Sanayide beklentiler yükseliyor

Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Temmuz 2021 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, haziranda 51,3 olarak ölçülen manşet PMI temmuzda 54,0’e yükseldi. Son anket verileri faaliyet koşullarında ocak ayından bu yana en güçlü iyileşmenin yaşandığına işaret etti.

Yeni siparişlerdeki belirgin artışın da gösterdiği gibi, Kovid-19 kısıtlamalarının gevşetilmesi temmuzda müşteri talebinde iyileşmeye yol açtı. Söz konusu iyileşme Ağustos 2020’den beri en yüksek hızda gerçekleşti. Uluslararası talebin güçlenmesiyle yeni ihracat siparişleri toplam yeni siparişlerden de hızlı artış gösterdi. Yeni siparişlerdeki artış ve kısıtlamaların kaldırılması, firmaların üretim hacimlerini üst üste ikinci ay genişletebilmesini sağladı. Büyüme hızı, haziran ayına göre arttı ve son dokuz ayın en yüksek düzeyinde gerçekleşti. İmalatçılar temmuzda genellikle iş yüklerini karşılayabilmiş olsalar da yeni siparişlerdeki büyümenin kapasite üzerinde bir miktar baskı oluşturduğuna yönelik işaretler gözlendi.

Birikmiş işler hemen hemen değişim göstermedi. Firmalar, iş yüklerindeki artışı karşılayabilmek için istihdamı ve satın alma faaliyetlerini genişletmeye yöneldi. Her iki göstergede de büyüme, hazirana göre yüksek oranda gerçekleşti. Ancak tedarik zincirlerinde devam eden aksamalar, girdi teminine yönelik çabaları olumsuz etkiledi. Anket katılımcıları, nakliye konteynerlerine ilişkin sorunlara ve ham madde temininde yaşanan sıkıntılara bağlı olarak tedarikçilerin teslimat sürelerinin uzadığını bildirdi. Girdi maliyetleri enflasyonu üst üste üçüncü ay artış gösterdi ve yüksek düzeyde kaydedildi. Anket katılımcıları girdi fiyatlarındaki yükselişi Türk lirasındaki değer kaybına ve ham madde maliyetlerindeki artışa bağladı. Bu gelişmelerin sonucunda firmalar kendi satış fiyatlarını belirgin düzeyde ve anket ortalamasından daha yüksek oranda artırdı.

Yine de söz konusu artış önceki aya kıyasla yavaş gerçekleşti.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan IHS Markit Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi:

Son PMI verileri, Kovid-19 kısıtlamalarının gevşetilmesiyle birlikte müşteri talebinde sağlanan iyileşmenin imalatçı firmaları olumlu etkilediğine ve yeni siparişlerin sektör genelinde arttığına işaret ediyor. Firmalar hızlı bir şekilde toparlanma yeteneğine sahip olduklarını geçtiğimiz yıl göstermişlerdi ve bunun bir benzerini tekrar gerçekleştirme yolunda görünüyorlar. İstihdam ve satın alma faaliyetlerinin ivme kazanması, firmaların artan iş yüklerini karşılamasına yardımcı oluyor. Öte yandan, korona virüs vaka sayılarının tekrar yükselişe geçmesi, büyüme planlarının önümüzdeki aylarda yeniden olumsuz etkilenebileceği yönünde endişe yaratıyor.

Sektörlerde karmaşık bir görünüm oluştu

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI temmuz verilerine göre Kovid-19 kısıtlamalarının gevşetilmesi, bazı sektörlerde aktivitenin canlanmasını sağladı ve üretimde güçlü artışlar gözlendi.

Öte yandan, bazı sektörler keskin fiyat artışları, tedarik zinciri aksamaları ve talep zayıflıkları nedeniyle zorlanmaya devam etti.

Takip edilen 10 sektörün yarısı temmuzda üretim hacmini artırdı. Giyim ve deri ürünleri sektörü büyümede başı çekmeye devam ederken, Kovid-19 kısıtlamalarının gevşetilmesi gıda ürünleri, elektrikli ve elektronik ürünler, kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri ve ağaç ve kağıt ürünleri sektörlerindeki canlanmaya katkı sağladı. Üretimde yavaşlama kaydedilen sektörler içerisinde en keskin düşüş kara ve deniz taşıtları sektöründe gerçekleşti. Benzer şekilde, 10 sektörün beşinde yeni siparişler büyüme kaydederken, en güçlü büyümenin yaşandığı gıda ürünleri sektörünün yeni siparişlerinde yaşanan artış, anketin başladığı Ocak 2016’dan beri rekor hızda gerçekleşti. Bu sektörün yeni ihracat siparişleri de belirgin bir artış gösterdi. On sektörün tamamında tedarikçilerin teslimat süreleri arttı. Buna rağmen sektörlerin çoğunluğunda tedarikçi performansındaki bozulma hazirana kıyasla daha ılımlı düzeyde kaydedildi. Teslimatlardaki en belirgin gecikmeler kimyasal, plastik ve kauçuk sektöründe gerçekleşti. Tedarik zincirlerindeki aksamalar, kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri imalatçılarının girdi maliyetleri enflasyonunda belirgin bir hızlanmaya yol açtı. En güçlü maliyet baskısı ise enflasyon oranının yeni rekor kırdığı kara ve deniz taşıtları firmalarında gözlendi.
Temmuzda girdi maliyetlerinin hızla artmasıyla birlikte sektörlerin tümünde satış fiyatları belirgin yükselişler kaydetti. Nihai ürün fiyatlarındaki en keskin artış ana metal sektöründe gerçekleşirken en düşük oranlı artış ise durağan talep karşısında yeni siparişlerini artırmaya çalışan tekstil sektöründe kaydedildi. Tedarik zinciri aksamaları, gıda ürünleri başta olmak üzere birçok sektörde birikmiş işlerin artmasına yol açtı. Sektörlerin çoğunda istihdam artış gösterdi. Bununla birlikte, söz konusu artış önceki aylarda olduğu kadar genele yaygın seyretmedi ve çalışan sayısını yükselten sektör sayısı altı oldu. İstihdam düzeyindeki en güçlü artış ana metal sektöründe gerçekleşti. İstihdam azaltan üç sektör içerisinde ise en belirgin düşüş metalik olmayan mineral ürünler sektöründe kaydedildi.