Suriye’de savaş neden bitmiyor

New York Times gazetesi, iç savaş üzerine çalışan akademisyenlere dayanarak Suriye’deki durumu değerlendirdi. Suriye’de 5 yılı aşkın zamandır süren iç savaşın daha da kötü hale gelebileceğini iddia eden New York Times, barışın sağlanmasının neden zor olduğunu da maddelerle şöyle açıkladı:
Taraflara verilen dış destek: Suriye’deki iç savaşta taraflar sadece kendi kaynaklarına dayalı olarak çatışıyor olsa bunun sürdürülebilmesi zorlaşırdı. Birçok iç savaşın ortalama ömrü 10 yılı aşmıyor. Ancak Suriye’deki tabloda savaşan taraflara yabancı ülkelerden destek gelmesi savaşın devamı için kaynak sorununu çözüyor.

Dış güçler birbirini dengeliyor: Suriye’de kazananın çıkması zor. Sahada taraflardan biri zora düştüğünde ve gerilemeye başladığında, diğer tarafın yabancı destekçisi devreye giriyor. Hava saldırısı ya da erzak desteği alan yenilen grup, düşmanlarına karşı yeniden dengeyi sağlıyor. Buna örnek olarak Suriye ordusu savaşı kaybedecek gibi olduğunda İran desteğiyle yeniden ayağa kalkması, muhaliflerin de zemin kaybedince Körfez Arap ülkelerinin yardımıyla toparlanması gösteriliyor.

Sivil katliamları: Suriye’de savaşan taraflar, asıl desteği yabancı güçlerden alıyor. Sivillerden destek almayı önemsemeyen gruplar eylemlerinde de sivil kayıpları umursamıyor. Hatta korkutucu olmak için bazen kasten sivilleri hedef alıyor.

Kimse kazanmasın statükosu: Savaşı kendi evlerinde yaşamayan yabancı güçler, Suriye’deki çıkmaz durumu statüko olarak görüyor. Suudi Arabistan ve İran, bölgesel mücadele içinde kendi tarafları savaşı kazanmasa bile karşı tarafın zafer elde etmesini önlemeyi hedefliyor. Rusya da Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı koltuğunda tuttuğu sürece savaşın devam etmesinden endişe duymuyor.

Çok taraflı savaş: BM’nin 1945 yılından beri çözümüne dahil olduğu iç savaşları konu alan bir araştırma iki taraflı çatışmaların 3’te ikisinin çözüme kavuştuğunu, çok taraflı çatışmaların ise sadece 4’te birinin çözülebildiğini gösteriyor. Çok taraflı iç savaşlarda hükümet devrilse bile bunun ardından silahlı muhalif gruplar birbirine girebiliyor.

Çoklu dış destek: Suriye iç savaşında tarafları destekleyen ülkelerin sayısının çok olması anlaşmayı zorlaştırıyor. Sadece iki yabancı güç devrede olsa birinin oyundan çekilmesi savaşı bitirebilirdi. Ancak Suriye’deki durumda destekçi ülkelerin hepsinin birden savaşa desteği kesmesi gerek ve bu da düşük bir ihtimal.

Barış gücü eksikliği: Suriye’de bir çözüm bulunsa bile bunu denetlemek için BM gibi bir yapıya ihtiyaç duyulacak. Aksi takdirde çatışmaların yeniden çıkma riski olacak. Ancak Suriye gibi bir ülkeye barış gücü askeri gönderecek bir ülkeyi bulmak da zor. Böyle bir güç, cihatçıların hedefi haline gelebilir.

Gelecek parlak değil: İç savaş uzmanı Stanford Üniversitesi’nden Prof. James D. Fearon’a göre Suriye için en iyi senaryoda bile çatışmalar düşük yoğunlukta ilerleyecek ve terör eylemleri olacak. Ancak ileride bugünkü durumdan da kötü bir tablo ortaya çıkabilir. İç savaştan bir grup zaferle çıkarsa diğerlerine karşı soykırıma varan eylemlere başvurabilir. Hatta bölge ülkelerini bile hedef alabilir. Bu da devletlerarası savaşlara kadar varabilir.