktığını sözlerine ekledi.

Sıfırdan yatırımlar bu yıl da düşecek

Panelde konuşan UNCTAD Yatırım Araştırmaları Bölüm Başkanı Richard Bolwijn, raporun çıktılarını değerlendirdi. Bolwijn, birleşme ve satınalmalar ile uluslararası proje finansmanında önemli bir iyileşme görülürken, sıfırdan yatırımlarda 2021’de de aşağı gidişin devam etmesinin beklendiğini ifade etti. Hollanda ve İsviçre’deki negatif akımlar nedeniyle Avrupa’daki daralmanın yüzde 80’i bulduğunu söyleyen Bolwijn, şöyle devam etti: “Gelişmekte olan ülkeler daha az etkilenmiş görünüyor. Asya ise yüzde 4’lük büyüme ile pozitif gelişme gösteren tek bölge oldu. Bilişim sektöründeki birleşme ve satın almalar, özellikle Asya ülkelerinde artışı olumlu etkiledi. SKH’leri destekleyen yatırımlar oldukça olumsuz etkilendi. Su ve kanalizasyon yatırımlarında yüzde 7, sağlıkta yüzde 54, gıda ve tarımda yüzde 49 ve eğitimde yüzde 35 ve yenilenebilir enerji yatırımlarında yüzde 8’lik azalmalar gözlemlendi. 2020 yılında dibi gördük; 2020’nin ikinci yarısında hem ticaret hem de GSYH’deki azalmalar ise tahminlerin altında kaldı.” Küresel tedarik zincirlerinde bölgeselleşmenin artmasının beklendiğini belirten Bolwijn, Asya’nın yine önemli bir bölgesel üretim merkezi olmaya devam edeceğini kaydetti. Türkiye ile ilgili de görüşlerini paylaşan Bolwijn, “Türkiye’de aşılama hızlandı ancak diğer bölgelerde de hızlandı. Türkiye, AB’ye yakınlık ve küresel tedarik zincirinde verimlilik odaklı yatırımlar kapsamında endüstriyel yatırımları artırabilir. İnşaat sektörü yatırımcıları için yurt dışında sürdürülebilirlik odaklı imkânlar görülüyor” ifadelerini kullandı.