Savaş Avrupa’daki enerji devrimini hızlandırıyor

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

İklim aktivistleri ve politika uzmanları Ukrayna'daki savaşın tetiklediği enerji güvenliği endişelerinin, Avrupa'yı Rus fosil yakıtlarına olan bağlılığını sona erdirmeye yönelttiğini belirtiyor. Uzmanlara göre Avrupa devletleri enerji alanında kendi kendine yetebilmek için temiz enerjiye yönelik hamleleri hızlandıracak.

İşgalden bir haftadan biraz uzun bir süre sonra, Avrupalı liderler kıtayı Rus gazından hızla kesme sözü verdi. Uluslararası Enerji Dairesi AB'yi 10 maddelik bir plan kapsamında yeni tedarik anlaşmaları imzalamamaya çağırdı.

Fransa Ekolojik Geçiş Bakanı Barbara Pompili geçen hafta sonu yaptığı açıklamada, "Rus fosil yakıtlarına ve genel olarak fosil yakıtlara olan bağımlılığımızı sona erdirmek şarttır" ifadelerine yer verdi.

Söz konusu açıklama, AB Enerji Komiseri Kadri Simson'ın Rusya’nın işgaline ilişkin, "Enerji piyasalarımızı istikrarsızlaştırma veya enerji seçimlerimizi etkileme gücünü hiçbir üçüncü ülkeye bırakamayacağımızı acı bir şekilde açıkça ortaya koydu" uyarısının sonrasında geldi.

Financial Times'ın haberine göre, hükümetler tüketicileri yüksek enerji fiyatlarından korumak için mücadele ederken, tedarik ve dağıtım reformu ihtiyacı siyasetçiler tarafından açıkça görülür hale geldi.

Avrupa Komisyonu sunacağı yeni enerji stratejisinde yenilenebilir kaynakları artırma gereğini vurgulaması bekleniyor. Yeni stratejide ayrıca Avrupa Birliği ile Ukrayna içindeki elektrik şebekelerinin daha fazla birbirine bağlanması gerektiğinin de açıklanması bekleniyor.

Yeni Ekonomik Düşünce Enstitüsü Kıdemli Üyesi Lord Adair Turner, krize verilen yanıtın küresel enerji sisteminde küreselleşmenin tersine dönmesine sebep olduğunu ve enerji jeopolitiğini yeniden yönlendirdiğini söyledi. Enerji uzmanı, tüm ülkelerin fosil yakıt rezervlerine sahip olmadığını, ancak hepsinin güneş ve rüzgar enerjisi üretme potansiyeline sahip olduğunu kaydetti.

Avrupa, küresel ısınmayı engellemek amacıyla sera gazı emisyonlarını 2030 yılına kadar en az yüzde 55 oranında azaltmayı ve 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmayı taahhüt etti. Ancak şimdilik Avrupa’nın petrol ve doğal gaza olan bağlığı devam ediyor. Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, Rusya AB gazının yaklaşık yüzde 40'ını ve ham petrolünün yüzde 25'inden fazlasını sağlıyor.

Bu bağımlılığı sona erdirme yarışı, kısa vadede ABD ve Katar gibi ülkelerden ithalatın artırılmasını gerektirecek. Daha fazla yenilenebilir kaynak geliştirilene kadar kısa vadede Avrupa’nın daha fazla yerli kömür yakıtlı enerji üretimi ve fosil yakıt üretimi yapması muhtemel.

Almanya hedeflerini yükselterek 2035 yılına kadar tüm enerji ihtiyacını yenilenebilir kaynaklardan karşılamayacağını açıkladı. Ancak Avrupa’nın sanayi devi aynı zamanda gaz ithalatları için iki büyük depo inşa etme kararı aldı. Almanya’nın bir önceki temiz enerjiye geçiş hedefi 2040 öncesiydi.

Analistler, yenilenebilir enerjinin düşük maliyeti ve iddialı ulusal iklim hedefleriyle birlikte ülkelerin daha fazla kendi kendine yetme arzusunun temiz enerjiye talepte artışa neden olması gerektiğini belirtiyor.

Grantham İklim Değişikliği ve Çevre Araştırma Enstitüsü Politika ve İletişim Direktörü Bob Ward FT'deki açıklamasında, "fosil yakıtlara olan bağımlılığın ekonomik olarak zarar verdiğinin ve güvensizliğe katkıda bulunduğunun açık olduğunu" söyledi. Ward, “Tüm sonuçlar göz önünde alındığında bu alanda daha fazla yatırım yapmak sapkınca bir mantık olurdu” ifadelerine yer verdi. Enerji analisti iklim ve güvenlik konularının “aynı yönü işaret ettiğini” de sözlerine ekledi.

