Tazminat için hileli boşanmaya dikkat

Kıdem tazminatının fona dönüştürülmesine ilişkin olarak çalışmalar ve açıklamalar gelince çalışanların kıdem tazminatı konusunda akıllarına bazı sorular takılmaya başladı. Bu sorulardan bir tanesi de kıdem tazminatı hakkının fon hayata geçmeden önce kullanılması gerekip gerekmediği. Şunu açıkça vurgulamak lazım ki, fon hayata geçse bile, halihazırda çalışan kişiler için bir geçiş süreci olacaktır. Kazanılmış haklar korunacağı gibi, kıdem tazminatı konusunda mevcut kanuna tabi işçiler için yeni sisteme geçiş isteğe bağlı olacaktır. Diğer yandan kıdem tazminatında kadın işçilere tanınan önemli bir hak var. Evlendikten sonraki bir yıl içinde istifa eden kadın işçiler kıdem tazminatına hak kazanıyorlar. Bu hakkın kullanılmasında bir sınır da söz konusu değil.

TAZMİNAT HAKKI SÜRÜYOR

Kıdem tazminatı konusunda mevcut uygulama 1475 sayılı İş Kanunu’nun halen yürürlükte olan 14. maddesi uyarınca yürüyor. Buna göre kadın işçiler evlendikten sonraki 1 yıl içinde istifa ederek kıdem tazminatlarını alabiliyorlar. Bu nedenle kıdem tazminatı ödenmesinin gerekçesi ise Medeni Kanunun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 159. maddesiydi. Bu madde, kadının çalışmasının eşinin iznine tabi olduğunu ve evlendikten sonra kocanın karısının çalışmasını istememesi halinde kadının evlilik birliğinin devam etmesi amacıyla işinden ayrılmak durumunda kalabileceğini ifade ediyordu. Bu madde dolayısıyla çalışması kocasının iznine bağlı olan kadın işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılmak durumunda kalması halinde en azından kıdem tazminatını alabilmesi gerektiği düşüncesinden hareketle kadın işçilere bu hak tanınmıştı. Günümüzde bu maddenin gerekçesi ortadan kalktı ancak evlenen kadın işçinin bir yıl içerisinde istifa etmesi halinde kıdem tazminatı alabilme hakkı devam ediyor. Kadın işçilere tanınan bu hakkın kullanılmasında herhangi bir sınır yok. Yani kadın işçi üç kez evlenirse üç kez kıdem tazminatı alabilir.

ÇALIŞMA HAKKI ANAYASAL BİR HAK

Bahsettiğimiz hakkı kullanan kadın işçinin yeniden çalışmaya başlaması için boşanması şart değildir. İş yerinden kıdem tazminatını alarak ayrıldıktan sonra farklı bir işyerinde daha iyi ücretle çalışmaya başlayabilir. Kadın işçilerin evlilik nedeniyle işlerinden ayrılması ve yeniden çalışmaya başlamaları halinde bu haklarını kötüye kullanıp kullanmadığı konusunda Yargıtay’ın görüşü genellikle çalışan lehine olmaktadır. Yargıtay’ın kararlarındaki en önemli gerekçe çalışma hakkının anayasal bir hak olduğudur. Ancak hakkın kötüye kullanımı olarak değerlendirilebilecek bir husus söz konusysa, işçinin aldığı tazminatı iade etmesi gerekebilir.

İMAM NİKAHI TAZMİNAT HAKKI DOĞURMUYOR

Kadın işçilerin evlilik nedeniyle kıdem tazminatlarını alırken dikkat etmeleri gereken en önemli nokta bir yıllık süre. Bu süre çoğu kez düğün tarihiyle karıştırılabiliyor. Bu noktada önemli olan düğün tarihi değil, resmi nikâh tarihidir. Öğretmenler ve bazı kamu görevlileri tayin isteyebilmek amacıyla nikâhı önce düğünü daha sonra yapmaktalar. Bu gibi durumlarda düğün değil nikâh tarihi dikkate alındığı unutulmamalı. Öte yandan işverenler evlilik nedeniyle istifa eden kadın işçilerden evlilik cüzdanının fotokopisini isterler. İimam nikâhı kıdem tazminatı hakkı doğurmaz.

MUVAZAA VARSA İŞ DEĞİŞİR

Evlilik nedeniyle kıdem tazminatı alan kadın işçinin bu hakkı elde etmek için eşinden hileli boşanarak yeniden evlendiğinin tespit edilmesi halinde ise yargı kararları değişebilmektedir. Bu yönde bir davranışın muvazaa (yargıyı yanıltma) olarak değerlendiren mahkemeler kadın işçinin eşiyle hileli bir şekilde boşandığına ve kıdem tazminatı alabilmek için yeniden evlendiği yönünde kararlar verebilmektedir. Dolayısıyla kadın işçisine kıdem tazminatı ödeyecek işverenlerin bu durumu kontrol etmelerinde fayda var. Olay mahkemeye taşınır ve hileli boşanmayla muvazaa durumu tespit edilirse kadın işçiye ödenen kıdem tazminatının geri alınabilmesi mümkün olacaktır. (Okan Güray Bülbül/Akşam)