Suriye’de denge değişiyor: Muhaliflerin ilerleyişi, rejimin çöküş sinyalleri

Suriye, son haftalarda Beşar Esad rejimi ile muhalif gruplar arasında yoğunlaşan çatışmalara sahne oluyor. Muhalifler, Halep ve İdlib gibi stratejik bölgelerde ilerlemeye devam ederken, rejimin kontrolündeki birçok kritik nokta birer birer düşüyor.

Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) art arda gerçekleştirdiği operasyonlar, ülke haritasında önemli değişikliklere yol açtı. Halep ve İdlib’den sonra Tel Rıfat’ı da ele geçiren SMO, Hama’ya doğru ilerliyor. Hama’nın kontrol altına alınmasıyla birlikte başkent Şam koridorunun açılması bekleniyor. Türkiye ise bölgedeki gelişmeleri yakından takip ederek diplomatik temaslarını artırdı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İran, Rusya ve ABD dışişleri bakanlarıyla bir dizi görüşme gerçekleştirdi.

Esad rejimi, İdlib kent merkezine hava saldırısı düzenledi

Beşşar Esad rejimine ait Su-22 savaş uçağının, Suriye'nin kuzeybatısındaki İdlib kent merkezine düzenlediği hava saldırısında ilk belirlemelere göre 3 kişi yaşamını yitirdi.

Sivil Savunma kaynaklarından edinilen bilgiye göre, rejime ait Su-22 savaş uçağı, İdlib kent merkezine ve İdlib'in kuzeyindeki Maarrat Misrin ilçesine saldırdı.

Kent merkezine yapılan saldırıda, ilk belirlemelere göre 3 kişinin öldüğü, birçok kişinin yaralandığı tespit edildi.

Rus savaş uçağının, İdlib'in kuzeyindeki Harbanuş köyünde bulunan Arabtelhidye çadır kentine düzenlediği hava saldırısında ise ilk belirlemelere göre 5'i çocuk 2'si kadın olmak üzere toplam 7 kişi öldü, 12 kişi yaralandı.

Muhaliflerden açıklama

Suriyeli muhalif lider Hadi el-Bahri, yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Rejim, Birleşmiş Milletler sürecine ve siyasi geçişe bağlı kalana kadar durmayacağız.”

Bahri, yarından itibaren müzakereye hazır olduklarını belirtti.

Bu arada, YPG’nin isyancılarla varılan anlaşma kapsamında Halep’in kuzeydoğusundan çekilmeye başladığı bildirildi. Reuters, Halep’in büyük ölçüde muhaliflerin kontrolüne geçtiğini aktardı.

Esad: “Düşmanlarımızı mağlup edecek güçteyiz”

Muhalifler karşısında tutunamayan rejim güçlerinin birçok bölgeyi hızla terk ettiği bildirilirken, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’dan açıklama geldi. Esad, şunları söyledi:

“Tüm teröristlere ve onların destekçilerine karşı toprak bütünlüğümüzü koruyacağız. Müttefiklerimizin yardımlarıyla, saldırılar ne kadar şiddetli olursa olsun onları mağlup edebilecek kapasitedeyiz.”

Rusya ve Türkiye’nin tutumu

Kremlin Sözcüsü Peskov, Rusya'nın Suriye Devlet Başkanı Esad'a desteğini sürdürdüğünü belirtti.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, başkent Moskova'da, basın mensuplarına gündemdeki konular hakkında değerlendirmede bulundu. Peskov, Suriye’deki duruma değinerek, “Beşar Esad'ı desteklemeye devam ediyoruz. Buna göre temaslarımızı sürdürüyor ve durum analizi yapıyoruz” dedi.

Peskov gazetecilere, Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un Kiev ziyaretine ilişkin açıklama yaptı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Scholz ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'e mesaj iletmediğini vurgulayan Peskov, Almanya'nın Kiev'i desteklemeye devam ettiği için bu ziyaretten yeni bir şey beklemediklerini kaydetti.

Gürcistan'daki protesto gösterilerine de değinen Peskov, Gürcistan'ın iç işlerine müdahale etmediklerini söyledi.

Fidan-Blinken görüşmesi

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yaptığı görüşmede, Türkiye’nin bölgede istikrarsızlığı artıracak gelişmelere karşı olduğunu vurguladı. Fidan, “Türkiye, Suriyeli sivillere yönelik terör faaliyetlerine asla izin vermeyecektir” dedi.

Dışişleri Bakanı Fidan: Suriye'deki iç savaşın daha da tırmanmasını istemiyoruz

Fidan, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile Bakanlıkta düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.