Avrupa'nın enerji sisteminde reform yapılmasına yönelik acil durum görüşmeleri, ülkelerin emisyonları hızla azaltmaması ve kaçınılmaza hazırlanmaması halinde iklim değişikliğinin yol açtığı tahribatın boyutunu özetleyen büyük çaplı bir Birleşmiş Milletler raporunun geçen hafta yayınlanmasının ardından geldi.

Dünya Kaynakları Enstitüsü Enerji Programı Küresel Direktörü Jennifer Layke, "Güvenlik sorusu, iklimimizi ve enerji geleceğimizi uyumlu bir şekilde ayarlamak için inanılmaz derecede önemli bir an olabilir" dedi. Layke, “Kriz geçiş yakıtı olarak doğalgaz kullanmaya dayanan bir sistemin doğruluğunu sorgulatacak. Zira risk denklemi değişiyor” ifadelerine yer verdi.

Analistler, Avrupa'nın enerji arzını desteklemek için alınan kısa vadeli önlemlerin kirletici yakıtların kullanım süresini uzatmamasının çok önemli olduğunu söyledi. Uzmanlar yeni kaynak oluşturmak için kurulan altyapıların on yıllarla ölçülen bir ömre sahip olduğuna da dikkat çekti.

Diğer taraftan iklim hareketine karşı lobi çalışmaları yürüten Amerikan Petrol Enstitüsü, geçen hafta yaptığı açıklamada, mevcut krizin "doğalgaz ve petrolün ne kadar önemli olduğunu ve olmaya devam edeceğini" gösterdiğini söyledi. Sektörden gelen açıklamalar Tesla’nın CEO’su Elon Musk’tan da destek buldu. Musk konuyla ilgili paylaştığı Twitter mesajında olağanüstü zamanlardan geçildiğine dikkat çekerek, “Bunu söylemekten nefret ediyorum. Ancak derhal petrol ve doğalgaz çıktımızı artırmamız gerekiyor” ifadelerine yer verdi.

Yeni Ekonomik Düşünce Enstitüsü’nden Turner, siyasilerin "kısa vadede arz güvenliği sorunu olduğunu fark etmeyecek kadar saf olmadan" yeni fosil yakıt üretimine kilitlenme tehlikesine karşı "korunmak" zorunda kalacaklarını söyledi.

Avrupa ülkelerinin, COP26 iklim zirvesinde kömür kullanımını "aşamalı olarak kaldırma" sözünü vermesine rağmen, kısa vadede enerjide kömür kullanımını artırabilir. Ancak The Brookings Institution Enerji Güvenliği ve İklim Girişimi Direktörü Samantha Gross, kömürün daha sürekli bir şekilde yeniden canlanmasını "hayal etmenin zor" olduğunu söyledi.

Kömür, petrol ve doğalgaza olan yoğun bağımlılığıyla dünyanın en büyük kirleticisi olan Çin’inse değişen jeopolitik duruma olan tepkisi belirsizliğini koruyor. Rusya'nın güney komşusu Moğolistan geçen hafta Çin'e yılda 50 milyar metreküp yakıt sağlayacak bir doğalgaz boru hattı inşa etmeyi kabul etti.

Enerjisi büyük ölçüde Rus enerji ithalatına dayanan Japonya, ilişkilerin kesilmesi konusunda Avrupa’dan daha az kesin konuştu. Petrol devi Shell'in Sakhalin-2 doğalgaz projesinden çekilmesinin ardından, S&P Global geçen hafta Japon şirketlerinin Rusya ile olan anlaşmalarını gözden geçirmeleri için baskının arttığına dikkat çekti.

Yakıt ithalatı enerji güvenliği için tek tehdit de değil. Ülkelerin elektrik şebekeleri iletişimini ve kritik hizmetlerini kesintiye uğratacak elektrik kesintilerine karşı dayanıklı olması da gerekiyor.

Savaşın bir sonucu olarak ekonomide görülecek bir yavaşlama, yüksek enerji fiyatlarıyla birlikte tüketimi yavaşlatabilir ve tıpkı Kovid-19 salgını sırasında meydana geldiği gibi daha az emisyona yol açabilir. Ancak bu süreci yine Kovid-19’a benzer şekilde ekonominin ve emisyon geri dönmesi de takip edebilir. Ayrıca çatışmalar sırasında sanayi sitelerinin yok edilmesi çevreye zehirli dumanlar salınmasına da neden olabilir.

Columbia İklim Okulu'nun Kurucu Dekanı Jason Bordoff, Avrupa'nın enerji krizinin yeşil enerjiye geçişin çok yavaş olduğunu gösterdiğini söyledi. Bardoff açıklamasında “Bu çatışma, bugün iklim hırsları ve iklim gerçekliği arasındaki kopukluğu bariz bir biçimde ortaya koyuyor" dedi.

Avrupa’da gaz fiyatları arz endişesiyle tırmanıyor

AB'den Rusya'ya ilave yaptırım hazırlığı

Cathie Wood teknoloji hisselerinden ‘olağanüstü getiriler’ bekliyor