Türkiye, Rusya ve İran arasında İdlib gerilimi

Suriye’de muhalifler ile El Kaide bağlantılı Heyet Tahrir el Şam’ın (HTŞ) denetimindeki İdlib vilayetine Şam yönetimi güneyden hücum ederken, Rusya’nın Suriye’deki Hmeymim ve Tartus üslerine bombalı insansız hava araçlarıyla (İHA) gerçekleştirilen saldırı gerilimi arttırdı. Ankara, ‘çatışmasızlık anlaşması’nın ihlal edildiği gerekçesiyle elçileri çağırırken, Moskova basını Rusya Savunma Bakanlığı’nın Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar ile MİT Müsteşarı Hakan Fidan’a İHA saldırısıyla ilgili uyarı mektubu yolladığını yazdı.

Suriye'de büyük bölümü muhalifler ile terör örgütü El Kaide bağlantılı Heyet Tahrir el Şam’ın (HTŞ) denetiminde olan İdlib vilayetine Şam yönetiminin, müttefikleri Rusya ve İran ile birlikte güneyden taarruzuyla, 6 Ocak’ta Lazkiye vilayetindeki Rusya’nın Hmeymim ve Tartus’taki üslerine bir düzine insansız hava aracıyla (İHA) yapılan saldırı, tansiyonu yükseltti.

TÜRKİYE RAHATSIZ: Bu gelişmeler geçen mayıs ayında varılan ve İdlib’in de dahil olduğu ‘çatışmasızlık bölgeleri anlaşması’nın mimarları olan Türkiye, Rusya ve İran arasındaki diplomatik trafiği artırdı. Ankara, Rus ve İran Büyükelçileri’ni Dışişleri Bakanlığı’na çağırarak sert uyarıda bulundu. Dün de Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İdlib’teki gerilimi Anadolu Ajansı Editör Masası’na verdiği demeçte şöyle değerlendirdi:

GARANTÖRSEN DURDUR: “(İdlib) Biz buradaki terör gruplarının temizlenmesi için önerimizi herkesle paylaştık. ‘O şehrin tamamını bombalayalım, yok edelim...’ Böyle vahşi bir yöntem olmaz. Bunlar olacaksa Astana’yı neden başlattık? Soçi’yi neden konuşuyoruz? Cenevre’nin de bir anlamı olmaz. İhlallere bakıyorsunuz yüzde 95’i rejim veya rejimi destekleyen gruplar tarafından. Amaç ne? Bu süreçten faydalanarak rejimin ılımlı muhalefeti, sivilleri yok etmesi mi? İran ve Rusya sorumluluklarını yerine getirmeli. Garantör olduysanız ki, oldular, rejimi durdursunlar. Bu, basit bir hava saldırısı da değil. Rejim ilerliyor İdlib içinde. Eğer buradaki amaç bu saldırılarla bazı gönülsüz muhalif grupların Soçi’ye gitmesini sağlamaksa, o da ters teper. Esasen rejimin bu saldırıları konusunda Rusya’nın ve İran’ın bir bahanesi olamaz. Çünkü onlar destek vermediği sürece bu saldırılar olamaz... Terör örgütlerinin Soçi’de olması siyasi çözümün baltalanması anlamına gelir. YPG’nin olduğu ortamda olmayacağımızı baştan net bir şekilde söyledik.”

MOSKOVA’DAN MEKTUP: Rusya Savunma Bakanlığı’nın yayın organı “Krasnaya Zvezda” (Kızıl Yıldız) gazetesi ise 6 Ocak’taki İHA saldırılarıyla ilgili Moskova’dan Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan’a uyarı mektubu gönderildiğini yazdı. Açıklamada bu mektubun İHA saldırılarıyla doğrudan bağlantılı olduğu belirtilerek, “Askeri teknisyenlerimiz, Rus üssüne saldıran 13 İHA’dan üçünün kontrolünü ele geçirerek yere indirdi. İHA’lar üzerinde yapılan inceleme bunların İdlib bölgesinin Muazzara kasabasından havalandıklarını belirledi. Adı geçen yerin güvenlikli bölgeler anlaşması uyarınca Türkiye tarafından sağlanması gerekiyordu. Bu yüzden Türkiye Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar ile MİT Müsteşarı Hakan Fidan’a üstlendikleri görevleri yerine getirmeleri ve bölgede güvenliği sağlamaları uyarısı yapılmıştır” denildi.

AHRAR EL ŞAM İDDİASI: Rus Kommersant ve İzvestiya gazeteleri askeri kaynaklara dayanarak, “Çok büyük olasılıkla bu saldırıların arkasında daha önce İHA üretme denemesi yapan Ahrar El Şam terör örgütü duruyor” ifadesini kullandı. 6 Ocak’taki Hmeymim saldırısından hemen sonra Rusya’daki sosyal ağlarda yer alan bilgilere göre; saldırının Suriye’de adı ilk kez duyulan ‘Özgür Alevi Hareketi’ tarafından gerçekleştirildiği iddia edilmişti. Ancak saldırının ardında farklı istihbarat örgütlerinin olabileceği de konuşuluyor. Hmeymim Hava Üssü’ne 31 Aralık 2017’de de hava karardıktan sonra havan topu saldırısı düzenlenmiş, iki Rus askeri ölmüştü. (Hürriyet / Nerdun Hacıoğlu)

BİLGİ NOTU

Rusya Savunma Bakanlığı’nın açıklamasına göre Suriye’deki muhalifler 6 Ocak gecesi Rus birliklerinin konuşlandığı Hmeymim üssüne 10, Tartus’taki donanma üssüne de 3 İHA’yla saldırı girişiminde bulundu. Bu saldırılarda can kaybı, yaralanma ve maddi zarar meydana gelmedi.

ANKARA YALANLAMADI

RUSYA Savunma Bakanlığı’nın, 6 Ocak’ta Rusya’nın Suriye’deki Hmeymim Üssü’ne yönelik muhaliflerin insansız hava araçlarıyla düzenlediği saldırı nedeniyle Türkiye Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar ile MİT Müsteşarı Hakan Fidan’a birer mektup gönderdiğine dair haberler, Ankara’da yalanlanmadı. Uğur Ergan'ın Hürriyet'teki haberine göre Türk kaynaklar, iki ülkenin Suriye ile bağlantılı makamları arasında tüm kanalların açık olduğunu söylemekle yetindiler. Özellikle askeri makamlar arasında 24 saat açık kanallar bulunmasına dikkat çeken kaynaklar, bu kanalların tüm gelişmeler için kullanılabileceğini vurguladılar. Aynı kaynaklar, “Rusya Savnma Bakanlığı’nda yer alan mektup haberi doğru mu” sorusuna “Yalan” diye yanıt vermediler. Bir güvenlik yetkilisi de, “Kanallar açık olduğu için iki ülke arasında Suriye sahasında bir kriz yaşanacağını düşünmüyorum” değerlendirmesi yaptı.