Şirketinizin yönetim tarzı hangisi?

Bütçe yönetimi tarzında her mali yılın sonunda zor ekonomik şartlarda dahi hedefe ulaşmanın ve hatta geçmenin yalancı mutluluğu yaşanır. Vizyon yönetimi ise yönetim açısından, risklidir ama sürekli değişimdir, heyecandır. Tüm taraflar şirketin bugününü görmez ama geleceğini, vizyonunu hayal ederek çalışırlar.
Yaklaşık 21 yıllık profesyonel kariyerimde pek çok farklı yönetim çeşidi görmüş olmakla birlikte, en sık rastladığım iki yönetim tarzını olumlu ve olumsuz yönleri ile karşılaştırmak istedim. Bu karşılaştırmaya başlamadan önce profesyonel hayatta öğrendiğim en önemli şeyin, içerisinde bulunduğu şartlardan bağımsız olarak, önceki veya o andaki yönetimleri eleştirmenin büyük haksızlık olduğunu belirtmek isterim. Bu nedenle yorumlarımı içinde bulunulan şartlardan ve/veya ortamdan bağımsız değerlendirmek, çok da objektif sonuçlara yol açmayabilir.
Bir diğer öğrendiğim şey ise, kurumların vizyonu, liderlerinin (veya yöneticilerinin) vizyonu ile sınırlıdır. Aslında çok büyük organizasyonların kendilerine özgü kültürleri yoktur, liderlerinin (yöneticilerinin) kültürü vardır, bu kültür tavandan tabana hızla yerleşir. Kurumların kültürü bu kültür ile sınırlıdır.
İki farklı tarzdaki yönetim şeklini, bütçe yönetimi ve vizyon yönetimi başlıkları altında değerlendireceğim. Farklı yönetim tarzlarını, ilgili tarafları olması gerekenden biraz daha dar kapsamlı tutarak; sermayedar, müşteriler, yönetim ve çalışanlar şeklinde değerlendirmeye çalışacağım. Kamu otoritesi ve sosyal çevreyi değerlendirme dışında tutacağım.
Bütçe Yönetimi
Bütçe yönetimi tarzını, yaşayan bir organizma olarak düşündüğüm şirketin bir mali yıllık dönemde ulaşacağı ciro ve karlılığı, agresif olmayan, gerçekçi ve hatta biraz da ihtiyatlı şekilde belirlenmesi olarak adlandırıyorum.
Daha çok kendisine güvenmeyen, sermayedarlar tarafından başarısız değerlendirilmesi durumunda ulaştığı pek çok olanağın kendisinden geri alınacağı düşüncesi ile hareket eden, “Ne yapabilecekseniz onu hedefleyin ama sonunda mutlaka o hedefe ulaşın” vizyonu ile hareket edip, sürprizleri sevmeyen bir yönetim ekibinin anlayışıdır.
Sermayedar için sürprizler yoktur. Mali yılın sonunda hangi rakama ulaşılacağı bellidir.
Müşteriler için; yeniliği aramayan, mevcudu muhafaza etmeyi seven, çok ihtiraslı olmayan ama ne yapacağı, hangi durumda nasıl hareket edeceği belli bir kurum ile çalışılmaktadır ki bir grup müşteri bu tür kurumlarla uzun soluklu ve istikrarlı bir şekilde çalışmayı tercih edebilir.
Çalışanlar için ise sürpriz ama aynı zamanda heyecan yoktur. Kimin hangi işi ne şekilde yapacağı net şekilde tanımlanmıştır. Bu tanımlar çerçevesinde hareket etmek, kurumun yaptığı gibi risk almamak kaydıyla uzun süreli çalışmak, iş ve özel hayatı dengelemek mümkündür.
Şirket kısa ve orta vadede hedeflenen sonuçlara ulaşır ve genelde hedeflenen sonuçlardan daha iyi sonuçlara ulaşır ama bu sonuçlar şirketi bulunduğu yerden sıçratmaz, sadece emin adımlarla ilerlemesini sağlar. En büyük handikap, rakiplerin vizyon yönetimi ile ciro ve karlılıkta fark yaratması olabilir ki, onlar da vizyon yönetimi ile risk aldıklarından, olası krizlerde olumsuzluklarla karşılaşma olasılıkları nedeniyle yönetim ve sermayedar rakipler için “keşke kriz olsa” umudu besler.
