Tekstil ve hazır giyim sektöründe 'istihdam desteği' krizi

Hazır giyim, tekstil, deri, ayakkabı, mobilya sektörlerinin rekabet gücünü ve üretimini korumak için KOSGEB eliyle çalışan başına 2 bin 500 liraya kadar destek sunulacağı kısa süre önce Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır tarafından açıklanmıştı.

Ana unsurun KOBİ'lerin 2024'ün son aylarındaki istihdam seviyesini koruması olduğunu belirten Kacır, KOBİ'lerin, ocakta istihdamını korumuşsa, şubatta destek ödemesini alacağını ifade etmişti. 

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Kacır'ın duyurduğu KOBİ'lere istihdam desteği çalışmasına sektör temsilcilerinden eleştiriler gelmeye devam ediyor.

Emek yoğun sektörler arasında ön sıralarda yer alan hazır giyim ve tekstil sektörlerinde toplam istihdam, 2024 Ekim ayı itibarıyla 2019’dan bu yana en düşük seviye olan 966 bine geriledi. 2020’de ilk kez 1 milyon sınırını aşan ve 2022 yılının Ekim ayında 1 milyon 234 bine ulaşan iki sektördeki toplam çalışan sayısı son iki yılda yaklaşık 300 bin kişi azaldı. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından açıklanan Ekim ayı verilerine göre, 2024’ün ilk 10 ayında ise 85 bin kişilik bir istihdam kaybı yaşandı. Ancak sektör temsilcileri, yılın son iki ayında açıklanacak rakamların daha da kötü bir tablo ortaya koyacağını, son iki ayındaki işten çıkarmalar hesaba katıldığında istihdam kaybının daha da artıracağını belirtiyor.

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, 2024’ün henüz açıklanmayan verilerinde istihdam çıkışlarının bir miktar daha artacağına dikkat çekerek, “Özellikle küçülen firmalar yıl sonu gelmeden kadrolarda daraltmaya gitmiş olabilir. Son iki ayda bir düşüş yaşamış olabiliriz” dedi.

Ekonomim'den Yener Karadeniz'in haberine göre, Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya da 2024’ün kasım-aralık ayında istihdam çıkışlarının yeni baremden kıdem tazminatı ödenmek istenmemesi nedeni ile devam ettiğini belirtti. Yeni yılda ise istihdam çıkışının çok fazla olmayacağına yönelik öngörüsünü paylaşan Kaya, “Yılın yüzde 3-5 arasında bir istihdam kaybı ile tamamlanmasını bekliyoruz. Çünkü hazır giyimde 600 binin, tekstilde ise 400 binin altına düştü istihdam. 1 milyonun altındayız şu anda. 1 milyon 350 binli rakamlardan bu seviyelere geldik. Çok ciddi bir kayıp bu” yorumunu yaptı.

KOBİ’lere destek tekstili kurtarmaz

Öte yandan, yeni yılda KOBİ’lere yönelik açıklanan çalışan başına 2 bin 500 TL’lik desteğin, sektördeki firmaların yarısından fazlasının KOBİ tanımına uymaması nedeniyle işten çıkarmaları önlemekte yetersiz kalacağı belirtiliyor. Sektörden edinilen bilgilere göre en yüksek istihdamın sağlandığı tekstil ve hazır giyim gibi sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin yarından fazlası KOBİ tanımına uymuyor. Bu şirketlerin destekten faydalanamayacağına dikkat çeken sektör temsilcileri istihdamda daralmanın devam edeceğini uyarısını dile getiriyor.

İTHİB Başkanı Öksüz, “hiç yoktan iyidir” sözleriyle değerlendirdiği desteğin büyük şirketleri kapsamadığına dikkat çekerek şu görüşleri paylaştı: “Hazır giyimde daha fazla KOBİ olsa da tekstil sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin yarısından fazlası KOBİ dışı şirketlerden oluşuyor. KOSGEB kaynaklı olduğu için sadece KOBİ’ler destekleniyor. Bizim Sanayi Bakanlığı’ndan bir talebimiz oldu. Bir kaynak bulup sektörün tümünün desteklenmesinin faydalı olacağını dile getirdik. Çünkü hepsi bir birine bağlı. Çünkü büyük işletmeler genelde küçüklere iş veriyor. Sektörün daha fazla desteğe ihtiyacı var. Kurlarda da bir artış beklenmiyor zira.”

TGSD Başkanı Ramazan Kaya da emek yoğun sektörlere yönelik 2 bin 500 TL’lik destek konusunda çalışma yaptıklarını belirterek “Burada bir KOBİ tanımı var. 250 çalışan ve 500 milyon TL gibi bir rakam var. Çoğu firma bu tanımın dışında kalıyor. Hazır giyimde ve işin daha çok ihracat tarafında olan kısımda ise neredeyse yüzde 70’i 250 ve üstünde çalışan sayısına sahip. KOBİ tanımına uyanlar fason çalışanlar, bizim dışardan iş yaptığımız şirketler. O da bir avantaj ama bizim beklentimiz KOBİ tanımını değiştirilmesi ve esnekliğin artırılması. Diğer türlü sadece fason üretim yapan firmaların maliyetlerine yansıyacak bu destek. Genel ihracatçıya bu destek çok da faydalı olmayacak” ifadelerini kullandı.

"İsithdam çıkışı daha da hızlanabilir"

TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat, istihdam desteğini “doğru ama geç kalınmış” olarak niteledi.

“Halen alınmış olan istihdam azaltma kararlarını değiştirecek bir destek olmadığı gibi başka bir açmaza da yol açıyor” diyen Fayat şu görüşleri dile getirdi: “İSO’da KOSGEB ve SGK temsilcileri ile Bakan Kacır’ın da olduğu dar kapsamlı toplantıda KOBİ tanımında bir hata olduğunu söyledim. Çünkü KOBİ tanımını 250 çalışan ve 500 milyon TL sınırlamak hazır giyimde yeterli olmuyor. Sektör emek yoğun olduğu için 300 kişiyi bulan ancak cirosu 200-300 milyondan fazla olmayan çok fazla şirket var. Dolayısıyla KOBİ tanımında kişi sayısını artırmak ya da sektörel yapmak lazım dedim ve olumlu karşılandı. Ancak herhangi bir gelişme olmadı.”

En büyük istihdam yükünü taşıyan orta ve büyük segmentteki firmaların destekten faydalanamaması durumunda istihdam çıkışının daha da hızlanabileceğini belirten Fayat kapsamın KOBİ ölçeğinde değil, sektörel yapılmasını istedi.

Tekstilcilerden "Suriye'de üretelim" teklifi

Tekstil devi Sateks iflas bayrağını çekti

Ünlü markaları üreten tekstil devi iflas etti

Tekstil sektöründe neler oluyor?

65 yıllık tekstil devi Emek Kumaş iflas etti