Sanayi üretimi sonrası büyüme de toparlanabilir

Ekonomist Haluk Bürümcekçi, sanayi üretim endeksinin eylülde beklentilerin üzerinde artış kaydetmesine ilişkin, "Gelecek dönem görünümü ele alındığında tüm sinyaller milli gelir büyümesinin 3. çeyrekte belirgin toparlandığına işaret etmekte." dedi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi eylülde 2019'un aynı ayına kıyasla yüzde 8,1 yükseldi. Arındırılmamış sanayi üretim endeksinde artış yıllık bazda yüzde 11,17 düzeyinde gerçekleşti.

Bürümcekçi, eylülde arındırılmamış sanayi üretiminin yıllık bazda yüzde 11,2 artış kaydederek piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleştiğini söyledi.

Takvim etkisinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının, aylık endekslerdeki oynaklık nedeniyle trend açısından daha net görüntü verdiğini anlatan Bürümcekçi, söz konusu göstergede dipten dönüşün mayısta başladığını, eylülde ise yüzde 7,7 ile toparlanmanın belirgin güç kazandığına işaret ederek yılın en yüksek değerine ulaştığını kaydetti.

Bürümcekçi, mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış endeksin ise son 5 ayda güçlü artışlar kaydettiğini, eylülde 124,9 ile yeni tarihi zirvesine çıktığını aktararak, şunları kaydetti:

"TÜİK tarafından idari kayıtlara dayanılarak hazırlanan yeni sanayi üretimi endeksinin milli gelir serisi ile daha uyumlu olduğu bilinmektedir. Nitekim, sanayi üretim endeksi ikinci çeyrekte yüzde 16,8 azalmış, katma değer düşüşü ise yüzde 16,5 olarak açıklanmıştı. Eylül gerçekleşmesi ile sanayi üretimi 3. çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8,4 artış göstermiş oldu. Bu ise milli gelirde de yüzde 5-6 aralığında artış gözlenebileceğini düşündürüyor. Son çeyreğin ilk ayı olan ekim için öncü göstergeler toparlanmanın gücünü koruduğuna işaret etmişti. Gelecek dönem görünümü ele alındığında tüm sinyaller milli gelir büyümesinin 3. çeyrekte belirgin toparlandığına işaret etmekte."

"Dış talebin ılımlı güçlendiğine dair işaretler alınmakta"

Haluk Bürümcekçi, mevcut parasal sıkılaşmanın aktivite ve iç talep üzerindeki etkilerinin henüz sınırlı kalması ve sanayi üretiminde yakalanan güçlü ivmenin, olası ilave parasal sıkılaşmanın daha çok 2021'i etkileyeceğini düşündürdüğünü söyledi.

Güncel verilerin karantinaların kaldırılmasıyla haziranda yakalanan ivmenin 3. çeyrekte büyüme verilerine olumlu yansıdığını gösterdiğini aktaran Bürümcekçi, "Dış talebin ılımlı güçlendiğine dair işaretler alınmakta, ancak başta turizm olmak üzere hizmet sektörlerinin benzer ölçüde toparlanma göstermediği izlenmektedir." diye konuştu.

Bürümcekçi, bankacılık kredi hacminin marttan itibaren belirgin hızlandığına ve uzun süre geçmiş yıllara göre çok güçlü seyrettiğine değinerek, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Bankacılık kredi hacminin, Merkez Bankası'nın TL değer kaybını sınırlama amacıyla fonlama maliyetlerini politika faizi artışı ve likidite kanalıyla yükseltmeye yönelmesi ile bu görünümü koruyamayarak trend büyüme hızını geçmiş yıllar ortalamalarının hafif altına gerilettiği izlenmektedir. Ancak bu gelişmenin sanayi üretiminde yakalanan ivmeyi ne ölçüde yavaşlatacağı belirsiz görünmektedir. Eylül ve ekim ayı öncü göstergeleri ekonomik aktivite ve iç talepte yavaşlamanın gözlenmediğini yansıtmaktadır.

Bu bağlamda, 3. çeyrekten itibaren belirgin toparlanma öngörümüzün beklentilerimizden de güçlü gerçekleşmesi nedeniyle önceki büyüme tahminimize (yüzde 0 civarı) geri dönüş yapmıştık. Ekim öncü göstergeleri bu tahmin üzerindeki risklerin yukarı yönde devam ettiğini düşündürmektedir. Buna karşılık, Merkez Bankası'nın para politikasında ilave sıkılaşmayı politika faizi üzerinden sağlayacağına yönelik sinyaller, olası ivme kaybının 2021 büyümesi üzerinde daha fazla etkili olabileceğini düşündürüyor."

"Sanayi sektöründe V şeklinde toparlanma devam ediyor"

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener de sanayi sektöründe V şeklinde toparlanmanın devam ettiğini belirterek, son 5 aydır imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi'nin (PMI) de 50'nin üzerinde gerçekleşerek büyümedeki toparlanma açısından olumlu sinyaller verdiğini kaydetti.

PMI verilerinin müşteri talebi, ihracat siparişleri ve üretim hacimlerinde artışı ortaya koyduğunu aktaran Şener, tüm bunların 3. çeyrekte büyümesine pozitif yansıyacağını vurguladı.

Şener, eylülde sanayi üretiminde en yüksek artışı yüzde 13,8 ile orta yüksek teknolojili ürün grubunun yakaladığına işaret ederek, "Türkiye'nin ihracatı da genelde orta yüksek teknolojili ürün grubundan oluştuğu için önümüzdeki dönemde bu rakamların hem ihracata hem de büyümeye pozitif olarak yansıyacağını görebiliyoruz. Sanayi üretiminde ekimde de yükselişin devamını bekleyebiliriz." diye konuştu.

Eylül ayı sanayi üretimi yüzde 8,1 arttı

Toplam ciro endeksi arttı

Perakendede cirolar yüzde 20 arttı