Şirket birleşmelerinde çalışanların hakları neler?

Ticaret şirketlerinin birleşmesi, tür değiştirmesi ve bölünmesi durumları söz konusu olduğunda çalışanlar kıdem tazminatı başta olmak üzere diğer işçilik alacakları hususunda endişeye düşebilmektedirler.

Ticaret şirketlerinin birleşmeleri, tür değiştirmeleri ve bölünmeleri hallerinde çalışanların bilmelerinde yarar bulunan hakları vardır.

A-İtiraz hakkı

Ticari şirketin başka bir şirketle birleşmesinin veya bölünmesinin veya tür değiştirmesinin söz konusu olması durumunda, Türk Ticaret Kanunu’nun 178. maddesi uyarınca çalışanın işyerinin devredilmesine itiraz hakkı vardır.

Çalışanın itiraz hakkını kullanmamasının veya kullanmamasının farklı hukuki sonuçları bulunmaktadır.

1-İtiraz hakkını kullanmama

İşçilerle yapılan hizmet sözleşmeleri, işçi itiraz etmediği takdirde, devir gününe kadar bu sözleşmeden doğan bütün hak ve borçlarla devralana geçer. 

2-İtiraz hakkını kullanma

İşçi itiraz ederse, hizmet sözleşmesi kanuni işten çıkarma süresinin sonunda sona erer; devralan ve işçi o tarihe kadar sözleşmeyi yerine getirmekle yükümlüdür. Hizmet sözleşmesinin sona ermesi halinde, işçinin bir yıl ve daha fazla hizmeti varsa kıdem tazminatı ödenmelidir. Ayrıca sözleşmenin bitiminde, hak edip kullanmadığı yıllık izin ücreti ve diğer işçilik alacaklarının da ödenmesi gerekmektedir.

B-Teminat isteme hakkı

İşçiler şimdi veya sonra ödenme durumuna gelen veya gelebilecek alacaklarının teminat altına alınmasını isteyebilirler. Peki, devralan ticari şirket, devirden bir süre sonra, çalışma koşularında işçilerin aleyhinde olacak şekilde değişiklikler yapmak isterse, işçiler kabul etmek zorunda mı?

Bu sorunun cevabı İş Yasası’nın 22.maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu madde hükmüne göre; işveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir.

Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.

Bu durumda işveren (işçinin bir yıl ve daha fazla çalışması varsa) işçinin kıdem tazminatını ve sözleşmenin feshine bağlı diğer işçilik alacaklarını ödemek zorundadır.

Ayrıca, bu işyerinde 30 ve daha fazla işçi çalışıyorsa ve işten çıkarılan işçinin de en az 6 ay kıdemi bulunuyorsa, işçinin sözleşmenin fesih bildiriminin kendisine yazılı olarak bildirildiği tarihten itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde işe iade davası açma hakkı da vardır.