Prof. Dr. Ulusoy: Ortak hesaba limit koymak mümkün

Prof. Dr. Erol Uulusoy'un "Ortak hesaba limit koymak mümkün" başlıklı yazısı şöyle:

Tasarruf sahiplerinin bankalarda açtığı ortak hesaplarda, eşit hakları olur. Tabii farklı oranlar, limitler kararlaştırılmamışsa... Yani hesabınıza ortak ettiğiniz kişinin para çekme tutarlarına limit koyabilirsiniz

İhsan Amca’nın büyük oğlundan olan iki torunu var. Büyüğü bu sene üniversiteye başlayacak. İstanbul’da bir vakıf üniversitesinin makine mühendisliğini kazandı.

İhsan Amca, malum, ekonomik koşullar zor, İstanbul’da hayat pahalı. Torununun üniversite eğitimine zaman zaman katkıda bulunmak istiyor.

Nerden duymuşsa artık, bana dedi ki, “Hocam banka havalesi, EFT ile para göndermek istemiyorum. Bankadaki hesabıma torunumu da katsam, nasıl olur?”

İhsan Amca’nın çözümü aslında mantıklı ve pratik. Öyle ya, sürekli banka havalesi, EFT ile uğraşmak yerine, ya mevcut Banka hesabından torununa da para çekme yetkisi verecek ya da torunu ile ortak bir banka hesabı açacak.

Aslında ortak banka hesapları oldukça yaygındır. Anne-babalar, ileride çocukları üniversiteye gidince kullansınlar diye çocukları adına bir banka hesabı açarlar. Bu hesaba yavaş yavaş, durumları oldukça biraz para yatırıp biriktirmeye başlarlar. Ama sadece çocuk adına hesap açmak yerine, kendi adlarına açacakları bir hesaba çocuklarını ortak ederler. Yani çocukları ile ortak banka hesapları olur. Ya da karı-koca ortak banka hesabı açıp, birikimlerini bu ortak hesaptan yönetirler.

Peki sadece çocuk adına hesap açsalardı ne olurdu? O zaman çocuğun adına açtıkları hesaba yatıracakları paralar, bağış niteliğini kazanacaktı. Bağışladıkları parayı da istedikleri gibi çekip kendileri kullanamayacaktı.

Aslında İhsan Amca da öyle yapmak istiyor, üniversite hayatını finanse etmek için torununa yapacağı maddi yardımı, bağış olarak yapmak istiyor. O zaman da ortak hesap açılmasına gerek yok sevgili İhsan Amcacığım, doğrudan torunun adına açılacak hesaba para yatırabilirsin.

Fakat merak ediyorsan hukuki durum nedir anlatayım sevgili İhsan Amca.

Tek başına açılabilir

Önce diyeceksin ki, torunun yanında olmadan da onunla ortak hesap açabilir misin? Kısaca sen şunu diyorsun İhsan Amca, “ortak hesap” hesap sahipleri ile birlikte mi açılmalı, yoksa bir kişi bankaya gidip, “ben falanca kişi ile ortak banka hesabı açmak istiyorum” demesi yeterli mi?

Yeterli İhsan Amca, bir kimse ile ortak banka hesabı açmak isteyen herkes, o kişi olmadan da tek başına bankaya gidip, onunla ortak bir banka hesabı açabilir. Torunun için sen de böyle yaparsan, torununa sürpriz yapmış olursun. Tabii ki, ortak hesap açılan diğer kişinin imzasının alınmasını şart koşabilirsin de.

Birden fazla kişinin herhangi bir bankada açtırdıkları ortak hesaptaki paralar bakımından, her ikisi de bankadan müteselsil alacaklıdır. Yani banka ortak hesap sahiplerinden birisine ödeme yapmakla borcundan kurtulur. Ortak hesap sahiplerinden isteyen bankaya gidip, bankadaki paranın tamamını çekebilir.

Bankadan istenemez

Aklına hemen şu soru geldi değil mi İhsan Amca; ortak hesaptaki paranın tamamını hesap sahiplerinden birisi çektiğinde, tamam bankaya karşı diyecek bir şeyimiz yok, ama parayı çekene karşı da mı bir şey diyemeyiz?

