Enflasyonda yüzde 8.5 hedefi tutturulabilir mi

2017 için başlangıçta yüzde 6.5 olarak öngörülen enflasyonda kalınamayacağı çok erken anlaşıldı. Öyle ki, bu yıla, yani ocak ayına ilişkin ilk TÜFE değişimini doğal olarak şubat ayında öğrendik, oysa Merkez Bankası bu oran resmen ilan edilmeden önce 31 Ocak'ta açıkladığı yılın ilk enflasyon raporunda yüzde 6.5'lik hedefe karşılık 2017 enflasyon tahminini yüzde 8'e çıkardı.

Ama gidişat yüzde 8'de kalmanın da mümkün olmayacağına işaret ediyordu. İşte geçen hafta 28 Nisan'da açıklanan yılın ikinci enflasyon raporunda bu kez 2017'nin enflasyon tahmini yüzde 8.5 olarak değiştirildi.

Enflasyon tahmininin böylesine kısa aralıklarla revize edilmiş olmasını nasıl yorumlamalı...

"Merkez Bankası gerçekçi davranıyor ve hayali oranların peşinden gitmek yerine gerçekçi oranlar belirliyor" mu demeliyiz...

Yoksa "Merkez Bankası'nın asıl yapması gereken hedefe odaklanmak ve onu gerçekleştirmeye çalışmak, şimdiden havlu atmak değil" diye mi yaklaşmalıyız...

Bu sorunun yanıtı çok açık. Aslında yanıtı bizzat Merkez Bankası veriyor. Açın bakın Bankanın web sayfasını, gözünüze çarpacak ilk ifade ne olacak:

"Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının temel amacı fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir."

Fiyat istikrarının bir süreliğine sağlanması da değil temel görev, bunun sürdürülmesi...

Dolayısıyla bu yıl, henüz yılın ilk ayının oranı bile belli değilken fiyat istikrarı sağlanamayacağı itiraf edilerek bir anlamda yenilgi kabulleniliyor.

Yüzde 8.5 de olanaksız gibi

Merkez Bankası'nın enflasyonda başlangıç hedefi olan yüzde 6.5'in 2 puan uzağında yüzde 8.5'lik yeni bir tahmin belirlemesinden sonra şimdi dikkatler doğal olarak bu yeni orana döndü.
Acaba gidişat yüzde 8.5'i tutturabileceğimizi mi gösteriyor, yoksa daha farklı oranlar mı bekliyor bizi?

Önce şu gerçeğin altını çizelim. Yılın ilk çeyreğindeki yüzde 4.34'lük TÜFE artışı, şimdiye kadar ilk çeyrekte görülmüş en yüksek artış. İlk çeyrekler itibariyle bu yıla kadar yüzde 4 hiç aşılmamıştı zaten. Dolayısıyla 2017'ye çok kötü bir başlangıç yaptığımız ortada.

Son 9 ay ilk 3 aydan düşük olur mu?

Kağıt üstünde tabii ki olur. Son üç çeyrek toplamındaki fiyat artışı, ilk çeyrekteki artışın altında kalırsa yıllık yüzde 8.5'lik TÜFE tahmini tutacak.

İlk çeyrekteki yüzde 4.34'lük artıştan sonra yıllık yüzde 8.5'e yalnızca yüzde 3.99'luk bir hareket alanı kaldı.

İlk üç ay yüzde 4.34, son dokuz ay yüzde 3.99... Dedik ya, kağıt üstünde pekala mümkün, ama gerçeklere epeyce uzak bir senaryo...

Bu durum daha önce hiç gerçekleşmedi değil. Örneğin 2010 yılında da ilk çeyrekteki yüzde 3.93'lük artıştan sonra son üç çeyrek toplamında yüzde 2.38'lik bir artış olmuştu.
Ama kabul edelim ki, böyle bir denge kolay kolay oluşmaz. Aslında buna belki denge değil, dengesizlik demek daha doğru.

