Türkiye o kategorilerde 2022'nin en iyi ekonomileri arasında

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Ekonomik açıdan 2022 yılı dünya ekonomisi ve özellikle dev ekonomiler için oldukça zorlu geçti. Bu süreçte yıllık yüzde 10’luk enflasyon hanehalkı gelirlerinin düşmesine neden oldu. Küresel borsalarda düşüş, ortalama yüzde 15’i buldu. Yine de, bu zayıf verilere rağmen bazı ülkelerin oldukça başarılı performansları da gözden kaçmadı.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, özellikle bazı alanlarda bazı ülkelerin oldukça iyi iş çıkardıkları gözlendi. Bu ülkeler arasında, GSYİH açısından yapılan değerlendirmede, Türkiye de kendine üst sıralarda yer buldu.

GSYİH’da liderler Norveç ve Türkiye

The Economist, ülke ekonomileri arasındaki bu farklılıkları değerlendirmek amacıyla, çoğunluğu gelişmiş 34 ülke için, ‘GSYİH, enflasyon, enflasyon genişliği, borsa performansı ve devlet borcu’ olmak üzere beş ekonomik ve finansal göstergeye ilişkin verileri derliyor ve her bir ekonomiyi, her ölçümde ne kadar iyi performans gösterdiğine göre sıralayarak genel bir puan oluşturuyor. Ve ortaya ilginç sonuçlar çıkıyor…

Akdeniz'de bir süredir ilk kez ekonomik parti yaşanıyor. Listenin başında Yunanistan bulunuyor. 2010'ların başında ekonomik anlamda dibe vuran Portekiz ve İspanya gibi diğer ülkelerin de yüksek puan aldıkları görülüyor. Tek hoş sürpriz ise onlar değil. Siyasi kaosa rağmen İsrail’in de 2022 yılında iyi iş çıkardığı gözleniyor. Bu arada, siyasi istikrara rağmen, Almanya’nın düşük performansı dikkat çekiyor. 2010'larda hızlı reformlarıyla takdir toplayan iki Baltık ülkesi olan Estonya ve Letonya ekonomileri ise dibi boylamış gözüküyor.

Genellikle ekonomik sağlığın en iyi ölçüsü olan GSYİH ilk gösterge olarak öne çıkıyor. Norveç, yüksek petrol fiyatlarının yardımıyla, ve Türkiye’nin, Rusya ile yaptırımları aşan ticaretin katkısıyla, çoğundan daha iyi performans gösterdiği görülüyor.

Kovid-19'un etkilerinin ise tahminlerin ötesinde büyük olduğu görülüyor. Süper katı tecritler ve turizmdeki çöküş nedeniyle, bir yıl önce güney Avrupa'nın büyük bir kısmının zor bir süreç geçirdiği görülüyor. Ancak son zamanlarda yapılan turist ziyaretlerinin bölgede pandemi öncesi seviyeleri aştığı gözleniyor.

İrlanda’nın, GSYİH rakamlarının gösterdiği kadar güçlü olmasa da iyi bir yıl geçirdiği anlaşılıyor. Birçoğu orada vergi amacıyla kayıtlı olan çok uluslu büyük şirketlerin faaliyetleri ise rakamları çarpıtıyor. Buna karşılık, Amerika'nın GSYİH rakamları da yanıltıcı bir şekilde zayıf görünüyor. Bunda ise istatistikçilerin muazzam derecede büyük teşvik paketlerinin etkisini açıklamakta zorlandıkları gözleniyor.

Enflasyonda zirve İsviçre’nin

İkinci kriter ise 2021 yılı sonundan bu yana fiyat seviyesinde yaşanan değişim, yani enflasyon olarak öne çıkıyor. Dünyanın dikkatinden uzak bazı ülkeler oldukça düşük enflasyon rakamları görüyor. Bu süreçte İsviçre'de tüketici fiyatları sadece yüzde 3 artıyor. Güçlü para biriminin de yardımıyla merkez bankası, bu yılın başlarında fiyatlardaki artışa hızlı bir şekilde yanıt veriyor. Gazını Cezayir'den alan İspanya gibi Rusya dışında enerji kaynaklarına sahip ülkelerin de ortalamanın üzerinde performans gösterdiği gözleniyor. Putin'e güvenenlerin ise gerçekten acı çektiği anlaşılıyor. Letonya'da ortalama tüketici fiyatları bu yıl yüzde 20 oranında artmış durumda.

Enflasyon genişliği, enflasyonun ne kadar yerleşik olduğuna dair bir gösterge olarak öne çıkıyor ve 2023'te enflasyonun ilgili ülkede ne kadar hızlı düşeceğine dair ipuçları veriyor.

