Rusya'nın Kovid-19 aşısının klinik araştırma sonuçları yayınlandı

Aşıyı geliştiren Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü Başkanı Aleksandr Gintsburg, yardımcısı Denis Logunov ve Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) Başkanı Kirill Dmitriyev, makalede ne gibi bilgilerin yer aldığı ve yayınlanmasının uluslararası bilim camiası için neden bu kadar önemli olduğunu anlattı.

Rusya’da Kovid-19’a karşı geliştirilen Sputnik V aşısının tescil edilmesinin üzerinden bir ay geçmeden dünyanın en etkili bilim dergisi The Lancet bugün aşının klinik araştırmalarnın ilk iki aşamasında edinilen sonuçları yayınladı. Yayınlanan makale yabancı uzmanların yönelttiği eleştirilere yanıt verirken uzun zamandır beklenen bir konuya da açıklık getiriyor: Rus bilim insanları tarafından geliştirilen ve dünyada tescil edilen ilk korona virüs aşısı, hastalıkla mücadelede etkili olmasının yanı sıra güvenli de.

Sadece başlangıç: Bir dizi yazı yayınlanacak
Gamaleya Araştırma Enstitüsü yetkililerinin açıklamasına göre, The Lancet’in yayınladığı klinik testlerin birinci ve ikinci aşamasına ilişkin makaleden sonra, Sputnik V aşısı hakkında bilim dergilerinde yayınlanacak bir dizi yazı olacak.

“Eylülde aşının primatlar, hamsterlar ve genetiği değiştirilmiş fareler dahil olmak üzere, hayvanlar üzerinde yapılan testlerinin sonuçları da yayına verilecek. Bu testlerde aşının yüzde 100 koruyuculuk sağladığı anlaşıldı. 40 bin gönüllünün katılımıyla, tescil sonrasında gerçekleştirilmeye başlanan klinik testlerin ilk sonuçları da ekim-kasım döneminde yayınlanacak.”

Aşının güvenli olduğu teyit edildi
Gamaleya Araştırma Enstitüsü uzmanlarının makalesinde yer alan en önemli sonuçlardan biri Sputnik V aşısının güvenli bir aşı olması. Klinik testlerin birinci ve ikinci aşamasında uzmanlar, değerlendirilen kriterler çerçevesinde, aşının yol açtığı ciddi bir yan etkiye rastlamadı. Bu tür bir sonuca aşı adaylarının birçoğunda karşılaşılan bir durum değil, nitekim bazılarında ciddi yan etkilerin oranı yüzde 25’e kadar varıyor.

Uzun süreli bağışıklık sağlıyor
The Lancet’te yayınlanan makalede ayrıca Sputnik V’nin etkin olduğuna dair bilimsel kanıtlar sunuluyor. Bu kanıtlardan biri, aşının, eşsiz iki aşamalı uygulama özelliği sayesinde, aşılananların tamamının vücudunda korona virüse karşı uzun süreli bağışıklık sağladığına yönelik. Gamaleya  Araştırma Merkezi’nin Başkan Yardımcısı Denis Logunov, aşılananların tamamında hümoral ve hücresel bağışıklık yanıtının gözlendiğini, bunun Kovid-19’dan güvenilir düzeyde korunmak için yeterli olacağını ifade etti.

“Aşılanan gönüllülerde antikor düzeyi, hastalığı geçirenlere göre yüzde 1.4-1.5 kat daha fazlaydı. Kıyaslayacak olursak, İngiliz ilaç şirketi AstraZeneca’nın gerçekleştirdiği araştırmada aşı vurulan gönüllülerde hastalığı geçirenlerle neredeyse aynı düzeyde antikor tespit edildi.”
Enstitüye göre, Sputnik V’nin klinik araştırmaları sırasında tüm gönüllülerde CD4+ ve CD8+ hücreleri ile temsil edilen T-hücresi bağışıklığı gelişti. Bu hücreler korona virüs taşıyan hücreleri ayırt etmeye ve ortadan kaldırmaya yarıyor.

Aşı, vakaların tamamında işe yarıyor
Bilim camiasının özellikle de Sputnik V gibi adenovirüs vektör temelli bir aşıyı kullanmakla ilgili en büyük endişelerinden biri, bazı insanlarda adenovirüse karşı önceden bağışıklık geliştirilmiş olması. Diğer bir deyişle, bağışıklık sistemimizin organizmaya, gerekli miktarda insan adenovirüsünün girişine izin veremeyeceğinden endişe duyuluyordu. Bu durum, aşıda korona virüsün dış kabuğundaki genetik materyalin hücreye iletmesinde bir tür ‘taksi’ görevi görüyor (korona virüsün kendisinin aşı ile birlikte organizmaya girmemesi önemli, zira bu, enfeksiyon olasılığını tamamen ortadan kaldırıyor). Nitekim insanlar sık sık adenovirüse yakalandığından (sıradan soğuk algınlığı gibi), bu yönde bağışıklık geliştirmiş olabilirler ve teorik bakımdan adenovirüs temelli bir aşının etkisini azaltabilir. Ancak Gamaleya Enstitüsü’nün sunduğu sonuçlar, bunun aksi bir durumu ortaya koyuyor: Mevcut bağışıklık, aşının etkisi üzerinde bir tesir yaratmıyor.

“Aşılananlarda, hatta kısa süre önce adenovirüse yakalanıp iyileşmiş olanlarda bile etkili bir bağışıklık yanıtı gelişmesini sağlayan uygun güvenli doz belirlendi. Bu da teyit edilmemiş temellere dayalı yeni aşıların geliştirilmesinin önemini azaltıyor.”

İnsan adenovirüsüyle ilgili endişeler nedeniyle bazı Batılı şirketler tarafından teyit edilmemiş temellere dayalı olarak geliştirilen bazı aşılar mevcut. Bunlardan bazıları Moderna şirketinin mRNA temelli ve AstraZeneca şirketinin şempanze adenovirüsü temelli aşısı. Bu temeller daha önce tescil edilen hiçbir aşıda kullanılmadı. Bu şekilde geliştirilen aşılar için, vücudun üreme fonksiyonları üzerinde bir etki oluşması veya kanser oluşumuna yol açan olası yüksek kanserojen bileşenler bulunması endişesi nedeniyle, uzun vadeli bir test süreci gerekiyor. 

The Lancet dergisinde yer alan makalede Rus bilim insanları Sputnik V’nin geliştirdiği temelin güvenilir olup olmadığına dair yürütülen bazı araştırmaların bağlantılarını sunuyor.

Denis Logunov, “1953 yılından beri, dünyada bu temelle geliştirilen aşı ve ilaçların güvenilirliğini teyit eden 250’den fazla klinik araştırma yürütüldü ve 75’ten fazla uluslararası makale yayınlandı” ifadelerini kullandı.

“İnsan adenovirüs vektörü temelli ilaçlar 15 yıldır kullanılıyor. Özellikle de Ebola aşısı ve Çin’de 12 yılı aşkın süredir kullanımda olan Gendicine ilacı, buna birer örnek.”
(Sputnik)