Türkiye'yi nasıl bir kış bekliyor?

Yağışların artmaya başladığı ve kış mevsiminin kendini yavaştan hissettirdiği bu günlerde hepimizin kafasında hemen hemen aynı soru var; Bu kış nasıl geçecek?

Konuyu İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen'e sorduk.

İşte Türkiye'yi bekleyen kış...

Geçen kış beklenen kar yağışları olmadı, mevsim ılık geçti. Bu kış da aynı şekilde mi geçecek?

Bu kış ılık bir kış olmayacak, normal bir kış olacak gibi gözüküyor. İstanbul için baktığımız zaman, bundan 10-15 sene önceki kışlar nasılsa onlar gibi olacak. Yağışlarda bir farklılık yok, çok fazla yağış olması beklenmiyor. Türkiye olarak baktığımızda soğuk bir kış yaşayacağımızı söyleyebilirim. Doğu Anadolu'da kar yağışı bekleniyor. Bu kar yağışı hızlı ve ani olan yağmurun aksine yavaş yavaş eridiği için yeraltı sularının esas beslenme kaynağıdır. Bu sebeple barajların dolmasına büyük faydası olacaktır.

İstanbul'a baktığımız zaman, şehrin yüksekliği az olduğu için İstanbul'da çok yoğun kar yağışı beklemek doğru değildir. İstanbul'daki aşırı şehirleşmeden dolayı bizim ' Isı Adası Etkisi' dediğimiz, binaların güneşten aldıkları enerjiyi tekrar ısıtması olayı şehirdeki sıcaklığın 2-3 derece daha fazla olmasına sebep oluyor. Bu nedenle, Trakya, Balıkesir, Kocaeli gibi kırsal alanlarda beklenen kar yağışı İstanbul'da olmaz. İstanbul'da yağacak karın şehirdeki etkisi az olur fakat tepelere doğru yağacak kar olduğunda su toplama havzaları bu karın erimesinden faydalanabilir

Anadolu'ya baktığımızda, Ankara'nın doğusundan itibaren kış biraz sert geçecek gibi gözüküyor. Batı bölgelerimizde ise normal bir kış yaşanması bekleniyor. Kar yağışı ve yağmur görülecek.

İstanbul'da geçtiğimiz aylarda beklenmedik hortum olayları yaşandı. Türkiye'de bu hortumların oluşmasının sebebi nedir?

Hortum olayları tamamen iklim değişikliğinden kaynaklanıyor. Bildiğiniz gibi küresel ısınma sonucu sera gazlarından dolayı dünyanın sıcaklığında 2 derecelik artış yaşandı. Bu 2 derecelik artış dünyanın çeşitli yerlerinde iklimleri değiştirdi. Bu değişikliklerden birisi de Akdeniz Çukuru denen, bizim de bulunduğumuz bölgedeki iklim değişikliği oldu. Bu değişim sonucu bizim iklimimiz yarı kurak bir iklime dönüşmeye başladı. Türkiye'de 2012 yılından 2015 yılına sarkacak bir kuraklık devam ediyor. Küresel ısınmanın getirdiği bu iklim değişikliği sonucu, ülkemizde kuraklığın yanı sıra ekstrem hava olayları da yaşanmaya başladı. Bizim ekstrem hava olayları olarak adlandırdığımız hızlı fırtınalar, hızlı yağışlar, hortumlardaki artışları görmeye başladık.

Hortum sırasında neler yapılmalı?

Türkiye'de hortum, sağanak yağış ve sel gibi hava olaylarının yaşanmasının temel sebebi küresel ısınma kaynaklı iklim değişikliğidir. Marmara Denizi'nde,Karadeniz'de ve Çanakkale'de gördüğümüz hortumların bir diğer sebebi de yer seviyesindeki sıcaklığın fazla olmasıdır. 3000-3500 metre gibi yüksek seviyelerde bir soğuk hava dalgası geldiği zaman, aşağıda sıcak hava, yukarıda soğuk hava dalgası olduğu zaman düşey hareketler meydana gelir. Bu düşey hareketler aynı bizim rüzgar dediğimiz yatay hareketler gibidir. Bu hareketler hortumu meydana getirir. Hortum olayları ancak yeryüzü soğuduktan sonra sona erer. Kış gelip yerleştikten sonra, yeryüzü ile yukarı seviyelerdeki sıcaklık farkı arttıktan sonra hortum olayları ortadan kalkacaktır.

Hortum olaylarının ortadan kalkmasını sağlayacak ikinci sebep ise deniz suyunun soğuması olacaktır. Şuanda Karadeniz'de deniz suyu sıcaklığı 17 derece civarında, bu sıcaklıklar 10 dereceye düştüğünde hortum riski ortadan kalkacaktır. Bu artık hiç hortum olmayacak demek değil. Bundan sonra da hortumlar olacak fakat belirli mevsimlerde. Bahar ve yaz aylarında hortumlarla karşılaşacağız. Küresel ısınmanın iklim değişikliğine sebep olması ekstrem hava olaylarında artışı da meydana getirdi.

İstanbul'da artık bahar mevsimleri eskisi gibi yaşanmıyor. Sadece Yaz ve Kış mevsimlerini yaşar hale geldik. Bu değişikliğin ne yönde devam etmesini bekliyorsunuz?

Küresel ısınma bizi yarı kurak bir iklime doğru götürüyor. Bu yarı kurak iklimler ile güneydeki hava kütleleri kuzeye doğru kayamaya başladı. Dolayısıyla güney ikliminin yayılmaya başlamasıyla yarı kurak iklimde ara mevsimler ortadan kalktı. Sıcak bir yaz ve ılık bir kışa doğru gidiyoruz. Eskiden üç aylık ilkbahar, üç aylık sonbahar mevsimlerini belirgin bir şekilde yaşardık, artık bu dönemleri yaşamıyoruz. Sıcaklıklar düne kadar 20-25 derecelerdeydi, artık yavaş yavaş soğumaya başladı. Tahminen Kasım'ın sonlarına doğru kış mevsimi yaşanmaya başlayacak. Bu sebeple ara mevsimlerin yavaş yavaş ortadan kalkması ve iki mevsime dönüşmesini bekliyoruz.

Geçen sene kış dönemi Avrupa'da hafif geçerken Amerika ve Kanada'da oldukça zorlu geçti. Şimdiden bu bölgelerde yağışlar başladı bile. Bu sene de bu derece büyük bir farklılık yaşanacak mı?

Amerika'daki iklim ile Avrupa'daki iklimi karşılaştırmamak lazım. Amerika'nın New York, Boston gibi kalabalık doğu şehirlerinde hava kütleleri batıdan yani karasal yüzeyden geldiği için oralarda çok fazla kar yağışı ve soğuk hava yaşanır. Bizde ise yağışlı hava genelde Akdeniz veya Balkanlar üzerinden gelir ve Azor Yüksek Basıncı denilen bir durum yaşanır. Bu yüksek basıncın kuvvetlenmesi, bize yağış bırakacak olan İzlanda Alçak Basıncı'nın Türkiye'ye sokulmasını önler. Dolayısıyla geçen sene oldukça belirgin olan kuraklığı yaşadık. Bu sene ise biraz daha kuzeyden gelen hava kütlelerine açık olacağız ve yağışlar normale dönecek.