“Paranın yarısı bizim” diyebiliriz İhsan Amca. Çünkü, ortak hesaplardaki paranın hesap sahiplerine eşit olarak ait olduğu kabul edilir. Burada hemen, farklı bir oranın kararlaştırılabileceğini, “aç parantez” belirtmiş olayım.

Yani üç kişi adına bir ortak hesap varsa, farklı bir oran da kararlaştırılmamışsa, her biri hesaptaki paranın üçte birine sahiptir. Eğer paranın tamamını birisi çekmişse, diğerleri ondan hakları olan üçte bir parayı isteyebilirler. Ama dediğim gibi İhsan Amca, bunu parayı çeken ortak hesap sahibinden isteyebilirler, bankadan değil. Aman, bankaya karşı yanlış dava açılmasın.

Miras da kalıyor

Ortak hesaba sadece bir taraf para yatırmış ve paranın tamamını da o çekmişse mi? Yani yatırdığı parayı geri çekmişse, yine de diğer hesap sahipleri ile paylaşmak zorunda mı? Üzgünüm İhsan Amca, ortak hesaptaki para “ortak”tır, hangi hesap sahibi yatırırsa yatırsın. İsterse hesap sahibi olmayan birisi yatırsın, “hesap ortaklık oranı” değişmez.

İhsan Amca, üç günlük ölüm dünya, ortak hesap sahiplerinden birisi ölebilir de. Bu durumda hayatta kalan ortak hesap sahibi, işte paranın tamamını tek başına çekemiyor. Sadece yarısını çekebiliyor. Çünkü artık ortak hesaptaki paranın yarısı, ölen hesap sahibinin bıraktığı terekeye aittir.

İşte böyle İhsan Amca, torununa maddi yardımda bulunmak isterken, açacağın ortak hesaptaki paranın tamamını torunun çekme hakkı olacağını, bunu engellemek istiyorsan limit koyabileceğini de belirtmiş olayım. İstersen, hesaptaki paranın sadece üçte biri, dörtte biri torununa ait olacak şekilde de ortak hesap açabilirsin.

Sağlıcakla kal, haftaya görüşürüz.

Savunma

Kadın heyecanla silah mağazasına girer ve, satıcıya “iyi bir silah” satın almak istediğini söyle.

Satıcı:

Kendinizi savunmak için mi?

Hayır, kendimi savunmak için “iyi bir avukat” bulacağım!

İki türü var

İhsan Amcacığım, ortak hesabın da iki türü vardır. Burası biraz karışık, ama ben oldukça sade ve anlaşılır izah edeceğim.

Eğer ortak hesap açılırken ya da sonradan, hesap sahiplerinin hepsi tek başlarına, sadece kendi imzaları ile hesaptaki parayı çekme, EFT, havale yapma gibi yetkisi de verilmişse, ortada ortak hesabın “tek imzalı”sı vardır. Buna biz “teselsüllü ortak hesap” da diyoruz.

Sağlamcılar için...

Ortak hesabın bir diğer türü vardır ki İhsan Amca, o daha sağlamcıdır. Ortak hesap sahipleri ortak hesaplarına tek başlarına sadece para yatırabilirler, ama tek başlarına ne para çekebilir, ne havale, ne de hesaptaki parayı azaltıcı başka bir işlem yapabilirler. Bunlar mutlaka birlikte hareket etmek zorundadırlar. Ortak hesabın bu türü “çift imzalı ortak hesap”tır. Biz bu hesap türüne “teselsülsüz ortak hesap” da diyoruz. Yani müteselsil alacaklılığın olmadığı hesap türü.

Burası çok önemli sevgili İhsan Amca, eğer ortak hesap açılırken, hesap sahiplerinin tek başlarına, tek imzayla mı yoksa, birlikte mi hesap üzerinde tasarruf edeceklerine ilişkin hiçbir açıklama yoksa, ortak hesabın “teselsüllü ortak hesap”, yani “tek imzalı ortak hesap” olduğu kabul edilir. Her hesap sahibi tek başına gidip, ortak hesaptaki bütün parayı çekebilir. Çünkü hukuken, her bir ortak hesap sahibi, hukuken bankaya karşı müteselsil alacaklı sıfatına sahip kabul edilir.