Bakan Fidan, Suriye'de yaşanan son gelişmeler üzerinde görüş alışverişinde bulunduklarını belirterek, "Suriye'deki olayları herhangi bir dış müdahale ile açıklamaya çalışmak bu aşamada yanlış olacaktır. Bu Suriye ile ilgili gerçekleri anlamak istemeyenlerin sığındığı bir sığınaktır, hatadır." şeklinde konuştu.

Astana Süreci'nin sahadaki sıcak ve yoğun çatışmaların durmasını sağladığını aktaran Fidan, "Böylece rejimin muhalefetle siyasi alanda angajmanının ilerletilmesini hedeflemiştik." diye konuştu.

Fidan, "Geldiğimiz noktada Suriye'de geniş çaplı çatışmaların tekrar başlamasının nedeni, bu ülkenin birbiriyle bağlantılı sorunlarının 13 yılı aşkın süredir çözülmemiş olmasıdır." ifadesini kullanarak, Suriye muhalefetinin meşru taleplerinin göz ardı edilmesini ve rejimin siyasi sürece samimi şekilde dahil olmamasını "hata" olarak nitelendirdi.

Suriye'de sivillere yönelik kapsamlı saldırıların iç savaşı yeniden alevlendirdiğini söyleyen Fidan, ilgili tüm tarafları bu konularda defalarca uyardıklarını vurguladı.

"Şam'ın kendi halkıyla ve meşru muhalefetle uzlaşı sağlaması gerekiyor"

Fidan, "Son gelişmeler, Şam'ın kendi halkıyla ve meşru muhalefetle uzlaşı sağlaması gerektiğini bir kez daha gösteriyor. Türkiye bu yönde gereken tüm katkıyı sağlamaya hazırdır." dedi.

Astana Süreci kapsamında önemli çalışmalar yürüttükleri İran ile koordinasyonu sürdüreceklerini bildiren Fidan, "Biz Suriye'nin toprak bütünlüğünün ve birliğinin korunmasını her zaman destekledik. Bundan sonra da destekleyeceğiz." diye konuştu.

Fidan, şöyle devam etti:

"Geçmişteki birtakım acı olaylara baktığımızda, şu anda bizim görmek istemediğimiz bazı konular var. Özellikle iç savaşın daha da tırmanmasını istemiyoruz. İkincisi sivillerin öldürülmesini, sivil altyapının yok edilmesini, şehirlerin ağır bombardımanla tekrar yıkıma tabi tutulmasını görmek istemiyoruz."

İran’dan Şam’a destek mesajı

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Suriye’deki son gelişmelere ilişkin yaptığı açıklamada, İran’ın Suriye hükümeti ve ordusuna desteğini vurguladı. Arakçi, “Bugün Şam’a giderek İran’ın mesajını Suriye hükümetine ileteceğim. Suriye ordusuna ve hükümetine olan kararlı desteğimiz devam ediyor. Suriye ordusu, geçmişte olduğu gibi bir kez daha zafer kazanacaktır.” ifadelerini kullandı.

Erakçi'den yeni açıklama

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Astana sürecinin kazanımlarının korunması gerektiğini belirterek Suriye'de istikrarın sağlanması için daha yakın istişare ve diyaloğun önemini vurguladı.

Erakçi, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.

İranlı Bakan Erakçi, "Astana sürecinin kazanımlarının korunmasında fikir birliğini sağladık. Bir sonraki Astana toplantısını da kararlaştırdık. Biz bu süreci destekliyoruz. Bu sürecin tıkanmasını engellememiz lazım." dedi.

Bölgede barış ve istikrarın korunması için Suriye'deki barış ve istikrarın korunması gerektiğini savunan Erakçi, "Suriye ile ilgili bölgedeki istişareler büyük önem arz ediyor. Bu minvalde Türkiye ile istişare de her zaman büyük öneme sahip. Suriye'deki gerilimi azaltma konusunda istişare çok önemli." değerlendirmesinde bulundu.

Görüşmelerin çok iyi düzeyde gerçekleştiğini vurgulayan Erakçi şunları kaydetti:

"İstişarelerimiz net, dostane ve yapıcıydı. Suriye'nin barış ve istikrara doğru ilerlemesi konusunda mutabıkız. Toprak bütünlüğü ve egemenliğinin korunması gerekiyor. Suriye'de iyi bir yönetim için de gereken tedbirlerin alınması gerekiyor.

