Sıkı kredi koşulları ne anlama geliyor?

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD ekonomisi, bankacılık kriziyle yeni bir döneme girdi. Krizin, birçok yan etkinin dışında kredi sıkılığı gibi doğrudan etkileri de bulunuyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, ABD’de bankalar SVB enkazında gezinirken, Amerikalı tüketiciler ve işletmeler için daha sıkı kredi verme standartları geliyor.

Sıkılaşma keskin şekilde artıyor

Insider’dan Carla Mozee’nin haberine göre, Fed faiz oranlarını artırmaya başladığından beri bir krediyi veya kredi limitini güvence altına almak daha da zorlaşıyor. Ancak son bankacılık krizi, kredi verme standartlarının daha da sıkılaşarak potansiyel olarak zararlı bir kredi sıkışıklığına yol açacağı endişelerini artırıyor.

Fed'in kıdemli kredi yetkilileri anketine göre, bankaların yaklaşık yüzde 45'i 2022 yılının dördüncü çeyreğinde işletmelerin ticari ve endüstriyel krediler almasını zorlaştırdı. 2,8 trilyon ABD Doları tutarındaki C&I kredi piyasası, diğer kullanımların yanı sıra işletmelerin ekipman satın almasına ve personel kiralamasına yardımcı oluyor. Daha yüksek asgari kredi puanları ve asgari geri ödemeler talep etmek ve kredi limitlerini azaltmak, bankaların yaptığı ince ayarlar arasında yer alıyordu.

Bu sıkılaştırma, Silicon Valley Bank ve Signature Bank'ın iflas etmesinin küçük ve orta ölçekli bankalardan en az 500 milyar dolarlık mevduat akışı başlatmasından önce oluyordu. Borç vermenin ekonomik büyümenin hayati bir parçası olmasıyla, yatırımcılar riskten kaçınan bankaların ve diğer borç verenlerin nasıl bir rota izleyeceğini görmeye odaklanmış durumda.

Bu hafta yayınlanan bir Dallas Federal Rezerv Bankası anketi, piyasalara banka iflaslarından bu yana bölgesel finans kurumlarında neler olduğunun anlık bir görüntüsünü veriyor. Ankete göre, tüketicilere borç verme imkanlarının düştüğü ve kredi fiyatlarındaki belirgin artışlarla birlikte kredi standartları ve koşullarının ‘keskin bir şekilde sıkılaşmaya' devam ettiği görülüyor.

Apollo Global Management Baş Ekonomisti Torsten Slok, Dallas Fed'in raporuna yanıt olarak “Kredi sıkışıklığı başladı” diyor. Ancak, borçlular için daha sıkı bir kredi ortamı gerçekte ne anlama geliyor ve yatırımcılar için nasıl bir ortam vadediyor?

Kredi sıkışıklığı nedir?

Fed'in web sitesinde yer alan 2014 yılına ait bir rapor, kredi sıkışıklığını ‘firma ve tüketicinin banka kredisine erişiminde dramatik bir kötüleşme’ olarak tanımlıyor. Columbia Business School'da ekonomi alanında profesyonel uygulama profesörü olan Brett House, bankaların iki temel endişesi olduğunu söylüyor.

Bunlardan birincisi, daha yüksek faiz oranlarıyla karşılaşan borçluların kredilerini geri ödeme ve hizmet etme gücü olup olmadığına; ikincisi ise bir bankanın kendi likiditesini koruma becerisine ve böylece mevduat sahipleri paralarını çekerse, bu talepleri karşılayacak nakit paraya sahip olup olmadığına odaklanıyor. Bu, bankaların, potansiyel borçlular için daha büyük engellerle beslenebilecek ve bir kredi krizine dönüşebilecek likiditeyi korumaları için zemin hazırlıyor.

Bankrate Baş Finansal Analisti Greg McBride, “2023 yılının başında daha fazla borç veren sıkılaşmaya gidiyordu ve bunun daha da devam edeceği görülüyor" diyor.

