Prim ödedikçe emekli aylığı düşüyor

SSK’lı (4/a’lı) veya Bağ-Kur’lu (4/b’li) olarak çalışanlar, ne kadar çok çalışır ve prim öderlerse, bağlanacak emekli aylıkları o kadar düşük oluyor.
Başka bir anlatımla, “az çalışan çok, çok çalışan az” emekli aylığı alıyor.
Diyeceksiniz ki; “İnanılır gibi değil”.
İster inanın ister inanmayın, mevzuat ve uygulama böyle!..
NİÇİN BÖYLE?
Siz sormadan, ben anlatayım.
SSK’lı (4/a’lı) bir ücretlinin veya Bağ-Kur’lunun emekli aylığı; “Aylık bağlama oranı X Ortalama aylık kazanç” formülüne göre hesaplanıyor.
Demek ki aylık bağlama oranı ve ortalama aylık kazanç yüksek olduğu ölçüde daha fazla emekli aylığı bağlanıyor. Bu da ücretlinin prim tutarı ve prim ödeme gün sayısı ne kadar yüksekse, o kadar fazla aylık bağlanacağı anlamına geliyor.
Emekli aylıklarının hesaplanmasında “üç dönem” var.
- Birinci Dönem: 31.12.1999 günü ve öncesinde prim ödeyenler,
- İkinci Dönem: 2000 -30.09.2008 arasındaki çalışmalar ve prim ödeyenler,
- Üçüncü Dönem: 1.10.2008 ve sonrasındaki çalışmalar ve prim ödeyenler.
Bu dönemlerden üçüncüsüne göre, her hal ve koşulda, en düşük emekli aylığı bağlanıyor. Adlarına (aylık 2.500 liradan az kazanç bildirilerek) prim ödendiği her ay, ileride alınacak emekli aylığı düşecek.
Nasıl fıkra gibi değil mi?
İsterseniz somut bir örnek verelim;
Şu anda en düşük SSK emekli aylığı olarak yaklaşık 663 TL bağlanıyor. Oysa bundan bir yıl önce, en düşük emekli aylığı olarak yaklaşık 670 TL bağlanıyordu. Oysa makul olan, en düşük aylığın azalması değil artması yani 2011’de en düşük emekli aylığı olarak bağlanan 670 TL’nin bu gün 720-750 TL olarak bağlanması olmalıydı.
Dönüp bakıyoruz; özellikle 1 Ekim 2008 sonrasında, çalışma süresi arttıkça, bağlanacak “emekli aylığı” daha düşük oluyor!
ASGARİ ÜCRET İLE 3 KATI AYNI
Mevcut sisteme göre, “asgari ücret alan birisi” ile “2.000 TL ya da 2.500 TL ücret alanın”, emekli olması halinde bağlanacak emekli aylığı değişmiyor.
Bu uygulama, ücretin düşük gösterilmesi şeklinde “kayıt dışı istihdamı” da teşvik ediyor. Bazı işverenler, örneğin 2.500 TL ücret alan işçisine “Evladım bordroda asgari ücretten göstermemle 2.500 TL’den göstermem emekli aylığını etkilemiyor” diyebiliyor. İşçi o aşamada olayın “kıdem tazminatı” boyutunu da düşünmediğinden ya da iş bulmak ciddi bir sorun olduğundan, sesini çıkarmayabiliyor.
ERKEN EMEKLİLİĞE TEŞVİK
Mevcut sistem işçileri erken emekliliğe teşvik ediyor.
İşçi emekli oluyor, kıdem tazminatını alıyor. Ardından başka bir işyerinde ya da aynı işyerinde, destek primine tabi olarak hem emekli aylığı hem de ücret alarak çalışıyor.
Oysa sistem geç emekli olmayı ve çalıştıkça daha fazla emekli aylığı bağlanmasını sağlayan ve özendiren bir sistem olmalı.
Şükrü Kızılot/Hürriyet