Tek hane başarı olacak

Yılın kalan üç çeyreği toplamında Merkez Bankası'nın örtülü biçimde tahmin ettiği gibi yüzde 3.99 artış yaşanmasını ve böylece toplam artışın yüzde 8.5'te kalmasını dilemekle beraber bunun gerçekleşme olasılığını neredeyse sıfır görüyoruz. 2004-2016 yıllarını kapsayan 13 yıllık dönemin son üç çeyrek ortalamasındaki fiyat artışı yüzde 5.95. Bu oranı bu yıla da uygularsak 2017 yıllık oranı yüzde 10.5'e ulaşıyor.

Hatırlanacaktır, daha önce de yıllık TÜFE gerçekleşmesini, haydi Merkez Bankası diliyle söyleyelim, orta noktası yüzde 10.5 olmak üzere yüzde 10 ile yüzde 11 arasında beklediğimizi belirtmiştik.

Enflasyon tahmini niye revize edildi

Enflasyon tahmininin bu yıl içinde ikinci kez revize edilerek yüzde 8.5'e yükseltilmesini zorunlu kılan nedenler Merkez Bankası'nın enflasyon raporunda nasıl mı açıklandı, özetleyelim:

"2017 yılının ilk çeyreğinde tüketici enflasyonu yüzde 11.29 ile ocak enflasyon raporu tahminlerinin üstünde gerçekleşmiştir. TL'deki değer kaybı ile ithalat fiyatlarındaki artışların gecikmeli etkileri gibi maliyet yönlü baskıların yanı sıra talep koşullarındaki kısmi iyileşme ve enflasyon beklentilerindeki yükseliş endeks genelinde fiyatlardaki artış eğiliminin güçlenmesine neden olmuştur. Bu dönemde baz etkileri ve arz yönlü faktörlere bağlı olarak gıda enflasyonunda da belirgin bir artış gözlenmiştir.

Yakın dönem gelişmeleri çerçevesinde önümüzdeki döneme ilişkin ham petrol fiyatları varsayımı ocak raporuna göre aşağı yönlü güncellenmiştir. Yıllık ortalamalar itibarıyla ham petrol fiyatları varsayımı 2017 yılı için önceki 57 dolardan 55 dolara düşürülmüştür. Dolar cinsinden ithalat fiyatları varsayımında ise 2017 yılı için belirgin bir yukarı yönlü güncelleme yapılmıştır.

2017 yılı ilk çeyreğinde gıda enflasyonu yüzde 12.53 ile ocak raporu öngörülerinin bir miktar üzerinde gerçekleşmiştir. Gıda enflasyonundaki bu yükselişte, olumsuz hava koşullarının gıda arzını sınırlaması, TL'deki değer kaybı ve meyve-sebze ihracatında son dönemde yaşanan toparlanma etkili olmuştur. Öte yandan, Gıda Komitesi kapsamında alınacak tedbirlerin önümüzdeki dönemde bu yükselişi kısmen sınırlayacağı değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, gıda enflasyonu varsayımı 2017 yılsonu için yüzde 9 ve 2018 yılsonu için ise yüzde 7 olarak korunmuştur.

Orta vadeli tahminler üretilirken, mali disiplinin korunacağı ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile vergilerde öngörülmeyen bir artış gerçekleşmeyeceği varsayılmıştır. Bu doğrultuda, 2016 yılındaki vergi artışlarının yıllık enflasyon üstündeki etkisinin kademeli olarak ortadan kalkmasının enflasyondaki düşüşe destek vereceği öngörülmektedir. Tahminler üretilirken vergi ayarlamalarının ve yönetilen/yönlendirilen fiyatların enflasyon hedefini aşmayacağı ve otomatik fiyatlama mekanizmaları ile uyumlu olacağı bir görünüm varsayılmıştır.

Enflasyonu düşürmeye odaklı ve sıkı bir politika duruşu altında, enflasyonun yüzde 5 hedefine kademeli olarak yakınsayacağı ve 2017 yılsonunda yüzde 8.5 olarak gerçekleşeceği, 2018 yılsonunda ise yüzde 6.4’e geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağı öngörülmektedir. Bu çerçevede enflasyonun, yüzde 70 olasılıkla, 2017 yılı sonunda orta nokta yüzde 8.5 olmak üzere yüzde 7.3 ile yüzde 9.7 aralığında, 2018 yılı sonunda ise orta nokta yüzde 6.4 olmak üzere yüzde 4.6 ile yüzde 8.2 aralığında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir"