Suriyelilere iş kapısı açıldı

2 milyonu aşkın Suriyeli göçmene çalışma izni verildi. İş dünyası Suriyeli istihdamına hazır. Eleman.net’in araştırmasına göre, üniversite mezunu Suriyeli adaylar en çok inşaat, eğitim ve turizm sektörlerindeki ilanlara başvuruyor…

Ölümden kaçtılar, canlarını kurtarmak için Türkiye'ye sığındılar. Suriye'deki iç savaş, milyonlarca insanın hayatını kararttı ve karartmaya da devam ediyor. Resmi rakamlara göre 2 milyon 255 bin 299 Suriyeli barındıran Türkiye şimdi de sığınmacılara istihdamın yolunu açtı. Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik'in geçtiğimiz günlerde yayınlanmasının ardından, Suriyeli mültecilerin Türkiye'de yasal olarak çalışmasının da önü açılmış oldu. Türkiye'de bulunan Suriyelilerin işgücüne ne şekilde katılacağını düzenleyen yönetmeliğe göre, Suriyeliler geçici koruma kayıt tarihinin üzerinden 6 ay geçtikten sonra çalışma izni almak için başvuruda bulunabilecekler.

Kanunlarda yalnızca Türk vatandaşları tarafından icrasına izin verilen iş ve meslekler dışında Suriyeliler her alanda çalışabilecek. Suriyelilere çalışma iznine başvuru hakkı verilmesinde, kalmalarına izin verilen şehirler esas alınacak. Yönetmelik, Suriyeli mülteciler için istihdam kotası da getiriyor ve belirlenen hükümler saklı kalmak üzere, çalışma iznine başvurulan işyerinde çalışan geçici korumalı yabancı sayısının, işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde 1Oünu geçemeyeceği belirtiliyor. Toplam çalışan sayısının 10'dan az olduğu işyerlerinde ise en fazla bir Suriyeli'nin çalışmasına izin veriliyor. Yönetmelik ayrıca, işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşının bulunmaması durumunda, kota açısından istisnai durumların uygulanabileceğini belirtiyor. Bunlara ek olarak, söz konusu yabancılara asgari ücretin altında ücret ödenemeyeceğinin de ifade edildiği yönetmelik ile birlikte hem kayıt dışı çalışanların sayısının azalacağı hem de çalışma koşullarının iyileşeceği öngörülüyor.

TÜRKLERE KIYASLA DAHA UCUZ

Suriyelilerin çalışma hayatına katılmasıyla ilgili toplumda bir süredir kaygı yaşanıyor. Mevcut işsizliği artıracağı düşünülen mültecilerin Türkiye'deki istihdam alanlarını daralttığı ve bu anlamda ciddi bir rekabet yarattığı bir süredir konuşuluyor. Özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kayıt dışı da olsa iş hayatına istihdam anlamında katkılar sağlayan mültecilerin, Türklere kıyasla çok daha ucuza çalıştığı ya da çalıştırıldığı biliniyor.

Türkiye'de hayata tutunmaya çalışan Suriyeliler özellikle inşaat sektöründe kolaylıkla iş buluyor. Mavi yaka ve ara kademe pozisyonundaki Suriyelilerden pek çok iş sahasında faydalanılırken üniversiteli Suriyelilerin de iş aradığını ve pek çok alanda istihdam edilmeye hazır olduğunu eklemede yarar var. Son araştırmalar da bunu gösteriyor. Eleman.net’in verilerine göre, 2 bin 898 Suriye uyruklu adayın son altı aylık dönemde yayınlanan iş ilanlarına yaptıkları başvuru sayısı 54 bini aştı. Büyük oranda üniversite mezunu olan adaylar en çok inşaat, eğitim ve turizm sektörlerindeki ilanlara başvuruyor.

TERCİHLERİ İNŞAAT VE SATIŞ

Konu ile ilgili bilgi veren Eleman.net Murahhas Üyesi Savaş Ünsal, Suriye uyruklu adayların eğitim durumlarına bakıldığında, yüzde 60'a yaklaşan oran ile üniversite mezunlarının çoğunlukta olduğunu söylüyor. Yüzde 67'si İstanbul'da ikamet eden adayların en çok inşaat, eğitim ve turizm sektörlerindeki iş ilanlarına başvuru yaptıklarına dikkat çeken Ünsal, "Mimarlık ve dış ticaret sektörlerinin de ilk beşte yer alması, Suriyeli adayların eğitim durumlarının yüksekliğini doğrular nitelikte. İlanlara şirketlerin departmanları bazında baktığımızda ise satış, eğitim ve inşaat departmanlarının ilk üçte yer aldığını görüyoruz" diyor. Bu sıralamada dış ticaret ve mimarlığı gıda, bilgisayar, imalat ve tekstil sektörleri izliyor.

Eleman.net'te iş arayan Suriyelilerin yüzde 91'ini erkekler yüzde 8'ini ise kadınlar oluşturuyor. Suriyeliler arasında iş arayanların büyük çoğunluğunu ise yüzde 34 oranla 26-30 yaş aralığındaki gençler oluşturuyor. Suriyeli mülteciler yaklaşık yüzde 13 oranla en fazla satış pozisyonuna, yüzde 5 ile eğitim ve inşaat, yüzde 3 ile dış ticaret ve ihracat alanların da başvuru yapıyor.

"ŞİRKETLER ÇALIŞMA YAPIYOR"

İnsan kaynakları danışmanlık şirketi HRM yönetici ortağı İlknur Seven'den aldığımız bilgilere göre, Suriyeliler inşaat, eğitim ve turizm dışında özellikle mevsimlik işçilik olmak üzere tarımda, tekstilde ve imalat sektörlerinde yoğun bir hareketlilik yaratıyor. Seven "Suriyelilerin istihdam edilmesi istenilen iş kollarından bir tanesi de tekstil işçiliği. Fabrikalarda ucuz işgücü genellikle tercih sebebi olduğundan, Suriyelilerin bu alanda da kolay istihdam edilebileceği öngörülüyor. Ancak genel görüş, belli işkolları Suriyelilere uygundur demektense, ilk önce hangi iş kollarında işgücü açığı ve istihdam sıkıntısı olduğunu tespit edip ona göre aksiyon almaktır" diyor.

Ülkemizde yaşanan kalifiye eleman sıkıntısı, mesleki eğitime gereken önemin verilmemesi ve bu sebeplerden ötürü de bazı açık pozisyonların kapatılmasın da ciddi anlamda güçlük yaşanması, firmaları bu noktada harekete geçirmiş durumda. "Yönetmelikle hem göçmenlerin  daha iyi şartlarda çalıştırılması hem de uygulanacak kotalarla Türk vatandaşlarının haklarının korunması mevcut durumun iyileştirilmesi açısından oldukça büyük önem taşıyor" diyen Eleman.net Murahhas Üyesi Savaş Ünsal, şu an birçok firmanın Suriyeli mültecilerin istihdamı için hazırlık içinde olduğunu da söylüyor ve ekliyor: "Özellikle Arapça bilen eleman ihtiyacı, doldurulamayan açık pozisyonlar ve Türk vatandaşların çalışmayı istemedikleri mesleklerde Suriyeli göçmenlerin istihdam edileceğini söyleyebiliriz".

İŞYERLERİ VE ÇALIŞANLAR HAZIR MI?

Peki, Türkiye’de gerçekte işyerleri ve şirketler Suriyeli çalışan istihdam etmeye hazır mı? Bu konudaki en baskın tartışma, işverenin yanı sıra işyerindeki çalışanların hazır olup olmaması ve ne kadar ücretle çalıştırılacağı. İlknur Seven, "Bu konuda en çok endişelenenler ise mevcut çalışanlar; çünkü Suriyelilerin az ücret beklentileri işverenin tercih sebebi olabilecektir. Bu nedenle yerel halk haklı olarak işlerinden olabilme veya dezavantajlı konuma düşme endişesi taşıyor" diyor. Michael Page Türkiye Kıdemli Direktörü Sertaç Yiğit ise, şirket içi çeşitlilik ve çok kültürlülük anlayışının yıllar içinde ciddi ilerlemeler kaydettiğini, bu kapsamda Suriyeli çalışanların da istihdam edilmesinin mümkün olduğunu söylüyor. Michael Page tarafından geçtiğimiz haftalarda Türkiye çapında yürütülen kapsamlı bir çeşitlilik ve kapsayıcılık araştırması gösteriyor ki; çalışanların yüzde 39'u şirket bünyesinde çeşitlilik ve kapsayıcılığın pek de önemli bir husus olmadığını belirtirken, yüzde 60.8 gibi önemli bir çoğunluk bu çok renkli düzenin iyi performans getireceği görüşünde. Yiğit, "İş dünyasında yetenekli ve çalışkan insanları bünyeye kazandırmak esas alındığında, işe alım ağını globalleştirmek için istihdam bekleyen Suriyeliler şirketlerin çok kültürlülüğüne katma değer ve fırsat sunuyor. Şirketimizden örnek vermek gerekirse; bundan iki yıl önce stajyer olarak aramıza katılan Suriyeli bir arkadaşımız, kısa bir süre içinde başarıyla kıdemli danışmanlığa yükseldi" diyor ve bu süreci idare eden yöneticilerin tutumunun da hayati önem taşıdığını belirtiyor.

DİL ENGELİ AŞILIR MI?

Sertaç Yiğit'e göre, sadece inşaat değil, Suriyeli mültecilerin inşaattan servis sektörüne, BT’den sağlık sektörüne kadar pek çok farklı alanda istihdam ve adaptasyonları mümkün. Suriyeliler dil problemini çözmeden çalışma hayatında var olacak. "Bu sorun nasıl aşılabilir?" diye sorduğumuz Yiğit'e göre, dile ilk anda bir problem gözüyle bakmak yerine bunu iletişimde bir strateji olarak avantaja çevirmek mümkün. İş disiplini ve çalışma etiğine sadık kalan bireyler, zaman içinde bu dil duvarını, çevresinin de desteğiyle rahatlıkla aşabiliyor. HRM yönetici ortağı İlknur Seven bu noktada Halk Eğitim merkezlerine önemli bir rol düştüğünü şu sözlerle dile getiriyor: "Suriyelilerin Türkiye'deki çalışma hayatını en çok etkileyecek faktörlerden biri olan dil sorunu, üzerinde çok konuşulan ancak önerilen çözümlerin gerçeğe dönüştürülemediği bir konu. Bu soruna önerilen en yaygın çözüm halk eğitim merkezlerinde açılabilecek olan Türkçe dil kurslarıdır. Bu kurslar hem entegrasyon açısından hem de iş hayatları açısından gerekli olacak."

İŞVEREN CV’Yİ TÜRKÇE GÖRECEK

Uzmanlar, Suriyeli adayların birçoğunun Türkçe okuyup yazamadığı için internetten iş aramakta zorlandığına dikkat çekiyor. Eleman.net adaylara çalışma izni verilmesinin gündeme gelmesiyle birlikte Suriyeli adayların iş bulabilmesi için Arapça dil desteğine sahip bir alt site hazırlamaya başladı. Bu uygulama kapsamında Arapça bilmeyen firma yetkililerinin iş başvurusu yapan adayların özgeçmiş bilgilerini Türkçe olarak görüntüleyebilmeleri de sağlanacak. (Ezgi Güler/Para Dergisi)