Bazı konularda görüş ayrılığımız olsa da daha yakın istişare ve diyalog konusunda karar aldık. Bölgenin istikrarı doğrultusunda işbirliği yapacağız."

İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan ile Suriye Devlet Başkanı Esad telefonda görüştü
 
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ülkesinin Şam yönetimine destek vermeye devam edeceğini belirterek, Suriye'nin egemenliği ve toprak bütünlüğünü korumanın Tahran yönetiminin bölgesel stratejisi olduğunu söyledi.

İran'ın resmi haber ajansı IRNA'ya göre, Pezeşkiyan telefonda Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüştü.

Pezeşkiyan, Suriye'nin egemenliği ve toprak bütünlüğünü korumanın Tahran yönetiminin bölgesel stratejisi olduğunu belirtti.

Suriye'deki sorunların çözümü için bölge liderleriyle görüşmeler yaptığını dile getiren Pezeşkiyan, Şam yönetimine desteklerinin devam edeceğini kaydetti.

PKK/YPG’ye büyük barbe

Rejim güçlerinin çekildiği bölgelerde PKK/YPG’ye yönelik operasyonlar sürüyor. SMO, Tel Rıfat’ta kuşattığı kent merkezine girerek terörist unsurları temizledi. Stratejik öneme sahip Minnığ Havalimanı da terörden arındırıldı. PKK/YPG güçlerinin mevzilerini terk ederek kaçtığı bildirildi.

Yeni hedef: hama

SMO, Şam koridorunu açacak olan Hama’ya doğru ilerliyor. Hama’nın ele geçirilmesi, rejim için son savunma noktası olan başkent Şam’ın da düşme tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına yol açabilir.

Şii milislerin Suriye’ye girişi

Suriye ordusundan alınan bilgilere göre, İran destekli milisler gece saatlerinde Irak’tan Suriye’ye giriş yaptı. Bu milislerin, kuzeydeki cephe hatlarındaki rejim güçlerine destek sağlamak amacıyla sevk edildiği açıklandı. Kaynaklar, milislerin Irak’taki Haşdi Şabi, Ketaib Hizbullah ve Fatemiyoun gruplarından oluştuğunu belirtti.

Öte yandan, Kürt güçler, muhaliflerin Halep’i ele geçirmesinin ardından Kürtlerin Halep’ten tahliye edilmeye çalışıldığını açıkladı.

Astana anlaşmaları ve soçi mutabakatı

İdlib, 2015 yılında muhaliflerin kontrolüne geçti ve rejimin yoğun saldırılarına maruz kaldı.Türkiye, Rusya ve İran arasında 2017’de Astana’da yapılan görüşmelerde İdlib ve çevresinde dört “gerginliği azaltma bölgesi” oluşturuldu. Ancak rejim güçleri ve İran destekli milisler, bu bölgelerin çoğunu Rusya’nın hava desteğiyle ele geçirdi.

2018’de Soçi Mutabakatı’yla belirlenen ateşkes, kısa süreliğine uygulanabilse de rejim saldırıları devam etti.

Rejim karşıtı gösterilere müdahale

Yerel kaynaklara göre, Dera’nın İnhıl bölgesinde rejim karşıtı grupların ilerleyişini destekleyen göstericilere rejim güçleri ateş açtı.

SMO’nun ele geçirdiği bölgeler

SMO’nun operasyon kapsamında ele geçirdiği bölgeler arasında Tel Rıfat’ın çevresindeki 20’den fazla köy, Minnığ ve Kuveyris Havalimanları, Zuyan Tepesi ve Halep’in güneydoğusundaki Sefire ilçesi yer alıyor. Operasyon sonucunda yaklaşık 850 kilometrekarelik bir alan kontrol altına alındı.

Neler olmuştu?

Suriye'nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında, 27 Kasım'da, Esad rejimi güçleriyle rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışma başlamıştı.

27-28 Kasım'da Halep'in batı kırsalından merkeze doğru hızla ilerleyen rejim karşıtı silahlı gruplar, bugün merkezin büyük bölümünü ele geçirmişti

Silahlı gruplar, akşam saatlerinde Han Şeyhun'u alarak tüm İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştı.

Suriye'de muhaliflerin hamlesi terör koridorunu önledi

İran'dan Suriye açıklaması

Beyaz Saray'dan Suriye açıklaması: Yakından takip ediyoruz

Suriye'de darbe girişimi iddiası: Esad ülkeden kaçtı mı?

Suriye'de muhalifler İdlib'i ele geçirdi