Türk müteahhitleri iddialı Eylül’de İran’dayız

2013’te Türk müteahhitlerin yurtdışındaki toplam iş büyüklüğünün 33 milyar dolara yakın olduğunu hatırlatan üteahhitler Birliği Başkanı Yenigün, bu sene için gidişatın 16-18 milyar dolara işaret ettiğini söylüyor ve ekliyor: Libya, Rusya ve Irak büyük darbe vurdu. İran ve Sahraaltı Afrika’ya gitmemiz şart. Eylül'de 50 üyemizle İran’a çıkarma yapacağız.

Türk müteahhitlerin birkaç sene öncesine kadar büyük projelere imza attıkları Libya, Rusya ve Irak’ta darbe yemeleri rakamlara yansımaya başladı. Bu pazarlarda kısa vadede kısıtlı toparlanma imkânı gören müteahhitler, yeni pazar arayışındalar. Bu süreçte İran’a ambargoların kalkacağı haberi imdada yetişecek gibi görünüyor. İran’ın Ankara Büyükelçisi Ali Rıza Bikdeli’nin “İran 10 milyar dolarlık yapım işini ihalesiz olarak Türk şirketlerine açmakararı aldı” sözlerini duyunca Türk Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün’ü aradım ve buluşup İran’daneler yapılabileceğinden hareketle Türk müteahhitlerinin yurtdışı performansını konuştuk:

*İhalesiz iş taahhüdünün aslı nedir?

Biz ‘İhalesiz iş’ beyanatını duyar duymaz büyükelçiden randevu istedik. Geçen hafta İran Ulaştırma Bakan Yardımcısı Amir Amini ile bir araya geldik. ‘Gelin, işlerimizi yapın’ diyorlar. Biz de önce onlardan bir teknik heyet gelip sunum yapmasını, ardından ilgili müteahhitlerle İran’a gitmeyi önerdik. Bu ay içinde bir heyet gelecek; yol, baraj, konut işlerini anlatacak. Eylül ayında da biz gideriz. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ile biraraya gelip konuştuk.

Bilgisi dahilinde gideceğiz. En az 50 üyemiz gelir. İş arayan, iş geliştirmeye çalışan arkadaşlarımız çok. Neler olabileceğinin detaylarını orada öğreneceğiz, ama Bakan Yardımcısı şöyle anlattı sistemi: Bir Türk firması YİDyoluyla yol alıyor. Devlet yüzde 50-50 ortak oluyor. İhalede İran devleti diyecek ki yüzde 50’sini ben vereyim, yüzde 50’sini sen kredi bul. Kredi bulmak için İran devlet garantisinin Batı’da karşılığının ne olacağını görmek lazım, onu daha bilemiyoruz. 

*Bu yıl yurtdışı işlerin büyüklüğü ne olacak? 2014’teki hasar telafi edilir mi?

2013’te 33 milyar dolara yakın iş yapmıştık. Bu rakam 2014’te 22 milyar dolara inmişti. Bu yılın ilk 6 ayında 8 milyar dolarlık iş oldu, yılı 16-18 milyar dolarla tamamlarız gibi gözüküyor. Buradaki yara esas olarak Libya, Irak ve Rusya pazarlarındaki kayıplardan kaynaklanıyor. Bu da dünya liginde bizi düşürecek maalesef.

‘AFRİKA’DA ABD’LİLERLE İŞBİRLİĞİ YAPACAĞIZ’

*İran, bu düşüşü telafi eder mi?

İran büyük bir fırsat. Bir de Sahraaltı Afrika ülkelerini araştırıyoruz yakından. Orada Çin faktörü var. Çinlilerin finans getirme yetenekleri bizden daha iyi. Mesela, Türk Eximbank Afrika’nın her ülkesi için belli miktarlarda bir limit açmış, 200-300 milyon dolar vesaire. Ama o rakamlar az kalıyor. Diyor ki ‘Git bir iş bul ben sana proje bedelinin yüzde 80’ini vereyim, yüzde 20’si özkaynak olsun.’ Ama bazı ülkeler var, o yüzde 20’lik özkaynağı bile bulmakta zorlanıyorlar. Oysa Çin tamamını veriyor. Karşılığında da devlet garantisi alıyor. Birçok ülkede de yeraltı kaynaklarını satın alıyor. Böyle bir rakiple mücadele etmek kolay değil. Şimdi Türk ve Amerikan Eximbankanlaşmak için çalışıyor, ‘Türk ve Amerikan firmaları beraber iş yapsın, biz de onları destekleyelim’ diyorlar.Böylece daha büyük projelere finansman oluşabilecek. 1 yıldır çalışıyoruz. Takip ediyoruz. Umarız yakında tamamlanacak.

"KABE'DE ELÇİLİK KAPI KOLUNA KADAR ABD MALI"

*Türk müteahhit için Kuzey Afrika bitti mi?

Hayır. Mesela Cezayir’de ciddi potansiyel var. Biz diyoruz ki, tek tek gitmeyelim, Cezayir’de turizm master planıyapalım. Bu planı hükümet yaptırsın, müşavirlerimiz gitsin öğrensin. Çünkü Türk müşaviri iş yapınca Türk malzemesini yönlendiriyor, kullandırıyor, sonra müteahhit de gidiyor. Mesela biz Suudi Arabistan’da büyükelçilik ihalelerine giriyoruz. Kâbe’ye büyükelçilik yapılmış, kapı koluna kadar ABD malı. Bu da müşavirliğin sonucu. Münferiden her firma gitsin kendi yapsın denirse yol alınamıyor.

"TEMİNAT MEKTUBU YOK YOK, TIKIR TIKIR KOMİSYON ÖDÜYORUZ"

*Libya’da kalan işlere ve paralara yönelik bir gelişme var mı?

Libya maalesef çok kötü. 1.5 milyar dolar teminat mektubumuz var. Bir de üstüne yılda 50 milyon dolar teminat mektubu komisyonu ödüyoruz. Gitseniz toz toprak arasında mektubu bulamazsınız buna rağmen tıkır tıkır komisyonödüyoruz. O nedenle geçen Bankalar Birliği ve BDDK’yı ziyaret ettik, dedik ki ‘Hiç riski olmayan bir durum haline geldi burası, bari komisyonu durduralım.’ Konuşuyoruz, görüşüyoruz. Orada Türk bankaları, Libya ve Avrupa bankaları var. 3 ayağı var, bari Türk ayağını kurtarabilirsek ona da şükür. Sırf orada iş yapanlar çok zor durumda, hemalacaklarını alamadı hem de komisyon ödüyorlar. 1.5 milyar dolarlık da heba olmuş makine parkımız var.

RUSYA’YA DÜNYA ŞAMPİYONASI DOPİNGİ

Yenigün, Rusya pazarıyla ilgili “2018 Dünya Şampiyonası var, yollar, statlar yapılıyor. O nedenle bir nebze toparlanma var. Ama önceki seneyi yakalayamayız yine de. Daralacağız ama silinmeyeceğiz” diyor.(MELTEM ERSOY-HABERTÜRK)