Trump-Putin zirvesinin 6 gündem maddesi

Putin ve Trump, 16 Temmuz'da Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de ilk kez geniş kapsamlı bir ikili zirvede buluşacak. Dünyanın gözü iki liderde. Olası gündem maddeleri şimdiden tartışılıyor. Bu arada The New York Times'ın haberinde ABD Başkanı Donald Trump'ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e aralarında telefon görüşmesi gerçekleşmesini önlemeye çalışan ve 'aptal' olarak nitelendirdiği Beyaz Saray yetkililerinin açıklamalarını göz ardı etmesini söylediği ileri sürüldü.

The New York Times'ın konuşma ile ilgili doğrudan bilgi sahibi bir kaynağa dayandırdığı haberine göre, Trump mart ayında Putin'i telefonla aradığında görüşmelerini engellemeye çalışan Beyaz Saray yetkililerinin açıklamalarını göz ardı etmesini söyledi. Kaynak, Trump'ın Putin'e "Onlar aptal insanlar, onları dinlememelisin" dediğini aktardı.

Sputnik'in aktardığıa haberde yer alan bir başka iddia da Beyaz Saray yardımcılarının Trump'ın Putin'in 18 Mart'ta Rusya'da yapılan seçimlerde edindiği zaferden dolayı tebrik etmesini engellemeye çalıştığıydı. İddiaya göre, Trump yaptığı bu aramada da Putin'e Rusya ile ABD arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi gerektiğini ifade etti.

Bu arada Euronews'ten Gizem Sun, Trump-Putin görüşmesinde masaya yatırılacak 6 konuyu derledi:

Silahlanma yarışı

Hem Trump hem de Putin, sahip oldukları nükleer silahlarla ilgili agresif söylemler ile ülkelerini yeni bir silahlanma yarışına çekiyor. Trump, ABD'nin nükleer kapasitesinin yenilenmesi gerektiğini söyledi ve Reuters'a verdiği demeçte, "Ülkeler nükleer silahlara sahip olacaklarsa, biz en üstte olacağız." şeklinde konuştu. Mart ayında yeni nükleer füze geliştirdiklerini duyuran Putin ise dünyaya adeta gözdağı verdi. Silahlanma yarışı her iki taraf için de maliyetli ve tehlikeli olabilir. Bu sebeple tansiyonu düşürecek bir anlaşma, iki taraf için de kazançlı olacaktır. 2021'de sona erecek olan nükleer silah indirimi anlaşması 'New Start'ın uzatılması, bunun için atılabilecek önemli bir adım olabilir.

Yaptırım ve kısıtlamalar

Rusya’nın Kırım’ı ilhakı, doğu Ukrayna’yı istikrarsızlaştırması, Suriye’de Beşar Esad rejimine desteği ve iç savaşa müdahil olması, Moskova’nın 'kötü niyetli siber faaliyetleri' ile 'Batı demokrasilerini yıkmaya yönelik sürdürdüğü saldırıları' ve 2016 ABD başkanlık seçimlerine müdahalesi yönündeki iddialar üzerine Washington Rusya'ya yaptırımlar uyguluyor. Ancak Putin bu ekonomik ve siyasi yaptırımlar ve seyahat kısıtlamalarının yumuşatılmasını istiyor. Toplantıda bu konuların tekrar gözden geçirilmesi olası görünüyor.

Suriye meselesi

Trump'ın, Rusya’nın İran yanlısı güçlerin bulunduğu güneybatı Suriye’de, İran güçlerinin girmesinin yasak olduğu bir çatışmasızlık alanı yaratılmasını da istemesi muhtemel. Çünkü Washington'ın en büyük müttefiklerinden İsrail, İran ve İran destekli kuvvetlerin İsrail sınırında toplanmaya başlayacağından endişe duyuyor. Trump'ın Suriye’den çekilmesi planının ana unsurlarından birinin de İran’ın Suriye’den çıkarılması olduğu kaydediliyor. Bu sebeple Trump, İran’ın askeri varlığını engellemek için Suriye’deki en güçlü dış aktör olan Rusya'dan Tahran üzerindeki etkisini kullanmasını isteyebilir. Ancak bu, Tahran'daki müttefiklerinden kopma riski doğuracağından Putin için zor olabilir. ABD birliklerinin Suriye’den çekilmesinin görüşüleceği de iddialar arasında bulunuyor.

Diplomatik 'kısasa kısas'

Rusya'nın 2016 ABD başkanlık seçimlerine müdahil olma iddiaları iki ülke arasında bir diplomatik kriz başlamasına neden oldu. Bu kriz bazı Rus diplomatik mülklere erişimin engellenmesi ve diplomatların sayısının azaltılması ile sonuçlandı. Fakat eski çifte ajan Sergey Skripal ve kızının İngiltere'de zehirlenmesi ile birlikte Rus diplomatların sınırdışı edilmesi ve Rusya'nın da bu karara misilleme yapması, iki ülke arasında diplomatik savaşı yeniden başlattı. Putin ve Trump, Helsinki görüşmesinde tekrar ülkeler arası diplomatik varlığın sağlanması ve personelin görevine dönmesi konusunda bir anlaşma sağlayabilir. Bu, ABD-Rusya ilişkilerini kökünden değiştirmese de yeni başlangıçlar için büyük bir adım olabilir.

Rusya'nın arka bahçesi

Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesinden bu yana NATO, Doğu Avrupa'da askeri tatbikatlarını hızlandırdı. NATO liderleri amaçlarını olası bir Rus saldırısına uğramaktan korkan ittifak üyelerine güven vermek olarak açıklasa da Rusya arka bahçesinde askeri varlığın artırılmasına tepki gösteriyor.

Trump'ın buradaki askeri tatbikatlarını azaltması halinde bu Putin için büyük bir zafer olabilir.

İki üst düzey NATO diplomatı Reuters'e, Trump’ın Putin'e jest yapmak amacıyla ABD’nin askeri tatbikatlarını durdurabileceği ya da Baltık'tan askerlerini çekecebileği ihtimaline karşın en kötü senaryolara hazırlandıklarını söyledi. Helsinki'deki tarihi görüşme öncesinde Brüksel’de gerçekleşmesi planlanan NATO zirvesinde, üye ülkelerin Trump’tan tatbikatlara bağlı kalacağına dair güvence istemeleri bekleniyor.

Müttefik Ukrayna

Ukrayna meselesinde Batılı ülkeler gibi ABD de Rusya'nın karşısında duruyor. ABD, Ukrayna'ya milyon Dolarlık askeri yardım sağlıyor. Helsinki Zirvesi Trump'ın bu yardımı kesmeye ikna edilmesi konusunda Putin için bir fırsat olabilir. Ukraynalı yetkililer, Trump'ın bu konuda söz verdiğini iddia etse de söz konusu Putin ve Trump olunca toplantıdan ne sonuç çıkacağını tahmin etmenin oldukça güç olduğunu kabul edip, farklı senaryolara hazırlanmanın önemine dikkat çekiyor.

Buna karşılık Rus lider, Moskova yanlısı ayrılıkçıların kontrolündeki Doğu Ukrayna topraklarından taviz verebilir. Diplomatlar, silahlı uluslararası barış güçlerinin bölgeyi devriye gezmelerine izin verilmesi için bir anlaşma yapılması gerektiğini söylüyor, ancak Putin Kırım'a dair herhangi bir taviz vermeyi düşünmüyor.