Sermaye artışı yapan şirketler az vergi ödüyor

Geçen temmuz ayında bir yasa yürürlüğe girdi. Bu yasa ile nakit sermaye artışı yapan şirketlerin daha az kurumlar vergisi ödemesini sağlayacak bir indirim getirildi. 1 Temmuz 2015’ten sonra nakit sermaye artışı yapan şirketler, artırılan sermaye üzerinden hesaplanan bir tutarı. Bu ayın 25'ine kadar verecekleri kurumlar vergisi beyannamelerinde indirim olarak gösterebilecekler.

Gerçek kişiler 2015 gelirlerini geçtiğimiz ay beyan ettiler. Sıra kurumlara geldi. Anonim ve limited şirketler 2015 yılı kazançlarını bu ayın 25'ine kadar beyan etmek zorundalar.

Kurumlar vergisi yasasında bazı indirim kalemleri sayılıyor. Bunlar beyanname üzerinde kurumlar vergisi matrahından indirilebiliyor. En günceli hiç kuşkusuz, sermaye artışı yapan kurumlar için geçerli olan indirim uygulaması. Aynı zamanda mükelleflerin kafalarının en fazla karıştığı konu da bu. "2015'te serma¬ye artışı yaptık, şartları da sağlıyoruz ama bu indirimden yararlanırsak ile¬ride başımıza bir şey gelir mi?" türünden sorularla sık sık karşılaşıyoruz. Bu gibi tereddütlerin aslında hepsinin Mali İdare tarafından indi¬rim uygulamasına ilişkin çıkarılan Tebliğ ile çözülmesi bekleniyordu ama maalesef olmadı, birçok soru ortada kaldı.

Biz de bu hafta nakdi sermaye artırımında geçerli olan bu indirim uygulamasını ele alalım istedik. Kısaca; şirketler tarafından sermaye artışı yapılması durumunda artırılan sermaye tutarı üzerinden hesaplanan bir faiz tutarının yüzde 50'sinin, kurumlar vergisi matrahından indirilmesi esasına dayanıyor. Nakdi sermaye artışlarının teşvik edilmesi amaçlanıyor.

SADECE SERMAYE ŞİRKETLERİ

İndirim hakkından sadece sermaye şirketleri yararlanabiliyor. Yani anonim ve limited şirketler için geçerli. Ticari kazanç sahibi gerçek kişiler ya da kollektif şirketlerin bu olanaktan yararlanmaları mümkün değil.
Bu arada kamu iktisadi teşebbüsleri ile bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, varlık kiralama şirketleri ve sigorta şirketleri gibi finans sektöründe faaliyet gösteren kurumların da bu indirim hakkından yararlanamadığını hatırlatmakta fayda var.

TEMMUZDAN İTİBAREN

Yasa geçtiğimiz yıl nisan ayında yayımlanmış olmasına rağmen 1 Temmuz 2015 tarihinde yürürlüğe girdi.
İndirimden yararlanabilmek için söz konusu şirketler tarafından 1 Temmuz 2015 tarihinden sonraki bir tarihte sermaye artışı yapılması gerekiyor. Bir süre sınırlaması yok. 2016 ve takip eden yıllarda yapılan artırımlar da bu olanaktan yararlanabiliyor.

NAKDİ ARTIŞ OLMALI

Yasa sadece nakdi sermaye artışlarını kapsıyor. Nakdi sermaye artışı da, sermaye şirketlerince ilgi¬li hesap döneminde ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi artışlar ile yeni kurulan ser¬maye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakdi olarak karşılanan kısmı olarak tanımlanıyor.

Sermaye şirketleri, yetkili organlarının nakdi sermaye artışına ilişkin kararının ticaret siciline tescil edildiği hesap döneminden itibaren, bu indirim uygulamasından yararlanmaya başlayabiliyor.

İndirim hesaplamasına konu edilebilecek sermaye artışı tutarı, artırılan sermayenin ortaklarca şir-ketin banka hesabına nakit olarak fiilen yatırılan kısmı ile sınırlı. Taahhüt edilen sermayenin, nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırılmayan kısmı indirim uygulamasından yararlanamıyor.
Buna göre nakden taahhüt edilen sermayenin;

*Sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarihten önce şirketin Banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihi,

*Tescil tarihinden sonra şirketin banka hesabına yatırılan tutarlar için ise şirketin banka hesabına yatırılma tarihi, esas alınarak bu indirimden yararlanılabiliyor.

BANKA DEKONTU ŞART

İndirimden yararlanacak olan kurumun, sermaye artırım tutarının ortaklar tarafından nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına dair ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetini kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine ibraz etmesi gerekiyor. Belge kağıt ortamında veya elektronik ortamda verilebiliyor. Ancak kurumlar vergisi beyan süresi içinde verilmesi gerektiği unutulmamalı.

BİLANÇO İÇİ KALEMLER

Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları nakdi artış olarak kabul edilmiyor. Bu nedenle örneğin nakit ihtiyacını karşılamak için ortaktan alınan borcun ödenmeyerek sermayeye ilave edilmesi durumunda, bu da bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu kabul ediliyor ve indirim tutarının hesabında dikkate alınamıyor.

ÖZ KAYNAKLAR DA OLMUYOR

Sermaye şirketlerinin bilançolarında öz kaynaklar içerisinde çeşitli kalemler yer alıyor. Dönem kârı veya geçmiş yıllara ilişkin kârlar, olağanüstü yedekler, yasal yedekler veya ana sözleşmeye istinaden şirkette bırakılmasına karar verilmiş olan diğer yedekler gibi. Hatta bazı şirketlerin öz kaynakları arasında hala enflasyon farkları da bulunabiliyor.

Bu kalemlerden yasal olarak sermayeye ilave edilebilecek olanların sermaye artışında kullanılması durumunda, bir nakdi sermaye artışından söz edilemez. Bu nedenle sermaye artışının yukarıda sayılan öz kaynak kalemlerinden karşılanması durumunda indirim imkânından yararlanılamıyor.

ORTAK BORÇ ALMIŞSA

Yasada, ortaklar veya ortaklarla ilişkili olan kişilerin, kredi kullanmak veya borç almak suretiyle ger-çekleştirdikleri sermaye artırımları dolayısıyla indirim imkânından yararlanılamayacağı hükmü yer alıyor. Buna göre iştirak edilen şirkette nakit sermaye artışı yapılması durumda, iştirakin indirim imkanından yararlanabilmesi için ortağın hissesine düşen sermaye payını öz kaynaklarından karşılaması gerekiyor.
Bu konu düzenlemenin en fazla tartışmaya açık bölümü. Gerçek veya tüzel kişi ortak iştirakinde sermaye taahhüdünü yerine getirme¬den hemen önce kredi alıp, ödemeyi bu parayla yaptığı durumda yasada yer alan indirim hakkından yararlanamayacaktır. Bu gayet açık. Ama işler her zaman bu kadar basit olmuyor.

İştirakindeki nakit sermaye artışına katılmayı planlayan bir kurumun önceden alınmış bir borcu ve bir miktar da öz kaynağı olabilir.

Hatta genel olarak işletmelerin her zaman bir miktar borçlarının olduğunu da söyleyebiliriz. Şirketlerin hangi harcamayı hangi kaynaktan karşıladığına dair bir hesap tutma, bunu belirleme görevi de olmadığına göre, şirket ortağı kurumun, sermaye taahhütlerine ilişkin ödemeyi yaptığında, sermayesi artan şirketin indirimden yararlanıp yararlanamayacağı konusu hala gizemini koruyor.
Diğer taraftan indirim hakkından yararlanacak olan şirketin, ortağının sermaye payını hangi kaynaktan karşıladığını araştırma ve tevsik etme zorunluluğu olup olmadığı da tereddüt yaratan bir başka konu. Bu konuda mükelleflerin kafa karışıklığının giderilmesi amacıyla Tebliğ'de ayrıntılı açıklamalar yapılmasını bekliyorduk. Ama hiçbir açıklama yapılmadı. O yüzden başta dediğimiz gibi bu durumda olan mükellefler indirimden yararlandıkları durumda ileride vergi ve ceza riski ile karşı karşıya kalır mıyız diye kara kara düşünüyorlar.

FAİZ ORANI

Nakit olarak sermaye artışı gerçekleştirildi. İndirim tutarının he-saplanabilmesi için öncelikle bir faiz oranına ihtiyacımız var. Bu oran yasada, T.C. Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan "Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama Faiz oranı" olarak tanımlanıyor.

Geçtiğimiz günlerde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 2015 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde indirilecek tutarın hesabında kullanılması gereken faiz oranı yüzde 14,65 olarak açıklandı.

İNDİRİM TUTARININ HESABI

Artık hesaplamaya geçebiliriz. Öncelikle nakit olarak artırılan sermaye tutarının (yeni kurulan şirketlerde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmının) yukarıdaki faiz oranıyla (yüzde 14,65) çarpılması gerekiyor.

Bulunan tutarın yarısı beyannamede indirim olarak dikkate alınabilecek yıllık tutarı veriyor.
Nakdi sermayenin yıl içerisinde ödenmesi durumunda indirim tutarı, ödemenin yapıldığı ay kesri tam ay sayılmak suretiyle hesap döneminin kalan ay sayısına göre hesaplanıyor. Zaten yasa 1 Temmuz 2015 tarihinde yürürlüğe girdiğinden 2015 yılında bu tarihten sonra gerçekleştirilen nakdi sermaye artışlarında hesaplamanın da aylık olarak yapılması gerekiyor.

Örneğin bir anonim şirket tarafından 2015 Ağustos ayında 5 milyon liralık nakit sermaye artışı yapılmasına karar verilmiş ve ortaklar tarafından söz konusu tutarın tamamı aynı ay içerisinde ödenmiş olsun. Buna göre beyannamede matrahtan indirilecek tutar aşağı¬daki şekilde hesaplanacaktır:

Yukarda hesaplanan tutar şirketin kârda olması durumunda kurumlar vergisi matrahından indirilebilecektir. Bu tutar beyannamede "Kar olması halinde indirilecek istisna ve indirimler" bölümüne yazılıyor. Bu sayede ilgili kurum 30 bin 520 liralık (152.604,17 * % 20) bir vergi avantajı sağlamış oluyor.

ZARARSA DEVREDİYOR

Şirketin zararda olması ya da yeteri kadar kârı bulunmaması durumunda hesaplanan indirim tutarı, herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın gelecek yıllara devrediyor. Devreden tutar beyannamede ayrıca gösteriliyor. Bir süre sınırlaması da yok. İleride kâr olu¬şan dönemde indirim hakkından yararlanılabiliyor.

Şirket kâr da etmiş olsa, zarar da etmiş olsa, nakdi olarak artırılan sermaye tutarı ile indirime konu edilecek tutara ilişkin bilgilerin de ayrıca kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bildirilmesi gerekiyor.

GEÇİCİ VERGİLER

Bu indirim, geçici vergi dönem¬lerinden sadece dördüncü vergilendirme döneminde dikkate alınabiliyor. Ancak kazancın yetersiz ol¬ması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutarlar, izleyen hesap dönemi¬ne ilişkin bütün geçici vergi beyannamelerinde matrahtan indirim konusu yapılabiliyor.

SONSUZA KADAR

Bu indirim sadece bir yıllık değil. Yani indirimden sadece nakdi sermaye artışının gerçekleştirildiği yıl yararlanılmıyor, takip eden yıllarda da, yeniden hesaplama yapı¬larak şirket devam ettiği sürece bu indirim hakkı da devam ediyor.

Ancak sonraki dönemlerde sermaye azaltımı yapılması halinde; nakdi sermaye artışının azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısmı, sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği ayı izleyen aydan itibaren indirim hesaplamasında dikkate alınamıyor.

Yukarıdaki örnekte ödeme ağustos ayında olduğundan, 2015 yılı için indirim imkânından beş aylık yararlanılabilmişti. 2016 ve takip eden yıllarda (sermaye azaltımı ol¬maması şartıyla) ise 2015'te artırılan nakit sermaye tutarı üzerinden her yıl ayrı hesaplanan yıllık indirim tutarları ilgili yıl kurumlar vergisi matrahlarından düşülebiliyor.

Sonraki yıllarda indirilecek tutarlar hesaplanırken, TCMB tarafından ilgili yıl için açıklanan faiz oranının dikkate alınması gerektiği unutulmamalı. Buna göre yukarıdaki örnek üzerinden gidersek; 2015 yılı ağustos ayında yapılan sermaye artışı dolayısıyla 2016 yılı vergi hesabında indirilebilecek tutarın hesabı yukarıdaki tablodaki gibi olacaktır:

HALKA AÇIK ŞİRKETLER

Yasa genel oran olarak faiz tutarının yüzde 50'sinin kurumlar vergisi matrahından indirilebileceğini söylüyor. Bakanlar Kurulu, yasanın verdiği yetkiyi kullanarak, bazı mükellefler için farklı indirim oranları belirledi.

Örneğin halka açık şirketler için yüzde 50'lik oran; indirimden yararlanılan yılın son günü itibarıyla borsada işlem görebilir nitelikteki payların nominal tutarının ödenmiş veya çıkarılmış sermayeye oranı yüzde 50'den az olanlar için 25 puan, yüzde 50'nin üzerinde olanlar içinse 50 puan artırılarak dikkate alınıyor.

Nakdi olarak artırılan sermaye¬nin yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımların¬da kullanılması durumunda ise sabit yatırım tutarı ile sınırlı olmak üzere yüzde 50'lik oran 25 puan ilave edilmek suretiyle uygulanabi¬liyor. (M.Fatih Köprü/Ekonomist Dergisi)