Enflasyon genişliğinde lider İtalya, en kötü ise İngiltere

Üçüncü kriter de enflasyonla ilgili olan enflasyon genişliği. Bu kriter, her ülkenin enflasyon sepetinde son bir yılda yüzde 2'den fazla artan kalemlerin payını hesaplıyor. Bu, enflasyonun ne kadar yerleşik olduğuna dair bir gösterge olarak öne çıkıyor ve dolayısıyla 2023'te enflasyonun ne kadar hızlı düşeceğine dair de ipuçları veriyor.

Bu segmentte, yüksek manşet enflasyona sahip bazı ülkelerin yine de genişliğini sınırlayabildikleri gözleniyor. Örneğin İtalya'da tüketici fiyatları bu yıl yüzde 11 oranında artsa da, enflasyon sepetinin sadece üçte ikisi hedefin üzerinde enflasyona sahip bulunuyor. Japonya’da da enflasyonun yakın zamanda düşmesi bekleniyor. İngiltere'nin başı ise gerçekten belada gözüküyor, sepetindeki her kategorinin fiyatı hızla artıyor.

Borsa performansı ve Türkiye

İnsanların ekonomik refah duygusu sadece mağazalardaki fiyatlardan gelmiyor. Ayrıca emekli maaşlarına ve hisse senedi portföylerinin değerine de bakılıyor. Bazı ülkelerde bu tür yatırımlar için korkunç bir yıl olduğu gözleniyor. Hem Almanya hem de Güney Kore'de hisse fiyatlarının bu yıl yüzde 20'ye yakın düşerek ABD’de yaşanan düşüşü ikiye katladığı görülüyor. İsveç hisse senetleri ise daha da kötüye gidiyor.

Yine de güçlü noktalar da bulunuyor. Norveç borsası yıl içinde yükseliyor. Ekonomik zamanlar zorlaştığında ödüllendirilme eğiliminde olan sıkıcı, ağır ağır ilerleyen şirketlerle dolu Britanya'nınki de benzer şekilde yükseliyor.

The Economist’in bu kategoride Türkiye’yi es geçtiği görülüyor. Türkiye, borsa performansı açısından 2022 yılını en iyi kapatan ülkeler arasında zirveye oynuyor. Türkiye’de BIST 100 Endeksi’nin, dolar bazında yıllık yüzde 190 gibi inanılmaz bir getiri bıraktığı görülüyor.

Devlet borcunda en kötü performans Almanya’dan

Son kriter ise net devlet borcundaki değişimin GSYİH içindeki payı olarak öne çıkıyor. Kısa vadede hükümetler, harcamaları artırarak veya vergileri azaltarak ekonomik çatlakları giderebiliyor. Ancak bu, daha fazla borç ve dolayısıyla gelecekte finansal vidaları döndürme ihtiyacı yaratabiliyor.

Bazı hükümetler yaşam maliyeti sıkışıklığıyla başa çıkmak için cömertçe para harcamayı seçiyor. Almanya, enerji maliyetlerine yardımcı olmak için GSYİH’sının yüzde 7'si değerinde fon ayırma yoluna gidiyor. Bu da borcunun GSYİH'ya oranının yükseldiği anlamına geliyor. Diğer ülkelerin çoğunun ise ekonomik savurganlıktan uzak durdukları görülüyor. Güney Avrupa ülkelerindeki kamu borcu da düşüş eğilimine girmiş gibi görünüyor.

2023 nasıl geçecek?

2022'nin kazananları ve kaybedenleri arasındaki uçurum 2023'te de devam edecek mi? Çok geçmeden, Güney Avrupa'nın hızla yaşlanan nüfus ve yüksek borçların ağırlığı altındaki ekonomik büyümesinin kesinlikle daha düşük seviyelere inmesi bekleniyor. Ve Amerika ve İngiltere gibi ülkelerde, yüksek enflasyonun nihayet azalarak yükselmelerine yardımcı olabileceğine dair işaretler bulunuyor.

Diğer boyutların yanı sıra, özellikle enerji kaynakları için Putin'e güvenen ülkeler söz konusu olduğunda, farklılıkların devam edebileceği görülüyor. Her şeye rağmen, bu sınıfa giren birçok ülkenin doğal gaz depolarını kıştan önce yenilemeyi başardığı ve bunu yaparken fahiş fiyatlar ödemek zorunda kaldıkları biliniyor. Tedariklerin artık büyük ölçüde kesildiği düşünülürse, 2023 yılının ise çok daha zor olacağı anlaşılıyor. Bu, Baltıklar'da bir endişe gerekçesiyken Avrupa'nın diğer bölgelerinde ise bu endişenin daha az olması bekleniyor.

Küresel ekonomi için 'alarm zilleri' çalıyor

Citigroup: Küresel ekonomi yüzde 2'nin altında büyüyecek

Küresel ekonomi için 'fırtına' uyarısı

Ray Dalio: ABD-Çin krizi küresel ekonomiyi felç ediyor

Dünya ekonomisini 30 yılın en kötü dönemi bekliyor

Yatırımcılar dünya ekonomisine daha iyimser bakıyor