Tüm krediler sokak sokak takip edilecek

Kredi Kayıt Bürosu (KKB) sokak sokak Türkiye'nin risk profilini çıkartmaya hazırlanıyor. GeoMis adını verilen sistem KKB Genel Müdürü Kasım Akdeniz'in tanımlaması ile "bankacıların eli ayağı olacak."
GEOMIS tüm bankacılık rakamlarının harita bazlı takip edilebildiği bir sistem. Yani tüm bankacılık hizmetleri sokak sokak takip edilebilecek. Sokak bazında bireysel müşterilerin kredi, gecikmiş alacak, müşteri bilgisi, skor bazında kırılımlar izlenecek. Sisteme önümüzdeki günlerde ticari müşteri bilgileri ile ödenen çek bilgileri de eklenecek. Böylece her banka harita üzerinde seçilen bölge özelinde hem bu bilgileri görecek hem de kredi notlarının ortalamasını, trend anlamında portföyün iyiye mi? yoksa kötüye mi gittiğini sistem üzerinden görebilecek.
Kredi Kayıt Bürosu Genel Müdürü Kasım Akdeniz, projeyi anlatırken bankalar arasındaki rekabet kurallarına da hassasiyetle yaklaştıklarını belirterek sistemin 3'ten fazla bankanın faaliyet gösterdiği yerlerdeki verileri yayınlayacakları bilgisini de paylaştı. Akdeniz, "Bankalar gerek pazarlama performanslarının takibinde gerekse de satış hedeflerinin belirlenmesinde bu ürünümüzden faydalanabilecekler" dedi.
Yeni veri ve endeksler yolda
Geçen yıl bir data center yatırımı yapan KKB'nin sadece bankalara değil, reel sektöre, Merkez Bankası'na, BDDK'ya rapor üreten, aynı zamanda makro ekonomi anlamında trendleri gösteren yeni endeksler ve veriler üreteceklerini de açıklayan Akdeniz, "Her gönderilen data KKB'de farklı yerde duruyordu. Biz şimdi bir yatırımla onları tek bir merkezde toplayacak sistemler kurduk. Eylül ayından itibaren sağlıklı olarak bunları yayınlamış olacağız" bilgisini verdi.
Şirketlere 'karar desteği'
KKB'nin yeni projelerinden biri de 'Karar Destek Sistemi'. Bu sistem aslında bankaların derecelendirme sistemlerinin bir benzeri. Sistem önceden tanımlanmış parametreler çerçevesinde otomatik olarak kredi kararı verecek. Akdeniz sistemi şöyle anlattı: "Bu karar destek sistemlerine bankalar kendi kredi politikaları doğrultusunda parametrelerini girerler. Örneğin, son 18 ay içinde ödenmemiş çeki olana kredi verme. Ya da 18 aydan uzun vadeli kredi verme. 100 liranın üzerindeyse kredi genel müdürlüğe sor vb. Şimdi biz bu sistemi KKB olarak satın aldık. İsteyen bankalara, faktoring şirketlerine, leasing şirketlerine, reel sektöre cüzi bir rakamla bunu kullandıracağız. Kullanıcı kendi kredi politikalarını buna tanımlayacak. Biz KKB olarak küçük ve orta ölçekli bankaların yanında bu sistemi reel sektöre de  yaygınlaştıracağız ki, vadeli mal satışlarında sezgisel değil, bilgiye dayalı, belli kurallara dayalı kararlar verebilsinler. Temmuz ayından itibaren bu sistemin tanıtımına ve kullandırımına başlayacağız. Şirketler bu sistemle kendi oluşturdukları kredi politikalarını sisteme girip kararlarını şekillendirebilecekler. Bu sistemde uyarı araçları yer alacak. Bu yolla bankaların kredi tahsis yeteneğini diğer sektörlere de yaymış oluyoruz aslında."
Karşılıksız çekte artış trendi durdu
Kasım Akdeniz, çek rakamları ile ilgili bilgi verirken 2013 yılının ilk 5 ayına bakıldığında karşılıksız çek ve protestolu senette artış trendinin sona erdiğini, önceki aylara göre adetlerde azalma olduğu tespitini de yaptı. Bu azalışta büyümenin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinin yanında reel sektörün risk yönetiminde yaratılan farkındalık ve üretilen KKB raporlarının da etkisi olduğunu belirtti. Karşılıksız çek sayısı ile büyüme arasında ters orantı olduğundan hareketle söz konusu verileri büyümenin öncü göstergesi olarak da gören Akdeniz, "Bu trend devam ederse 2013 yılında büyümenin beklentilerin üzerinde olacağını söyleyebilirim" dedi. Akdeniz, KKB tarafından üretilen çek raporlarının anlatırken de önemli istatistikler paylaştı. Akdeniz'in verdiği bilgiye göre Türkiye'de 456 bin 352'si tüzel kişi olmak üzere 1 milyon 235 bin 113 keşideci var.  Geçen yılın ilk 5 ayında 10.2 milyon çek keşide edilirken  bu yılın aynı döneminde  bu sayı 9.1 milyon oldu. Bu sayının da yüzde 3.3'ünü karşılıksız çekler oluşturdu.
Çok el değiştiren çeki son alan keşideci raporu alamıyor
Aylık bazda karşılıksız çek keşide eden müşteri sayısı ise her ay 15 bin ile 20 bin arasında değişiyor. Akdeniz çek raporlarının ve çek endeksinin ticaret hayatını koruyan ürünler olduğunu vurgularken çek sahibinin yani hamilin onayı ile alınan çek raporunun uygulamasında bazı sıkıntılar olduğunu da kaydetti. Yılbaşından 6 Haziran'a kadar olan dönemde 6 bin 21 gerçek ve tüzel kişi üçüncü bir kişinin çek raporunu almak istemiş. Ama sistem çeki yazan kişinin kişisel onayını istiyor. Çekler de piyasada birkaç defa el değiştirdiği için sadece 200 rapora onay verilmiş. Aslında var olan sistem son hamilin  aleyhine işlemiş. Akdeniz'e onay alınan rapor sayısının çok düşük olduğunun sorulması üzerine, "Birden fazla ciranta olduğu durumlarda hamil ile keşideci birbirini tanımıyorlar ve keşideci de kendisine gelen onay talebine olumlu yanıt vermiyor. Hamil de çek raporunu göremiyor. Bu nedenle de sistem etkin çalışmıyor. 100 talebin sadece 2-3 adedinde keşideci bilgilerinin verilmesini onaylıyor. Elinde çek bulunduran kişinin bir şekilde hamilin  asgari ödeme performansını görme hakkına sahip olması gerektiği, burada keşideciden çok hamilin korunması gerektiği görüşündeyiz. Hukuki zemin oluşturulduğu taktirde biz güvenli sistemler kurabiliriz" ifadelerini kullandı.
Ece Ceyhun/Dünya