Aslında herkes kendi rolünü oynar. Yöneticiler açısından; hedefler her ne kadar ulaşılabilir şekilde belirlenmiş olsa da ‘çok yüksekmiş, ulaşılması bu ekonomik ortamda (her zaman zor ekonomik şartlarda) imkansıza yakın olduğu halde ulaşılmıştır’ gibi iletişimleri yapılır. Ancak, her mali yılın sonunda zor ekonomik şartlarda dahi hedefe ulaşmanın ve hatta geçmenin yalancı mutluluğu yaşanır.
Vizyon yönetimi
Yaşayan organizma olarak şirketler için liderler, hem sermayedarları hem de çalışanları mevcut durumdan çok daha ötesinde hedefleri gerçekleştirebileceğine ikna ederler. Genellikle belirttikleri bu hedeflere ulaşamazlar ancak ulaştıkları rakamlar, pazarda her zaman daha fazla sayıda bütçe yönetimi yapan, yapmayı tercih eden rakip şirketler olduğundan şirketi daha ileriye taşır.
Yönetim açısından, risklidir. Söz verilene, vaat edilene (ilerleme rakiplerden çok daha ötede olduğu halde) ulaşılamaması durumunda ‘çok optimist, hırslı, ne yaptığını bilmez ve hayalperest’ olarak adlandırılırlar. İlerleme eşittir değişimdir. Değişim devamlıdır, hiç bitmez bu nedenle de yorucudur. Ekonomilerde yaşanabilecek kriz zamanlarında şirket daha az koruma altındadır.
Bununla birlikte değişim aynı zamanda heyecandır, koşturmacadır, daha fazla çabadır.
Sermayedar açısından; Şirketin liderlik tarzının yanı sıra doğru zamanda doğru konumda olması halinde, beklenenin ötesinde büyümedir. Daha fazla pazar payı ve daha yüksek marjlı karlılıktır. Hedeflere ulaşılamasa dahi genellikle rakiplerin bütçe yönetim, uygulamaları nedeniyle göreceli olarak pazarda daha fazla büyüme ve ilerlemedir.
Ama aynı zamanda hedeflere ulaşılamamasının verdiği burukluk her mali yılın sonunda yaşanır, ta ki birileri şirketin ulaştığı değeri dile getirinceye kadar. Ulaşılan değere sermayedarlar da inanamazlar çünkü onlar geçmiş yıllarda hep ‘söz verilene ulaşamama’ sonucuyla karşılaşmış ve burukluk yaşamışlardır. Tek rakip kendileridir.
Çalışanlar açısından; Hele genç bir yaş ortalamasına sahip bir şirketse, çalışanlar için bu yönetim tarzı, heyecandır, strestir, iş-özel yaşam dengesizliğidir çünkü toplamda organizasyon ama aynı zamanda da tüm bireyleri fark etmeden, yönetimin belirlediği vizyon için koşuşturma içinde bulurlar kendilerini.
Ne yazık ki hedefler o kadar yüksek belirlenmiştir ki her mali yılın sonunda o hedeflere ulaşamamanın burukluğunu yaşarlar. Aynı zamanda bir sonraki sene için de bilenirler. Oysa çalışanların vizyona ulaşmak için harcadıkları gayretleri sonunda karşılaştırmalı olarak şirket büyümüş, gelişmiş farklı bir boyuta ulaşmıştır. Dışarıdan bakınca çok net fark edilen bu gelişim, organizasyonun içinde fark edilmez. Tıpkı yan yana iken çocuğunuzun büyüdüğünü fark edememek gibi.
Müşteriler de hem yönetim hem de çalışanların bu ilerleme isteğini, enerjisini hissedeler. Benzer motivasyonu taşıyan, enerjiyi değişimi seven müşteriler için süper şirkettir. Diri, kendini yenileyen bir şirkettir. Tüm taraflar şirketin bugününü görmez ama geleceğini, vizyonunu hayal ederek çalışırlar. Peki sizin çalıştığınız organizasyon hangisi?
Ertugrul Bul   

www.ertugrulbul.com