Turizm sektörü ne yapacak?

Turizm, Türkiye için en önemli gelir kapılarının başında geliyor. Ancak bölgesel olaylar, terör eylemleri, dövizde dalgalanma gibi birçok olay turizmi olumsuz etkiliyor. Son yıllarda bu konularda Türkiye turizmini etkileyecek birçok olay yaşandı. Öyle ki 2014’te 36 milyon 837 bine kadar çıkan yabancı turist sayısı, 2015’te 36 milyon 244’e, 2016’da ise 25 milyon 252 bine kadar düştü. Yaşanan olumsuz gelişmeleri geride bırakılarak 45 milyon 58 bin yabancı turistle 2019’da rekor kırıldı. Turizm sektörünün temsilcileri de bu durumdan oldukça memnundu ve 2020’ye umutları yüksek girmişlerdi. Ancak tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs, turizmcilerin planlarını alt üst etti. Virüsün ilk çıktığı zamanlarda yurt dışı seyahatleri iptal edilmeye başlanmıştı. Özellikle Türkiye’den en çok turistin gittiği İtalya, Fransa gibi ülkelerde virüsün görülmesi bu ülkelere turist götüren acenteleri olumsuz etkilese de Türkiye’de virüsün görülmemesi umutları taze tutuyordu. Ancak Türkiye’de de koranavirüsün tesbit edilmesiyle birlikte sektör, bir kez daha zora girdi.

Rezervasyonlar iptal

Koranavirüs önlemleri kapsamında turizm bölgelerinde nisan ayı başında hizmete girecek otellerin açılışları nisan sonuna ertelendi. Birçok ülkede uçuşların, özellikle havayolu şirketlerinde yüzde 50’ye kadar düştüğünü açıklayan Türkiye Otelciler Federasyonu Başkanı Sururi Çorabatır da tatil rezervasyonlarında azalma olduğunu kaydetti. Bu nedenle yaz sezonu başlangıcı olan nisan ayındaki rezervasyon taleplerinin beklenen düzeyde olmadığını belirten Çorabatır, “Biz 1990-2000 yılları arasında birçok krizi hep birlikte yönettik. Burada da serinkanlı olmamız, panik yapmadan yerinde tedbirleri hemen almamız ve uygulamamız ve lazım” dedi.

Rezervasyonların düşmesi nedeniyle açılışların nisan ayı sonuna ertelenmesinin sektöre ekonomik yük getireceğini ifade eden Çorabatır, “Bu konuyla ilgili de Kültür ve Turizm Bakanı’mıza, Turizm İstişare Kurulu olarak bir dosya verdik. Bu tedbirler alındığı ve sektör desteklendiği takdirde inşallah bu olayı hep birlikte daha az zararla kapatmak için elimizden geleni yapacağız” diye konuştu.

Bu ilk kriz değil

Türkiye turizmde birçok krizi geride bıraktı. Özellikle son 10 yıl çok hareketli geçti. Türkiye’nin en uzun sınırı olan Suriye’de 2011’de başlayan iç savaş, Türkiye’yi her anlamda etkiledi. Turistik şehirlerdeki göçmen sorununun yanı sıra Gaziantep, Hatay, Mardin, Şanlıurfa gibi sınır illerine sık sık seyahatler iptal edildi.

2015-2016 yıllarında ise İstanbul, Ankara, Diyarbakır, Şanlıurfa gibi Türkiye’nin birçok şehrinde bombalı saldırılar düzenlendi ve yüzlerce kişi bu saldırılarda yaşamını yitirdi. 12 Ocak 2016’da İstanbul Sultanahmet Meydanı’nda bir turist kafilesinin arasına giren canlı bomba üzerindeki patlayıcıları ateşlemiş ve bu saldırı nedeniyle 11 Alman turist de hayatını kaybetmişti. 19 Mart’ta ise İstiklal Caddesi’nde kendini patlatan canlı bomba üç İsrailli ve bir İranlı turistin ölümüne neden olmuştu. Bu bombalar nedeniyle Türkiye’ye gelen turist sayısı oldukça düşmüştü. Örneğin 2015’te 5 milyon 580 bin olan Alman ziyaretçi sayısı 2016’da 3 milyon 890 bine, 2017’de ise 3 milyon 584 bine kadar geriledi. 28 Haziran 2016’da İstanbul’da Atatürk Havalimanı’nda gerçekleştirilen bombalı terör saldırısının ardından Türkiye’ye yapılacak seyahatler iptal edildi. 15 Temmuz 2016’da FETÖ tarafından gerçekleştirilen darbe girişimi de yurt dışından gelen turistlerin düşmesinde büyük rol oynadı. 2017’ye de Türkiye, terör saldırısıyla girdi. İçerisinde turistlerin de olduğu bir gece kulübüne silahlı saldırı düzenlendi. Tüm bu olaylar, yabancı turistlerin Türkiye’ye gelmekten korkmasına sebep olurken yerli turist hareketliliği de düştü.

Dövizde dalgalanma

Türk Lirası’nın dolar ve euro karşısında rekor düzeyde değer kaybetmesi turizmi etkileyen bir diğer olaydı. Özellikle 2018’de Türkiye’den yurt dışına turist götüren acenteler, zarar etti. Turlarda iptaller yaşanırken, yurt dışı turlara ilgi düştü. Düşük ücretler nedeniyle yabancı turistler, Türkiye’yi tercih etmeye başladı. Ancak yabancı turist sayısı artsa da kur farkı nedeniyle bıraktıkları gelir geriledi. Öyle ki 2014’te yabancı turistler kişi başı 828 dolar harcarken bu rakam, 2018’de 647 dolar oldu. Türkiye, 2017’de 38 milyon 620 bin turistten 26 milyar 283 milyon dolar gelir elde ederken, 2018’de 45 milyon 628 bin turistten, 29 milyar 512 milyon dolar gelir elde etti. Öte yandan yabancı turistlerin doldurduğu oteller nedeniyle yerli turistler, yer bulmakta zorlandı.

Kapadokya’da eski turist yoğunluğu olmasa da peri bacalarının çevresindeki alanlar dezenfekte ediliyor.

Rusya krizi

Rus uçağının 24 Kasım 2015’te düşürülmesi Türkiye ile Rusya’nın arasındaki ilişkileri bozdu. Rusya, Türkiye’den birçok ürünün ihracatına yasak getirirken, Rus vatandaşlarına da Türkiye’ye tatile gitmemeleri çağrısında bulundu ve charter seferlerini kaldırdı. Bu olay, başta Antalya olmak üzere Türkiye’nin turizm bölgelerine gelen Rus turist sayısını bıçak gibi kesti. 2016’da tarihinin en kötü turizm sezonunu yaşayan Antalya’da bu olumsuz durum, yaklaşık 52 yan sektörü de etkiledi.

Rusya’nın turizm sektöründe uyguladığı yasak, yaklaşık 8 ay sürdü ve 28 Ağustos 2016’da Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev tarafından imzalanan kararnameyle charter seferlere uygulanan yasak kaldırıldı. Bu tarihten sonra turist sayısı artsa da önceki yıllardaki rakamlar yakalanamadı. 2015’te 3 milyon 649 bin turistin geldiği Türkiye’ye 2016’da 866 bin 256 Rus turist geldi. Bu sayı 2019’da 7 milyon 17 bin 657’ye kadar yükseldi.