Sıkılaşma standartları

Fed anketi, bankaların, kredi kartı kredileri için borç verme standartlarını yükselterek önemli bir payları olduğunu ve otomobil ve diğer tüketici kredileri için ise ılımlı bir sıkılaştırma rolü üstlendiklerini ortaya koyuyor. House, “Bu konularda katı ve hızlı düzenleyici kurallar yok. Her Banka bu kredi standartlarını farklı şekilde uygulayacak” şeklinde konuşuyor.

McBride, ortalama tüketici kredisi puanının 700 olduğunu, dolayısıyla bu puan ve üzerinde puana sahip kredi arayanların onay alması ve rekabetçi oranlar alması gerektiğinin altını çiziyor.

House, borç verenlerin ayrıca uzun istihdam geçmişleri, sağlam ve yüksek gelir seviyeleri arayabileceklerini ve olası borç alanlarla uzun süreli ilişkileri olup olmadığını değerlendirebileceklerini söylüyor. House, “Bu, işinizi kaybederseniz, hastalanırsanız veya gelirinizde başka bir azalma görürseniz, kredi ödemelerini sürdürmek için çekebileceğiniz varlıklara sahip olduğunuz konusunda bankaya güvence vermek için daha yüksek varlıklara sahip olmanız gerektiği anlamına geliyor” diyor.

McBride ise, “Bu, sürekli hareket eden büyük bir hedef ve borç verenler rekabet nedeniyle bu ayrıntıların çoğunu gizli tutuyor” şeklinde konuşuyor.

Değişken faizli krediler üzerinde büyük etkisi olacak

CFRA Hisse Senedi Analisti Alexander Yokum ise, daha sıkı borç verme standartlarının sabit kredilere kıyasla değişken faizli krediler üzerinde büyük etkisi olabileceğini belirtiyor. Yokum, “Çoğu Amerikalı tarafından ödenen ortalama ipotek oranı, Fed'in son oran döngüsü başlamadan önce ev satın aldıkları için ‘zar zor’ yükseliyor. Kredi kartlarında ise neredeyse tüm oranların değişken olması, tüketicilerin şu anda kredi kartlarına ödediği ortalama oranı önemli ölçüde artırıyor” şeklinde konuşuyor.

New York Merkez Bankası verilerine göre, dördüncü çeyrekte kredi kartı bakiyeleri 61 milyar dolar artarak 986 milyar dolara yükseldi ve pandemi öncesi yüksek seviyesini aştı. NY Fed, mevcut borcun temerrüde dönüşen payının neredeyse tüm borç türleri için arttığının altını çiziyor.

Yokum, düşük gelirli hanelerde standartların daha belirgin olması gerektiğini söylüyor. Yokum, “Bu çalışanlar pandemi sırasında büyük ücret artışları kaydetti ancak o zamandan beri yüksek seyreden enflasyon maaşlarını geride bıraktı. Bu, borç verenlerin, bu kişileri birkaç yıl önce olduğu kadar güçlü görme ihtimalinin düşük olduğu anlamına geliyor” diyor.

Yokum, “Yine de gelir sahipleri arasında üst sıralardaysanız, kredi almanın zor olmadığını düşünüyorum” diye ekliyor.

McBride ise, 620'nin altında kredi puanına sahip kişilerin ‘en iyi zamanlarda bile' kredi almakta güçlük çektiklerini söylüyor ve ekliyor: “Bu piyasada çok fazla borç veren yok, şartlar o kadar elverişli değil ve kredi sıkılaştığında bu zorluk daha da artıyor” diyor.

ABD'de ticari bankaların verdikleri kredilerde azalma

ABD’de tüketici kredileri şubatta beklentilerin altında kaldı

Ekonomistler uyarıyor: ABD’de kredi krizi başladı

ABD'de kredi koşullarının kötüleşmesi bekleniyor

ABD'de banka mevduatları ve krediler düştü

ABD'de banka krizi hafifliyor, Fed'in bankalara sağladığı acil kredi azaldı